تغلیظ دیه چیست؟

[aparat id=’BdoqM’]

شاید شما هم بین صحبت های مردم شنیده باشید که در صورتی که فردی در یکی از ماه های حرام دست به قتلی بزند و یا این که بر اثر حادثه تصادف رانندگی سبب مرگ کسی بگردد دیه ای که باید پرداخت کند بیشتر از میزان همیشگی آن می باشد. البته بهتر است پیش از این که وارد مبحث تغلیط دیه شویم شما را به صورت مختصر با خود قضیه دیه آشنا کنیم و بعد هم به تغلیظ دیه و شرایط  مرتبط با آن بپردازیم.

مفهوم دیه

وکیل طلاق در شیراز میگوید:دیه واکنش جبرانی است که پیدایش آن  مهلت مناسبی را در فرار از توسل به وسایل سرکوبگر فراهم نموده و در همین حین برطرف نمودن خسارات و صدمات وارد بر مجنی علیه را نیز میسر می سازند. زیرا که پیش‌بینی اختیار اخذ دیه در جنایات عمدی بستر تاثیر گذاری را در تشویق مجنی علیه به مطالبه نکردن  قصاص به وجود آورده است.
سبقت دیه به زمان کشاورزی بازگشته و مدرکی که معمول نمودن دیه را قبل از آن تایید کند، کسب نکرده است. در آن هنگام الزامات مختلفی ایجاد نمودن نظام دیگر را سبب شد. نیاز شدید جوامع بدوی به آحاد انسانی با هدف افزایش توانمندی خود در برابر تجاوزات دیگران و همچنین نقش  جدی آحاد نیروی انسانی در امر شکار و کشاورزی از جمله عواملی بودند که در جایگزینی دیه به‌ جای انتقام اثر اساسی به جای گذاشتند.جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه طلاق میتوانید وارد سایت دادیار شوید و با وکیل طلاق در بندر عباس و همچنین وکیل طلاق در اصفهان مشورت نمایید.

در مورد ذات دیه در این که آیا دیه یک امر جزایی و مدنی است یا ذاتی دوگانه دارد نظرهای مختلفی بیان شده و اسبابی برای اثبات نظریه بیان شده است.
عده ای بر این باورند که دیه فاقد وصف مجازات کیفری است و استدلال می‌کند که مجازات کیفری هنگامی بر مجرم اعمال می‌شود که علاوه بر تحقق رکن مادی ، قصد  مجرمانه یا لااقل خطای کیفری در بین باشد .   از آن سو  جرم های زیادی در جنایات شبه عمدی وجود دارد که مرتکب تنها قصد وارد نمودن جنایت را ندارد، بلکه موارد احتیاط را هم حفظ کرده و به حدود مقرر و مجاز وفادار است. با این حال وقتی در این وضعیت  فعل او اتفاقاً به اتلاف و خسارت منتهی می شود، دیه ی ناشی از آن را ضمانت می کند.

در برابر گروه دیگری بر این باورند  که دیه به شکلی مجازات تلقی می شود. این گروه از محققان معاصر   دیه را نوعی مجازات جانی می شناسند و ‏ باور خود را به این نکته معطوف می‌کنند که در  دین اسلام در قتل و جرح در شبه عمد و خطا دیه را مجازات اصلی قرار داده و  رای دادن بستگی به تقاضای اشخاص ندارد. بلکه دیه مثل هر مجازات دیگری برای جرم  تعیین شده است،  و هرگاه مجنی علیه آن را ببخشد، جانی به کیفر تعزیری مناسبی مجازات می شود. در همین حوزه اداره ی حقوقی قوه قضائیه اعتقاد دارد که اصل کلی این است که مجازات عمل ارتکابی مرتکب، بزه نمی باشد. جز در مورد استثنا  بر آن.

از نظر حقوقی اگر شخصی به شکل عمدی و یا غیر عمدی به جان و مال دیگری آسیبی وارد کند که باعث ضرر و زیان مادی و معنوی را برای دیگری به دنبال داشته باشد باید جبران خسارت را انجام دهد در این حالت پول و یا مالی که در این خصوص پرداخت می شود دیه و یا همان خون بها نام دارد. بر اساس قانون پرداختن دیه در موضوعاتی به عنوان مجازات اصلی و در موضوعاتی دیگر جایگزین قصاص می شود.

انواع دیه

دیه بر اساس قانون مجازات اسلامی انواع مختلفی دارد که عبارت است از:

دیه قتل:

دیه قتل بر اساس یک دیه کامل است که مبلغ آن سالیانه به وسیله رییس قوه قضاییه اعلام می شود.

دیه منافع:

در حالتی که شخص مجرم کارهایی کند که شخص دیگری حواس خود را از دست بدهد شخص تقصیر کار باید حتما دیه منافع آن عضو را بدهد مثلا موقعی که توانایی دیدن دچار مشکل گردد اما به خود چشم مشکلی بر نخورد. این دیه مشمول موضوعاتی مثل دیه بینایی و دیه شنوایی و دیه عقل و دیگر دیه بویایی و دیه صوت و گویایی می باشد.

دیه جراحت:

در حالتی که شخصی مرتکب بر جنایتی گردد که شخص مقابل به جراحت گرفتار گردد بایستی دیه جراحت پرداخت کند که مشخص کردن مبلغ آن طبق میزان جراحت و به تشخیص پزشکی قانونی انجام می شود همانند ایجاد کردن کبودی/ زخم و تورم و ….

دیه اعضای بدن:

در حالتی که از یک عضو فقط یک عدد در بدن انسان باشد و شخص مجرم آن عضو را ساقط کند بایستی یک دیه کامل بپردازد ولی اگر از آن عضو دو عدد باشد از بین بردن یکی از آن ها مجازات پرداختن نصف دیه کامل را به دنبال دارد و چنانچه هر دو عضو ساقط گردد مبلغ دیه برابر با دیه کامل انسان حساب می شود البته در تمامی دیات قانون مجازات اسلامی ما بحث مهلت پرداخت دیه را پیش بینی کرده است که از یک سال تا سه سال در موارد مختلف متفاوت است.

معنای تغلیظ دیه

تغلیظ در معنی لغوی خود به معنای غلیظ کردن و چیزی را بر کسی سخت و دشوار کردن می باشد و در معنی اصطلاحی خود به معنای افزودن یک سوم دیه به دیه انتخابی گفته می شود.

موجبات تغلیظ در فقه امامیه و در حقوق ایران قتل در ماه های حرام و محدوده حرم مکه می باشد.

بر اساس قانون مجازات اسلامی ما اگر در ماه های حرام حادثه یا جرمی اتفاق بیفتد که بر اثر آن یک شخصی باید دیه پرداخت کند صرفاً یک سوم مبلغ دیه به مبلغ واقعی آن اضافه می گردد نه این مورد که به اندازه کل دیه اصطلاحاً به این قضیه در علم حقوق تغلیظ دیه می گویند.

مورد توجه شما باشد که حکم تغلیظ دیه  فقط در مورد حوادث و موضوعاتی می باشد که در نتیجه آن حادثه جان یک انسان از بین برود و به بیان دیگر در پیش آمد هایی که به اعضا و منافع اشخاص مثل منفعت بینایی و یا منفعت شنوایی صدمه‌ای وارد گردد  دیه  زیاد تر نمی شود و افزایش دیه هم فقط در مورد جرم قتل اتفاق می افتد.

به زبان ساده تر تغلیظ دیه این معنی را می رساند که میزان دیه مشخص شده در قتل موجب افزایش شده است و شدت یافته است.

نظر قانون در مورد تغلیظ دیه

از منظر اسلامی بعضی از زمان ها و مکان ها دارای حرمت خاصی هستند که اتفاق افتان آن ها از دید همه فقهای امامیه سبب افزایش و زیاد گردیدن و تغلیظ دیه میشود که در ماده ای از قانون مجازات اسلامی به این شکل بیان شده است که دیه قتل در حالتی که صدمه و فوت هر دو در یکی از چهار ماه حرام مثل ماه محرم/ ماه رجب/ ماه ذی القعده و ماه ذی الحجه و یا این که در حرم مکه معظمه واقع گردد به غیر از یکی از موارد شش گانه ذکر شده در ماده دویست و نود و هفت به عنوان شدید نمودن مجازات بایستی یک سوم اضافه گردد و دیگر امکنه و ازمنه هر چقدر که متبرک هم باشند دارای این حکم نمی باشند.

شرایط تغلیظ دیه

هر موقع رفتار جانی و فوت  فردی که  جنایت بر علیه او انجام شده است و هر دو در ماه های حرام و یا در محدوده حرم مکه اتفاق بیفتد چه جنایت عمدی باشد و چه جنایت غیر عمدی باشد به غیر از دیه نفس یک سوم دیه نیز افزوده می شود.

به طور مثال اگر محسن در ماه رجب با دیگری دعوا کند و موجب درگیری قرار گیرند و در اثر این درگیری محسن چاقویی به آن فرد بزند و در آخر فرد در همان ماه محرم و یا ماه حرام بعدی بر اثر وارد شدن همان چاقو فوت کند  دیه وی سبب تغلیظ دیه قرار می گیرد.

تغلیظ معنی زیاد تر شدن را به دنبال دارد و همچنین دیه هم معنی خون بها را به همراه دارد. پس این معانی را که کنار هم بگذاریم متوجه می شویم که تغلیظ دیه به معنی تشدید کردن خون بها می باشد.

 

ماه های حرام

ماههای حرام مشمول چهار ماه قمری که ماه محرم/ ماه رجب/ ماه ذی القعده و ماه ذی الحجه می باشد در این ماه ها چنانچه قتلی سر گیرد و فرد فوت نماید دیه او افزایش پیدا می کند و سبب تغلیظ دیه قرار می گیرد.

دیه و حرم مکه

اگر فردی قتلی انجام دهد که مکان آن قتل در حرم مکه باشد به غیر از این که مثل هر موقع دیگری سبب پرداختن دیه می شود باید اعلام کرد که قتل در حرم مکه سبب افزایش دیه می  شود و تغلیظ دیه را به همراه خود دارد. لازم به ذکر می باشد که مطابق بر ماده پانصد و پنجاه و پنج قانون مجازات اسلامی مصوب سال هزار و سیصد و نود و دو معیار شروع و اتمام ماه های حرام مغرب شرعی است مثل ماه رجب که از مغرب شرعی آخرین روز ماه جمادی الثانی آغاز می شود و با مغرب شرعی آخرین روز ماه رجب پایان می گیرد.

همراهان همیشگی اگر در مورد مبحث تغلیظ دیه احتیاج به گفت و گو دارید می توانید با وکیل کیفری در شیراز و یا مشاوره حقوقی و آنلاین ما به صورت بیست و چهار ساعته در ارتباط باشید.

جراحات و تغلیظ دیه

متذکر می شوم که  تغلیظ دیه صرفا در مورد جرم قتل تلقی می گردد و چنانچه در نزاع و یا تصادفی و یا هر چیز دیگری اعضای بدن شما دچار آسیب و جرح شود تغلیظ دیه صورت نمی گیرد و دیه شما وابسته بر نرخی که از قبل تعیین شده است حساب می شود و پرداخته می گردد.

میزان افزایش دیه در ماه حرام

در حالتی که خانواده مقتول قصد بر قصاص نداشته باشند و به جای آن بخواهند دیه بگیرند قاتل باید به غیر از پرداختن دیه نفس یک شوم دیگر دیه را پرداخت کند.

همین حالت اگر در محدوده حرم مکه هم اتفاق افتاده باشد به خصوص کعبه و مسجد الحرام باز هم به همین شکل اجرا می شود.

لازم به ذکر است که بر اساس قانون برای بالا بردن مقدار دیه احتیاج می باشد که هم ورود چاقو و هم فوت مجنی علیه هر دو در ماه حرام اتفاق افتاده باشد حتی اگر فوت فرد یکی از ماه های حرام چند سال آینده هم حاصل گردد همچنان دیه موجب افزایش قرار می گیرد و احتیاجی ندارد که همه آن چه گفتیم فقط در طول یک سال اتفاق بیفتد.

حکم تغلیظ دیه و تصادفات رانندگی

اگر در حین رانندگی در یکی از ماه های حرام  تصادفی صورت گیرد که باعث مرگ شخصی شود  تغلیظ دیه انجام می شود اما لازم به توجه است که باز هم باید هم تصادف و هم فوت هر دو در ماه های حرام صورت گرفته باشد.

ماه صفر و تغلیظ دیه

بسیاری از افراد این باور را دارند که ماه صفر هم که بعد از ماه محرم می باشد جزو ماه های حرام حساب می شود اما این باور نا درست است و باید اعلام کرد که در ماه صفر اگه قتلی چه به صورت عمدی و چه غیر عمدی حاصل گردد جزو افزایش دیه نمی شود و به همان صورت که از قبل در قانون مشخص شده است حساب می شود.

ماه رمضان و تغلیظ دیه

ماه رمضان جزو ماه های حرام اعلام نمی گردد و اگر قتلی در این ماه صورت گیرد سبب افزایش دیه نمی شود و همانند همان نرخی که در قانون آمده است محاسبه می شود و دیه پرداخت می گردد.

ماه محرم و تغلیظ دیه

ماه محرم از جمله ماه های قمری می باشد که حرام اعلام شده است و چنان چه قتلی در این ماه حاصل شود خواه عمدی باشد خواه غیر عمدی پرداخت دیه با افزایش آن صورت می گیرد به عبارت دیگر ماه محرم شامل موارد تغلیظ دیه می باشد.

صدمات جسمی و ماه حرام

باید قید گردد که فقط در صورت بحث قتل در ماه های حرام است که دیه موجب افزایش قرار می گیرد و شامل تغلیظ دیه می گردد و دیگر هر نوع آسیب جسمی و صدمه و ضرر و زیانی که به جسم فرد وارد شود اما همواره او را زنده نگه دارد شامل افزایش دیه نمی شود و بنا بر تشخیصی که از قبل برای مجازات صدمات آمده دیه پرداخت می شود و دیگر افزایشی در قبال آن انجام نمی شود.همانگونه که میدانید پرداخت دیه یکی از انواع مجازات هایی است که قانون معیین کرده است اما شایان به ذکر است دیه هم تخفیفی در برمیگیرد واما شما جویندگان عزیز میتوانید در مورد بحث تخفیف مجازات ها با یک وکیل با تجربه مشورت نمایید.

شرایط سنی در حکم تغلیظ دیه

در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین شخص بالغ و شخص نابالغ وجود ندارد به این معنی که تفاوتی ندارد که مقتول خواه کودک باشد و یا خواه بزرگ سال باشد در هر حالت قتل انسان بر اثر تغلیظ دیه محاسبه می گردد.

جنسیت در حکم تغلیظ دیه

در حکم تغلیظ دیه جنسیت شرایط محدودی ندارد و وجود ندارد که این جمله این معنی را می رساند که تفاوتی بین این که مقتول زن باشد و یا این که مقتول مرد باشد وجود ندارد و باید بیان کرد که مقدار دیه قتل هر قدر که باشد یک سوم به آن افزوده می شود.

ادیان در حکم تغلیظ دیه

یکی دیگر از موضوعات تغلیظ دیه در خصوص ادیان است که اصلا فرقی ندارد شما مسلمان باشید و یا این که فردی باشید که غیر مسلمان است پس نتیجه میگیریم که در هر دو صورت بحث تغلیظ دیه وجود دارد و انجام می شود و باعث می شود که دیه افزایش یابد.

پرداخت دیه از عاقله و بیت المال

در موضوعاتی که دیه از سمت عاقله و یا بیت المال پرداخت گردد هم حکم تغلیظ دیه به قوت خود باقی است.

یعنی چنانچه بیتالمال و یا عاقله که منظور خویشاوندان نزدیک می باشد محکوم به پرداختن دیه شوند در این صورت هم قضیه تغلیظ دیه بر سر جای خود باقی می ماند و موجب افزایش قرار می گیرد.

تغلیظ دیه مخصوص چه چیزی است؟

باید توجه کرد که جنایت بر اعضا نه این که در ماه حرام و نه این که در مکه مکرمه سبب تغلیظ نمی نمی شود و افزایش نمی یابد  قانون هم این قضیه را به صراحت اعلام کرده است و دیه را تنها مختص به قتل نفس اعلام کرده است و آن را در جنایت بر اعضا و دیگر منافع حاکم نمی داند.

لازم به ذکر است که دیه جنایاتی که به قتل ختم نشود در هیچ صورتی مورد تغلیظ قرار نمی گیرد.