خسارت نامزدی چیست؟
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی خسارت نامزدی چیست و مجازات ترک نفقه پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
ازدواج تنها روش تاسیس خانواده می باشد که به شکل مشروع ایجاد شود. بر این اساس زن و مردی که آمادگی ایجاد زندگی را دارند و خودشان را لایق پدر و مادر شدن می شناسد با این روش به ازدواج اقدام می کنند. ازدواج یک بنای حقوقی می باشد که مراحل و تشریفاتی دارد.
مفهوم خواستگاری
خواستگاری نخستین مرحله عقد نکاح است که از رسوم قدیمی کشور ما می باشد. از هر زنی که برای ازدواج مانع نداشته باشد امکان خواستگاری وجود دارد. جز این که آن مرد قادر نباشد با آن زن ازدواج کند. مثلاً آن زن شوهر داشته باشد. یا این که از محارم نسبی مانند مادر یا خواهر یا محارم سببی مثل مادر زن ان مرد باشد. چنان چه مردی به زنی که به هر علتی قادر نیست با او ازدواج کند و این نتوانستن حاصل حکم قانونی باشد و قول و وعده ازدواج بدهد، این پیمان باطل و بی اثر خواهد بود و زن قادر نیست آن مرد را به ازدواج با خود اجبار و اکراه کند .
اگر مردی با وعده ازدواج دختری را دچار فریب کند و خسارات مادی و معنوی به او تحمیل کند، دختر قادر است نسبت به این خساراتی که به او وارد شده است تقاضای جبران خسارت کند و مرد باید جبران خسارت نماید.
مفهوم نامزدی
چنان چه مردی به زنی وعده ازدواج بدهد و با او عهد نامزدی ببندد، این موضوع تنها برای برقراری رابطه زوجیت میان آن ها کفایت نمی‌کند و برای این رابطه باید عقد ازدواج و صیغه نکاح جاری شود.
نامزدی یا وعده ازدواج دادن به تنهایی برای جاری شدن صیغه نکاح کافی نیست. حتی اگر دو طرف در مورد مهریه با هم تراضی کرده باشند و مرد بخشی از مهریه یا همه آن را به زن پرداخت نموده باشد. اگر مردی به زنی که به هر علتی قادر نیست با او ازدواج کند و این عدم امکان ناشی از یک حکم شرعی و قانونی باشد، اما در این مسیر به زن و عده ازدواج بدهد این پیمان باطل و بلا اثر خواهد بود و زن قادر نیست آن مرد را به ازدواج با خود اکراه نماید.جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مهریه میتوانید با وکیل مهریه در شیراز مشورت نمایید.
تا زمانی که عقد ازدواج بین زن و شوهر جاری نشود هر یک از آن ها این امکان را دارند که از انجام وصلت خودداری کنند و شخص دیگر امکان ندارد بتواند او را مجبور به ازدواج با خود کند. حتی اگر به همدیگر قول ازدواج داده باشد و راجع به موضوعاتی مانند مهریه تراضی نموده باشند.
قول ازدواج
چنان چه مردی به زنی قول ازدواج بدهد اما با او ازدواج نکند، زن فقط با خودداری مرد از ازدواج با او قادر نیست مطالبه خسارت کند. جز این که بتواند به اثبات برساند که مرد از این طریق او را دچار فریب کرده است و خسارتی را به او وارد نموده است یا در این راه از او سوء استفاده کرده است.
اگر میان دختر و پسری رابطه نامزدی انجام گرفته باشد و برای این پیمان مقرر شود که مثلاً اگر مرد به تعهد خود برای نکاح با دختر عمل نکند، باید مبلغی را به دختر بپردازد، دختر قادر نیست در صورت خودداری پسر از ازدواج با او، این مبلغ را از او درخواست کند. اگر دختر و پسری با هم برای آینده توافق کرده و قول ازدواج داده باشند این تعهد آن ها را زن و شوهر تلقی نخواهد کرد.
رابطه نامشروع
هر شکل رابطه نامشروع میان زن و مرد سبب مجازاتی است که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است. مجازات در حالتی که اعمال میان آن ها حکم زنا را داشته باشد برای دفعه اول صد ضربه به مناسبت حد زنا و چنان چه رابطه نامشروع کمتر از حد زنا باشد ۹۹ ضربه شلاق تعزیری مجازات هر کدام از زن و مرد خواهد بود.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این که اگر دختر و پسری با هم رابطه نامشروع برقرار کنند دختر قادر نیست از دادگاه الزام و اجبار پسر را برای عقد ازدواج مطالبه کند
برهم خوردن نامزدی و تکلیف هدایا
در شرایطی که دو نفر باهم پیمان نامزدی و بر سر ازدواج با هم توافق کرده باشند و این ازدواج صورت نپذیرد دو طرف این امکان را می یابند که هدایایی را که در دوره نامزدی رد و بدل نمودند از هم درخواست کنند. اگر این هدایا موجود نباشد دو طرف مکلفند قیمت هدیه را از شخص مقابل تقاضا کنند.
جزء این که هدیه قابلیت نگهداری را نداشته باشد و قابل مصرف باشد. مثل خوراکی و مانند آن. اگر قابلیت نگهداری را داشته باشد اما بدون تقصیر طرف ضایع شده باشد، مانند انگشتر یا طلایی که به عنوان هدیه دریافت کرده اما بر اثر تصادف مفقود گردد.
تکلیف هدایای پیش از نامزدی
در مورد هدایای پیش از دوره نامزدی فقط در صورتی می‌توان هدایا را تقاضا نمود که خود آن هدیه موجود باشد و تغییر از طرف کسی که هدیه گرفته است انجام نشده باشد. نکته قابل توجه این که دو طرف قادر هستند نامه هایی را که در دوره نامزدی برای هم رد و بدل کردند از طرف مقابل استرداد نمایند. اگر این نامه‌ها ضایع شده باشد در مورد آن نمی‌توان تقاضای خسارت نمود.
هزینه های نامزدی
هزینه عقد ازدواج در عرف بر دوش شوهر است. در صورت جدایی طرفین قرار نیست زن این هزینه‌ها را از مرد تقاضا کند. در شرایطی که مرد چیزی به عنوان شیربها برای ازدواج به زن اعطا نماید، اما وصلتی در میان نباشد این امکان برای مرد وجود دارد که مبلغ را از زن مسترد گرداند و اگر یکی از نامزدها فوت کند طرف مقابل قادر نیست قیمت هدایایی را که به نام او برده شده و پرداخت نموده است، تقاضا نماید و تنها در شرایطی که خود هدایا موجود باشد درخواست آن ها را خواهد داشت.
بر هم خوردن نامزدی بدون دلیل موجه
با توجه به ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی از مهم‌ترین شرایط امکان مطالبه خسارت و زیان های حاصل از برهم خوردن نامزدی آن است که نامزدی بدون علت منطقی به هم خورده شود و شخصی که نامزدی را بر هم زده است علت ویژه‌ای برای آن در اختیار نداشته باشد.
چنان چه یکی از نامزدها به طرف مقابل در مورد شغل یا خانواده فریب بدهد و دروغ بگوید یا در ازدواج تدلیس کند و پس از آن موضوع مشخص شود شخص مقابل این امکان را خواهد داشت که خسارت حاصل از برهم خوردن نامزدی را تقاضا کند. چون خود او و مخفی کاری او علت به هم خوردن نامزدی شده است و از این حیث امکان مطالبه خسارت را ندارد.
در مقابل اگر بر هم خوردن نامزدی عمدی و قصدی صورت گرفته باشد و هیچ دلیل منطقی برای این برهم خوردن در بین نباشد، امکان مطالبه خسارات حاصل از برهم خوردن نامزدی برقرار است.
جبران خسارت متعارف ناشی از برهم خوردن نامزدی
از جمله شرایط امکان مطالبه خسارت و ضرر نامزدی و برهم خوردن آن با توجه به ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی است. که فقط مخارج و هزینه هایی که عرفا معقول و منطقی باشد، مثل هزینه اجاره خانه و دوخت لباس عروسی و جشن نامزدی در حد جایگاه زن و شوهر قابل تقاضا خواهد بود. اما اگر یکی از نامزدها هزینه‌های غیر معمول مثل مهمانی های غیر متعارف، مسافرت های تفریحی پر هزینه و غیره را درخواست کرده باشد، امکان تقاضای خسارت حاصل از آن را ندارد.
نکته قابل توجه این که ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی در اصلاحیه هایی که به دنبال بازنگری سال ۱۳۷۰ در قانون مدنی ایجاد شده است حذف شده است. پس با استناد به این ماده امکان تقاضای خسارت ناشی از نامزدی وجود ندارد.
با این حال می توان چنین برداشت نمود که بر اساس قواعد و مقررات مسئولیت مدنی ضررهای حاصل از برهم خوردن نامزدی بدون دلیل و علت منطقی قابل درخواست می باشد. زیرا برهم خوردن نامزدی بدون علت در واقع نوعی سوء استفاده از حق است و تقصیر تلقی می‌شود و این موضوع سبب ضمان و مسئولیت مدنی می باشد. به همین سبب هر یک از نامزدها قادرند به دادگاه رجوع نموده و تقاضای جبران خسارت ناشی از برهم خوردن نامزدی را تسلیم نمایند.
هدایا بعد از فوت یکی از نامزدها
در شرایطی که پیوند زناشوئی بر اثر فوت یکی از نامزدها از بین برود عین هدایایی که موجود است بازگردانده می‌شود. اما قیمت هدایایی که یکی از نامزدها به دیگری اعطا کرده است و نزد او موجود نیست، درخواست نخواهد شد. حتی اگر بر اثر تقصیر او مورد اتلاف واقع شده باشد.
اشیا و هدایای مصرف شدنی
هدایای مصرف شدنی به طور معمول استفاده می‌شود. مثل خوراکی ها لباس جوراب دستمال و عموماً قیمت زیادی نخواهد داشت و به سبب جذب محبت و احساس و عاطفه به طرف مقابل اعطا می‌شود که بعد از برهم خوردن نامزدی، شخصی که این دسته از هدایا را اعطاکرده قادر نیست عوض آن را از طرف مقابل درخواست کند. چون ذات این اشیا نشان می دهد که آن را به شخص مقابل اباحه نموده و اجازه تلف را اعطا کرده است.
اشیا و هدایای مصرف نشدنی
مانند حلقه نامزدی و شال و انگشتر و مانند این ها. این دسته از هدایا در برابر نامزدی به تملک زن در می آید و در حالتی که نامزدی به هم بخورد باقی ماندن آن در ملکیت زن غیرمنصفانه و بی علت قانونی تلقی می‌شود. پس باید عین آن ها موجود باشد و به مالک آن برگردانده شود و نسبت به آن بخشی از اشیا که تلف شده است هر کدام مسئولیت خواهد داشت.
جز این که این موضوع به اثبات برسد که تلف هدایا بدون تقصیر اتفاق افتاده است. در این حالت هدیه دهنده باید به منظور درخواست مانند یا قیمت هدایای اعطاء شده تقصیر دریافت‌کننده هدیه را به اثبات برساند چون اصل بر عدم تقصیر او می باشد.