نفقه فرزند چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی نفقه فرزند چیست؟ پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مفهوم نفقه

نفقه به معنای هزینه‌های زندگی شامل خوراک و پوشاک و مسکن و درمان که در مورد دختر تا وقتی که مجرد است و درآمدی ندارد و در مورد پسر تا سن ۱۸ سالگی یا بعد از آن تا زمانی که  ادامه تحصیل بدهد و دارای درآمد باشد تا سن ۲۵ سالگی بر عهده پدر می باشد. اما اگر پدر تنگ دست و فاقد توانایی مالی باشد پرداخت نفقه به عهده پدر بزرگ پدری و اگر هم زنده نباشد یا توان مالی برای پرداخت نفقه را دارا نباشد، بر عهده مادر است.

نفقه فرزند

از جمله مهمترین وظایفی که پدر و مادر در برابر فرزندانشان عهده‌دار هستند در پرداخت نفقه به آن ها می باشد. مفهوم نفقه فرزند در قانون مدنی مورد عنایت قانونگذار واقع شده است و از آن به عنوان نفقه اقارب یاد گردیده است. با توجه به ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی نفقه اولاد یا فرزندان بر دوش پدر آن ها قرار دارد. بعد از آن که پدر فوت نمود یا در حالتی که قادر نباشد نفقه فرزند را پرداخت کند نفقه فرزند در درجه دوم  برعهده اجداد پدری می باشد.

نفقه فرزند در صورتی که پدر و اجداد پدری در قید حیات نباشند یا قدرت پرداخت نفقه را به لحاظ مالی به فرزند دارا نباشند بر عهده مادر است اگر مادر هم در قید حیات نباشد یا قادر به پرداخت نفقه فرزند نباشد، بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری می باش.د نکته قابل توجه این که راجع به تکلیف پرداخت نفقه فرزند بین فرزند مشروع و نامشروع فرقی وجود ندارد و قانون در مورد  فرزند زنازاده در این موضوع درست مانند فرزند حاصل از ازدواج صحیح است.

مصادیق نفقه فرزند

بر اساس ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی مقرر شده است که مصادیقی از نفقه فرزند چه مواردی می باشد. نفقه اقارب که نفقه فرزند زیر مجموعه آن می باشد شامل مسکن و لباس و غذا و وسایل خانه به اندازه نیاز است. اما باید در مورد نفقه فرزند یادآور شد که به آن چه در این ماده محدود شده است منحصر نمی باشد و نفقه فرزند از جمله مهمترین موارد نفقه می باشد که مصادیق آن شامل هزینه‌های بهداشت و درمان و رفت و آمد و آموزش و هر گونه مایحتاج متعارف دیگر فرزند را نیز شامل می‌شود.

خصوصیات نفقه فرزند و تفاوت آن با نفقه زن

-نفقه فرزند زیرمجموعه نفقه اقارب تلقی می شود و دارای خصوصیاتی است که سبب تفاوت آن با نفقه زن خواهد شد. از جمله خصوصیات نفقه فرزند آن است که در درجه نخست بر دوش پدر قرار دارد و مکلف است که نفقه را پرداخت کند. در شرایطی که پدر توانایی مالی به منظور پرداخت نفقه داشته باشد، اما  نفقه فرزندش را پرداخت نکند این امکان وجود دارد که نسبت به ا  اقامه شکایت کرد و نفقه را درخواست نمود.

-در مورد نفقه زن باید گفت که  چنان چه زنی نسبت به دریافت نفقه اقامه شکایت کند قادر است نفقه معوقه و پیشین و آینده خودش را نیز از شوهر مطالبه نماید. اما دریافت نفقه فرزند تنها نسبت به آینده میسر است.  مضاف بر این که با توجه به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی در مورد نفقه کسی، مستحق نفقه می باشد که دارا نیست و قادر نیست به واسطه اشتغال به شغلی اسباب امرار معاش خود را تهیه کند.

از نظر عرفی عموماً دختر تا سن ازدواج و پسر تا وقتی که شغل و درآمد معینی دارا  نباشد و به تحصیل مشغول باشد قادر است از نفقه ای که بر دوش پدر گذاشته شده است برخوردار باشد. مضاف به این که بر اساس ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی پرداخت نفقه اقارب با توجه به توانایی مالی نفقه دهنده میسر است و اگر پدر توانایی مالی به پرداخت نفقه را دارا نباشد امکان شکایت از آن وجود ندارد و تنها در صورتی می توان از پدری که نفقه نمی‌پردازد شکایت کرد که دارای تمکن مالی برای پرداخت نباشد.

پس در شرایطی که پدر توانایی مالی به پرداخت نفقه را دارد امکان شکایت از آن مقدور نیست اما در مورد نفقه زوجه این موضوع صادق نیست چون مرد در هر شرایطی تکلیف دارد مایحتاج عادی زن را تامین کند و اگر استطاعت مالی هم نداشته باشد، باز هم زن قادر است نسبت به عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر اقامه شکایت کند.

نفقه فرزند بعد از فوت پدر

اگر پدر در قید حیات نباشد و فرزندان واجب النفقه در اختیار داشته باشد به چه روشی می توان نفقه آن ها را تامین کرد؟ بر اساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی می‌خوانیم که نفقه فرزندان بر عهده پدر است و بعد از فوت پدر یا عدم توانایی او به پرداخت نفقه بر عهده اجداد پدری می باشد با رعایت الاقرب فالاقرب.

نفقه فرزند یک تکلیف قانونی است که در ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی به آن اشاره شده است و در درجه نخست بر عهده پدر قرار دارد. اگر پدر زنده نباشد یا توانایی مالی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد بر عهده پدر بزرگ پدری می باشد. چنان چه پدربزرگ پدری هم زنده نباشد یا قدرت مالی به پرداخت نفقه را نداشته باشد؛ بر عهده مادر است اگر مادر هم در قید حیات نباشد یا استطاعت مالی برای پرداخت نفقه نداشته باشد بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری خواهد بود.

نفقه دختر و پسر

نفقه دختر تا وقتی که مجرد باشد و دارای درآمد نباشد و نفقه پسر تا سن ۱۸ سالگی قابل درخواست می باشد. بعد از ۱۸ سالگی اگر شغل پردرآمدی نداشته باشد و به ادامه تحصیل پرداخته باشد، نفقه پسر تا سن ۲۵ سالگی بر دوش پدر است. فرزند فقط می‌تواند نسبت به نفقه آینده خود ادعا داشته باشد. نفقه گذشته و معوقه در مورد نفقه فرزند قابل مطالبه نخواهد بود.

خواهان نفقه در نفقه فرزند

از جمله شرایط قانونی برای نفقه فرزند محتاج بودن فرزند و شرط دیگران داشتن توانایی مالی پدر و شخص نفقه دهنده است. اگر فرزند دارای سن رشد نباشد یعنی رشید نباشد و پیش از ۱۸ سالگی کسی که نگهداری کودک بر دوش او قرار دارد قادر است برای درخواست نفقه اقامه دعوا کند. اما در صورتی که فرزند رشید بوده و حکم رشد گرفته باشد، حتی پیش از ۱۸ سالگی هم این امکان برای او وجود دارد که شخص برای درخواست نفقه دادخواست دهد.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه فرزند

اگر پدر یا فرد نفقه دهنده که در این زمینه تکلیف دارد با وجود برخورداری از استطاعت مالی از پرداخت نفقه سرباز زند به ۶ ماه تا ۲ سال حبس محکوم خواهد شد. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مقرر شده است اگر کسی استطاعت مالی پرداخت نفقه را داشته باشد اما از پرداخت آن نسبت به افراد واجب النفقه مثل فرزندان امتناع ورزد به حبس درجه شش محکوم خواهد شد. تعقیب کیفری مشروط به شکایت شاکی خصوصی می باشد و اگر او گذشت کند در هر مرحله تعقیب یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.

شیوه مطالبه نفقه فرزندان

به منظور درخواست نفقه فرزند اگر فرزند به سن رشد نرسیده باشد کسی که از او مراقبت می کند بعد از آن که به سن ۱۸ سالگی رسید و تا پیش از آن اگر توانست حکم رشد را دریافت کند می‌تواند به دفتر خدمات قضایی الکترونیکی مراجعه نموده و نسبت به نفقه خود مبادرت ورزد. دادگاه صالح برای رسیدگی به موضوع مطالبه نفقه دادگاه خانواده محل اقامت شخص می باشد که ملزم به پرداخت نفقه است که عموماً پدر خانواده است.

رابطه نفقه فرزند و حق حضانت

از آن جایی که مادران در جامعه ایرانی وابستگی شدیدی به فرزندان دارند نگرانی های خاصی هم در مورد فرزندان خردسال خود دارند. در موقع اختلافات خانوادگی وقتی که در زندگی زناشویی به طلاق منجر می شود و پای یک فرزند در میان باشد، بیشتر زنان به سبب فرزندانشان این اختلافات را تحمل کرده و سعی دارند از طلاق جلوگیری کنند به ویژه اگر بدانند که با طلاق(وکیل طلاق در بندر عباس/وکیل مهریه در شیراز) فرزند به پدر تعلق می گیرد.

با توجه به ماده  ۱۱۶۹ قانون مدنی سابق در شرایطی که پدر و مادر دارای زندگی مشترک نباشند، فرزند پسر تا دو سالگی و دختر تا هفت سالگی نزد مادر و بعد از آن پدر این امکان را داشت که فرزند را از مادر بگیرد. اما بعد از آن که دختر به ۹ سال تمام و پسر به پانزده سال برسد از حضانت خارج شده و خودش تصمیم می‌گیرد که نزد پدر باشد یا مادر.

وکیل طلاق در شیراز میگوید:چنان چه کار زن و شوهر به طلاق منتهی شود بر اساس ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده دادگاه موظف است ضمن اقدام به حضانت و هزینه‌های حضانت که مقصود همان نفقه فرزند مشترک می‌باشد تکلیف را تعیین کند یا با توافق زن و شوهر بر سر نفقه هزینه فرزند و یا در صورت اختلاف به وسیله کارشناس نفقه فرزند مشترک را معلوم نماید.

در طلاق توافقی زن و شوهر در مورد همه چیز توافق می کنند که از جمله نفقه فرزند مشترک می باشد با توافق آن ها معلوم می‌شود که بر عهده پدر قرار می گیرد یا مادر و میزان نفقه فرزند تعیین می گردد اما این امکان وجود دارد که اندازه نفقه فرزند مشترک پس از طلاق توافقی و اعمال کارشناسی به نظر دادگاه موکول شود که اگر اختلافی بر سر اندازه نفقه بین زن و شوهر حاصل شود کارشناس اندازه نفقه را تعیین نماید و اگر حکمی که دادگاه در مورد اندازه نفقه فرزند صادر نماید  قابل اعتزاض باشد با تغییر شرایط می توان درخواست تعدیل آن را از دادگاه تقاضا نمود.