عده چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی عده چیست؟ و شرایط عده پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مفهوم عده

عده در لغت به مفهوم  جمعیت و گروه می باشد و از کلمه القاعده در زبان عربی اتخاذ شده است و به معنای شمردن بیان شده است. اما در اصطلاح فقهی به مدت زمانی اطلاق می شود که زن باید نگه دارد و بعد از آن ازدواج مجدد را صورت دهند.

مفهوم عده در قانون مدنی

عده بر اساس ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی  به مفهوم آن است که مدت زمانی زن باید نگه دارد و بعد از آن که این مدت زمان پایان یافت قادر است شوهر دیگری را برگزیند. بنابراین ضرورت نگه داشتن عده  در دو رکن  خلاصه می شود. یکی پیشگیری از اختلالات دو نسل و دیگری رعایت حرمت نکاحی که از بین رفته است و آماده نمودن امکان برگشتن به آن.

عده طلاق

وکیل طلاق در شیراز میگوید:در ازدواج دائم اگر نکاح به طلاق بیانجامد، زن باید عده طلاق را نگه دارد.

– شرایط ضرورت نگهداری عده در طلاق

-شوهر با زن نزدیکی نکرده باشد.  فلسفه مهم عده پیشگیری از در هم آمیختن نسل می باشد. در این میان چنان چه زنی قبل از رابطه نزدیکی طلاق داده شود، نیازی به نگه داشتن عده نخواهد داشت و قادر است بلافاصله شوهر کند.

-زن یائسه نباشد. یائسگی به این مفهوم است که زن به سنی رسیده باشد که عادت زنانه نشود و ناامید از بارداری باشد.

یکی از مواردی که میتوان با وکیل طلاق مشورت نمود موضوع عده طلاق است در این زمنیه با وکیل طلاق در اصفهان مشورت کنید.

-مدت عده طلاق

بر اساس ماده ۱۳۵۰ قانون مدنی، عده طلاق سه پاکی می باشد. مدت زمان آن از لحظه طلاق شروع می‌شود و آگاهی و عدم آگاهی زن راجع به آن بلا اثر خواهد بود.

عده زن حامله

با توجه به ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت راجع به عقد موقت در مورد زن حامله تا هنگام زایش طفل تلقی می شود. متن این ماده چنین بیان می دارد هر آن چه راجع به زن حامله مورد عنایت قانونگذار و حمایت اوواقع شده است حفظ سلامت طفل است نه جلوگیری از درآمیختن نسل ها. و چنین می توان برداشت نمود که مقنن به سبب مراعات حرمت ازدواجی که سبب بارداری شده است و حمایت از طفلی که در بدو  رشد و به دنیا آمدن است مادر را از شوهر کردن باز داشته است. زایمان زن باردار امکان دارد به شکل طبیعی صورت پذیرد یا با عمل جراحی یا بر اثر حادثه ای که سبب سقط جنین شود. اما در هر صورت چون با متولد شدن طفل و یا ساقط شدن آن نگه داشتن عده اساس و دلیل خود را از دست خواهد داد، عده نیز ساقط می شود. حتی اگر زمان آن کوتاه باشد.

عده وفات

بر اساس ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی فرقی نمی‌کند که عده وفات در ازدواج دائم باشد یا در عقد نکاح موقت. در هرحال  چهارماه و ده روز  خواهد بود.

عده وفات زن باردار

قبلا هم اشاره کرده ایم که عده زن باردار تا هنگام زایمان طفل و عده وفات چهار ماه و ده روز است. قانونگذار به منظور تجمیع این دو فرض و رعایت دلیل و اساس عده بر اساس ماده 1154 قانون مدنی چنین مقرر کرده است که عده وفات فرقی نمی‌کند در ازدواج دائم و ازدواج موقت باشد، به هرحال چهارماه و ده روز است. جزء این که زن باردار باشد که در این حالت تا هنگام زایش حمل عده ادامه پیدا می‌کند. منوط بر این که فاصله بین شوهر و زایش طفل از ۴ ماه و ده  روز بیشتر باشد و اگر نبود ، عده  همان چهار ماه  و ده  روز تلقی می شود.

اثر فوت شوهر در هنگام عده

اثر فوت شوهر در دوره عده را باید از دو جهت مورد بررسی قرار داد و دو طلاق بائن و رجعی را مد نظر داشت.

طلاق بائن

همان طور که می دانیم طلاق بائن طلاقی است که در آن حق رجوع برای زوج برقرار نیست. در جایی که طلاق، بائن است از آن جایی که رابطه زناشویی میان زن و شوهر ساقط شده است فوت مرد در زمان عده بلا اثر است و زن باید عده طلاق را ادامه دهد و پس از آن این امکان را خواهد داشت که مجددا ازدواج کند.

طلاق رجعی

از آن جایی که در این شکل از طلاق مرد حق رجوع به زن را خواهد داشت، در این شکل از طلاق با وجود این که در دوره عده نمی توان زن و مرد را زن و شوهر قلمداد نمود، اما از لحاظ بسیاری از موارد زن در حکم همسر مرد می باشد. در حقیقت رابطه موجود این حرمت را دارد که به منظور احترام به آن  زن تا زمانی از ازدواج مجدد پرهیز کند پس در این صورت اگر زن باردار نباشد بعد از فوت شوهر عده طلاق را تداوم می بخشد و بعد از آن باید عده وفات را نگه دارد.

زنان بی عده

بر اساس ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی زنی که بین او و شوهرش نزدیکی صورت نگرفته باشد و زن یائسه عده طلاق نخواهد داشت و عده فسخ نکاح نیز ندارد. اما عده وفات در هر صورت باید رعایت گردد. بر اساس آن چه در ماده ۱۱۵۵ مقرر شده است زنانی که در طول ازدواج با شوهر خود رابطه نزدیکی نداشته اند، واجد عده طلاق و فسخ و انفساخ نیستند. اما چنان چه زنی در دوره ازدواج حتما یک بار با شوهر خود رابطه زناشویی برقرار کرده باشد باید عده نگه دارد. فرقی نمی کند که مدت طولانی از آن سپری شده باشد.

وکیل طلاق در بندر عباس در ادامه اینگونه توضیح میدهد:دسته دوم از زنانی که عده طلاق ندارند، زنان یائسه می باشند. یائسه به زنی اطلاق می شود که به علت اقتضای سنی دچار عادت ماهیانه نمی شود و قادر به بارداری نیست. عموما زنان در دهه ۵۰ یائسه می‌شوند و زمان دقیق آن بسته به عوامل محیطی و ارثی و تغذیه می باشد. حال اگر زنی به شکل  عرفی باید عادت ماهیانه شود، مثلاً ۴۰ ساله است اما به علت بیماری و دیگر موارد عادت ماهیانه نمی‌شود یا عادت ماهیانه ندارد یائسه نخواهد بود.

 عده نکاح موقت

عقد موقت امکان دارد با خاتمه مدت تمام شود یا مرد پیش از انقضای مدت زمان باقیمانده عقد نکاح موقت را به زن بذل نماید یا نکاح موقت فسخ یا منفسخ شود.

چنان چه زنی در دوره نکاح موقت یک بار با شوهر خود رابطه نزدیکی برقرار کرده باشد باید عده نکاح را نگه دارد. حتی اگر مدت ها از آن زمان گذشته باشد.

عده ی انقضای مدت و بذل مدت و فسخ و انفساخ عقد موقت دو پاکی می باشد. یعنی زن باید از زمان  طلا ق دو طهر را نگه دارد تا عده او خاتمه یابد. حال اگر عقد موقت در هنگام طهر مواقعه پایان یابد، زن باید دو پاکی کامل دیگر عده نگه دارد. ولی اگر در طهر غیر مواقعه عقد موقت پایان یابد هنگامی که یک طهر کامل دیگر را طی کند عده او پایان می یابد. زنانی که به اقتضای سن آن ها عادت ماهانه می شوند اما به سبب بیماری یا غیره عادت نمی بیند یا عادت ماهانه شان مرتب نیست باید ۴۵ روز عده نگه دارد.

بر اساس ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی چنین مقرر شده است که عده طلاق و فسخ نکاح بعد از مدت و انقضای آن راجع به ازدواج موقت در زنی که باردار نیست دو توهین محسوب می شود. جزء این که زن به تناسب سنش عادت ماهانه نشود که در این صورت ۴۵ روز خواهد بود. استفاده از کلمه طلاق در ماده مذکور بر اثر کوتاهی در نگارش مقنن می باشد. بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی طلاق خاص نکاح دائم است و زن در ازدواج موقت بر اساس خاتمه ی مدت یا بذل آن از سوی مرد از رابطه نکاح فارغ می شود.

عده شبهه

چنان چه زنی با مردی به  فرض شوهرش رابطه نزدیکی برقرار کند در حالی که او شوهرش نباشد دو فرض قابل تصور است:

فرض اول: هنگامی که زن به اشتباه حکمی یا موضوعی رابطه نزدیکی برقرار کند. اشتباه حکمی منظور آن است که زن حکم قانونی موضوع را نداند و از این موضوع آگاه نباشد که ازدواج در حال احرام جایز نیست یا مثلاً نمی داند که دختر باکره باید با اذن پدر در ازدواج دهد و به اشتباه عقد نکاح را منعقد کرده و به دنبال آن نزدیکی صورت می گیرد. اشتباه موضوعی زمانی اتفاق می‌افتد که زن اشتباه شخص دیگر را به جای شوهرش تصور می‌کند و با او رابطه نزدیکی برقرار می کند.

فرض دوم: در این فرض اگر زن به رابطه نزدیکی نامشروع اجبار شود، رابطه نامشروع برای زن در حکم شبهه است. چنان چه زنی به  شبهه رابطه نزدیکی برقرار کرده باشد باید درست مانند زنی که طلاق گرفته است، عده نگه دارد. یعنی باید در دوره عده با کسی مجددا ازدواج نکند جز این که در نتیجه نزدیکی به شبهه باردار شود که در این حالت تا پایان زایش طفل قادر نیست ازدواج کند.

حال اگر زنی شوهر دار باشد، باید به اندازه ۳ طهر با شوهر خود رابطه نزدیکی برقرار نکند. جز این که بر اثر این نزدیکی باردار شود که تا زمان زایش طفل باید از برقراری رابطه زناشویی با مرد خودداری ورزد.

عده غائب مفقود الاثر

چنان چه حکم موت فرضی به شوهر از طرف دادگاه صادر شود، زوجه باید از لحظه صدور حکمم موت فرضی عده وفات نگه دارد. مدت زمان عده وفات حداقل چهار ماه و ده روز تلقی می شود.

جز این که زن باردار و آبستن باشد که مدت حاملگی  او بیش از ۴ ماه ۱۰ روز طول بکشد. ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی در این زمینه چنین بیان می دارد که عده وفات چه در نکاح دائم چه موقت در هر حال چهار ماه و ده  روز می باشد. جز این که زن باردار شود که در این حالت عده وفات تا هنگام زایش طفل خواهد بود. منوط به این که فاصله زمانی میان مرگ ‌شوهر و زایش طفل از ۴ ماه و ۱۰ روز بیشتر باشد وگرنه مدت عده برابر با ۴ ماه و ده روز خواهد بود.