تعدیل مهریه چیست
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی تعدیل مهریه چیست؟ و شرایط تعدیل مهریه پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مفهوم مهریه
مهریه که در قدیم به آن کابین هم اطلاق می شده است به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام انعقاد عقد ازدواج به زن خود پرداخت می‌کند یا موظف به پرداخت آن است.
به گفته وکیل طلاق در بندر عباس :هرچند بیشتر زنان در هنگام طلاق و افتراق این حق را از مرد مطالبه می‌کنند اما شرایط قانونی این کار از زمان بعد از عقد برای زن پیش‌بینی شده است. بر اساس قوانین در شرایطی امکان تعدیل مهریه میسر است. در این مقاله به توضیح این موضوع و دادخواست تعدیل مهریه و زمان تعدیل مهریه و تعدیل مجدد مهریه و غیره می پردازیم.
مهریه در زمان امروزی مخصوص مسلمانان می باشد اما دسته ای از پژوهشگران معتقدند مهریه در دو دین یهود و اسلام برقرار بوده و مهریه امروزه در بین یهودیان از ارکان اساسی عقد ازدواج محسوب می شود. مرد به محض جاری شدن صیغه نکاح، مبلغی را به زن خود پرداخت می‌کند که تظاهر قصد او برای ازدواج است و در اصطلاح به آن مهریه یا صداق گفته می‌شود.
این بخشش از سوی مرد صورت می گیرد که امروزه با هدف وفاداری به لوازم زندگی مشترک و رابطه زناشویی برای حق طلاق زن ایجاد شده است. از جمله دعوا های معمول در دادگاه های خانواده موضوع تقاضای مهریه می باشد. با توجه به این که از نظر قانون زن بعد از عقد ازدواج صاحب و مالک مهریه خواهد بود و قادر است هر زمان بعد از ازدواج در مورد اخذ مهریه خود از مرد که حق قانونی او محسوب می شود اقدام کند.
در تقاضا و مطالبه مهریه باید شرایط خاصی مورد ملاحظه واقع شود. ادعای اعسار از پرداخت مهریه و درخواست تقسیط و تعدیل مهریه از موضوعاتی است که زن و شوهر در هنگام مطالبه مهریه با آن روبرو هستند.
مهریه در طلاق توافقی
وکیل طلاق در شیراز میگوید:از جمله مواردی که در حین طلاق توافقی مورد ملاحظه واقع می‌شود، مهریه است. قبلاً برای مهریه طرح تعدیل پیش‌بینی نشده بود. اما در دوره کنونی با در نظر گرفتن نرخ روز بازار این طرح پیش‌بینی شده است که این موضوع برای زنان خوشحال کننده و برای مردان ناخوشایند تلقی می شود.
دادخواست تعدیل در تقسیط مهریه
پس از آن که دادخواست اعسار به دادگاه ارائه شد، شرایطی برای پرداخت مهریه در نظر گرفته می شود. در شرایطی که بعد از تقدیم دادخواست، مرد قادر به پرداخت مهریه نباشد او می تواند دادخواستی را تنظیم کند که این دادخواست تحت عنوان تعدیل در تقسیط مهریه خواهد بود. این دادخواست شرایطی را برای مرد فراهم می‌کند که سود او را در پی خواهد داشت و با توجه به آن مهریه به شکل اقساطی به زن پرداخت خواهد شد.
زمان مطالبه مهریه از سوی زن
بر اساس قانون زن بعد از عقد نکاح مالک مهریه است. بنابراین هر زمان که تمایل داشته باشد می تواند از شوهر خود مهریه را مطالبه کند. البته در برخی از اوقات مرد از توانایی مالی ضروری به منظور پرداخت مهریه برخوردار نیست. در این حالت مرد به دنبال گریزی برای تنظیم دادخواست اعسار خواهد بود. با در نظر گرفتن قوانینی که امروزه راجع به دادخواست اعسار و پرداخت مهریه برقرار است این حق به زن اعطا شده تا با اثبات دارا بودن مرد ادعای او را مبتنی بر عدم توانایی در پرداخت مهریه را رد کند.
به بیان ساده باید گفت در برخی اوقات نیازی به اثبات ادعای زوج مبتنی بر عدم دارایی و تمکن مالی نیست. در این شرایط زن مکلف است تا توانایی مالی شوهرش را در محضر دادگاه به اثبات برساند. نکته قابل توجه این که در همه موارد زن موفق به اثبات این موضوع نخواهد شد. در بسیاری از موارد زن در اثبات توانایی مالی مرد با مشکلات بسیاری روبرو خواهد شد که در نتیجه به شکست زن در دادگاه ختم می شود. در حالتی که مرد در واقع قدرت پرداخت لازم برای مهریه را دارا باشد این امکان میسر است که مرد در دادگاه با حکم اعسار روبه‌رو شود.
شرایط تعدیل مهریه
تعدیل مهریه به دو شکل خواهد بود:
یکی این که مردم مکلف است تا بدهی خود را به شکل اقساطی به زن بپردازد.
دوم این که مردم مکلف است تا بدهی خود را در مدت زمان معین به زن پرداخت کند.
نکته قابل توجه این که تغییراتی که در آینده ی مرد به وجود می‌آید اثر مستقیمی بر رای صادر شده دارد. عده ای از حقوقدانان معتقدند که تغییر در آینده بر شیوه پرداخت مهریه بلا اثر است. اما فی الواقع خلاف این تصور جاری خواهد شد.
با توجه به این که امکان دارد اوضاع و احوال مالی هر شخصی در آینده متغیر شود، به همین سبب است که مهریه را منوط به شرایط آینده زوج پیش بینی نموده اند. بر این اساس شاید معسری که امروز شرایطش اعسار است، امکان دارد در آینده از حالت اعسار بیرون رود. به همین سبب گفته می‌شود که شرایط آینده اثر مستقیم بر اعسار دارد. تغییر شرایط در آینده مقدمه ای محسوب می‌شود برای تقدیم دادخواست تعدیل به دادگاه مربوطه.
جنبه های تعدیل مهریه
تعدیل مهریه دارای دو وجه است: یک وجه آن منفی خواهد بود که در واقع کاهش مبلغ مهریه را به دنبال دارد. و یک جنبه مثبت آن افزایش مبلغ مهریه خواهد بود. بر اساس قانون، کاهش یا تعدیل اقساط مهریه طبق تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون شیوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۳ جاری می شود.
کاهش اقساط مهریه
در شرایطی که اعسار اثبات شود اگر مدیون دارای مال برای پرداخت مهریه به شکل اقساطی باشد، دادگاه ضمن صدور رای با مشاهده شرایط مرد زمان مناسبی برای پرداخت مهریه در اختیار او می‌گذارد یا رای به تقسیط بدهی را صادر می کند. به منظور مشخص نمودن اقساط باید مقدار درآمد بدهکار و معیشت مورد ملاحظه قرار گیرد و به شکلی باشد که قادر به پرداخت مهریه شود.
قانون در ماده مزبور ذکر می‌کند که صدور حکم تقسیط محکوم علیه یا اعطای مهلت به مدیون مانع از استیفای بخش اجرا نشده آن، از اموالی که از محکوم علیه حاصل می‌شود یا مطالبات او نخواهد بود. تبصره ۲ ماده مذکور اشاره داشته است اگر یکی از محکوم علیه قادرند با ارائه دادخواست، تعدیل اقساط مهریه را از دادگاه مطالبه کنند، دادگاه با توجه به نرخ تورم و بر اساس اعلام مراجع رسمی قانونی کشور یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمد محکوم‌علیه نسبت به تعدیل تقسیط مهریه اقدام می نماید.
رد دعوای اعسار و پرداخت خسارت
با توجه به ماده ۱۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی باید گفت چنان چه دعوای اعسار رد شود دادگاه ضمن رای رد دعوا مدعی اعسار را به پرداخت خسارت های وارد شده بر خوانده دعوای اعسار منوط به تقاضای او محکوم می نماید.وکیل ارث در شیراز طی یک مثال شرح میدهد:فرضا اگر مردی بعد از دعوای اعسار مالک ارث گردد یا حقوق ماهیانه او افزوده شود، در این حالت نمی توان مرد را معسر تلقی کرد و زن قادر است با در نظر گرفتن تغییراتی که در شرایط مالی زوج پیش آمده است با هدف تغییر در شیوه پرداخت مهریه به دادگاه رجوع کند.
به دنبال آن دادگاه هم با در نظر داشتن وضعیت و شرایط مالی او، رای جدیدی راجع به تعدیل مهریه صادر می‌کند که این با اثرات مثبتی برای زن توام خواهد بود. نکته قابل توجه این که رجوع زن فقط در حالتی که شرایط مالی مرد یک دفعه دچار تغییر و تحول گردد با رای و نظر جدید دادگاه همراه می‌شود. در مقابل برخی اوقات زن به سبب بیکاری و بیماری و شرایطی از این قبیل نمی‌تواند کاری انجام دهد.
در این حالت مرد قادر است با رجوع به دادگاه و تقدیم دادخواست درخواست تعدیل مهریه را نماید که این وضعیت جنبه منفی تعدیل مهریه خواهد بود و اگر در این موارد نظری بیندازیم، متوجه خواهیم شد که زن نیز حق دارد در شرایطی که ثابت کند اوضاع مالی مرد بهتر است یا ثابت کند نسبت به زمانی که رای تقسیط مهریه صادر شده است با کاهش دارایی مواجه شده است درخواست تعدیل اقساط مهریه را بنماید. در حقیقت حق تعدیل مهریه به زن و شوهر داده شده است که باید با ارائه دلیل مقتضی تعدیل اقساط مهریه را مطالبه کند.
اعسار و تقسیط مهریه
شخصی که به پرداخت مهریه محکوم می‌گردد، یعنی مرد یا ضامن او در شرایطی که ناتوان از پرداخت مهریه باشد و بتواند این ناتوانی را به اثبات برساند و مالی در اختیار نداشته باشد قادر است از مزیت‌های اعسار و تقسیط بهره ببرد. اعسار به مفهوم عدم برخورداری از مال به جز مستثنیات دین خواهد بود و نتیجه آن بر اساس ماده ۲۷۷ قانون مدنی ارائه مهلت و تقسیط دین می باشد. البته در صورت قبول اعسار و ناتوانی از پرداخت مهریه نتیجه عموماً به شکل تقسیط مهریه ظاهر خواهد شد و در موارد کمتری رویت شده است که قاضی مهلتی به بدهکار بدهد. نکته قابل توجه آن که بر خلاف تصور عموم به منظور اعسار از پرداخت مهریه این امکان وجود دارد که وکیل اتخاذ کرد و زن و شوهر قادرند وکیل در اختیار داشته باشند.
محکومیت به پرداخت مهریه هم مثل بقیه محکومیت‌های مالی این قابلیت را خواهد داشت که شخص با رجوع به دادگاه صادرکننده رای درخواست اعسار و تقسیط نماید. اعسار و تقسیط دو مفهوم مشابه و متفاوت خواهند بود. متقاضی اعسار در حقیقت با ادعای ناتوانی از پرداخت محکوم به تقاضای فرصت می نماید. اما متقاضی تقسیط از دادگاه درخواست قسطی کردن و به اصطلاح ماهیانه پرداخت نمودن بدهی بر اساس توانایی مالی بدهکار را می نماید. تعیین میزان اقساط با قاضی می باشد. اما به طور خلاصه باید گفت که اقساط باید برابر یک چهارم درآمد ماهیانه شخص بدهکار باشد.