لعان چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار  به معرفی و بررسی تخصصی لعان چیست؟ و شرایط لعان پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه لعان

مبحث لعان در آیات قرآنی مورد اشاره واقع نشده است. اما با توجه به صراحت برخی از آیات برای شناخت این احکام باید  به اهل بیت و پیامبر مراجعه نمود. امام صادق علیه السلام فرموده است که لعان در شرایطی صورت می‌گیرد که حتماً رابطه دخول انجام شده باشد.

در روایت دیگری هم نقل شده است که لعان باید با زبان بیان شود و افرادی که لال هستند شامل آن نمی شوند. شاید علت این که این احکام در آیات قرآن ذکر شده این است که قرآن به منظور دوام علاقه بین زن و شوهر از احکام آن بحث نکرده است و فقط برای حل و فصل این مشکل  و اختلافاتی که بین زن و شوهر به وجود می آید راه حل پیش بینی کرده است.

کاربرد لعان

لعان در صورتی اتفاق می‌افتد که مرد زنای زن خود را ببیند، اما امکان اثبات آن را نداشته باشد. در شرایطی که زنای او را فاش کند، به حد قذف یعنی ۸۰ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. در این حالت مرد قادر است با انجام مراسم لعان همسر خود را رها نماید و فرزندی را که متعلق به مرد دیگری می باشد نسبت به خود نفی کند.

لعان در قانون  مدنی ایران

قانون مدنی ایران در ماده ۸۸۲ و ۸۸۳ و ۱۰۵۲ به آن پرداخته است که در ماده ۸۸۲ به عدم ارث بری زن و شوهر از هم و فرزند مورد لعان واقع شده است نیز پرداخته است و در ماده ۸۸۳ به رجوع از لعان که سبب می شود فرزند از پدر ارث ببرد اما از خویشاوندان پدری ارث نمی برد، صحبت کرده است.

در ماده ۱۰۵۲ قانون مدنی هم مقرر شده طلاقی که بر اثر لعان به وجود می‌آید سبب حرمت ابدی بین زن و شوهر است که به ممنوعیت همیشگی ازدواج دو طرف هم پرداخته است. البته  نهاد  لعان عملاً متروکه مانده است و اساساً  کاربردی ندارد.جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه طلاق و انواع آن میتوانید از طریق سایت دادیار با وکیل طلاق در بندر عباس و وکیل طلاق در اصفهان مشورت کنید و به مشکلات خود خاتمه دهید.

قانون مدنی تعریفی از لعان را مطرح نکرده است و در آن  از کیفیت لعان سخنی به میان نیاورده است. بنابراین به منظور اطلاع از مفهوم آن باید سری به فقه زد.

لعان در لغت به مفهوم ناسزا و نفرین به یکدیگر می باشد و اصطلاحاً مراسمی می باشد که در آن زن و شوهر با رعایت تشریفات ویژه هم را لعنت می کنند. به این صورت که مرد با قسم های خاص نسبت زنا به زن می دهد و زن نیز با قسم هایش اتهام مرد را انکار می نماید. با وقوع لعان زن و شوهر از هم فارغ می شوند و ازدواج دوباره آن ها برای ابد حرام خواهد بود .

مفهوم حقوقی  لعان

وقتی لعان محقق می شود شوهر به زن نسبت زنا می دهد یا فرزندی را که زن به دنیا آورده است از خود نفی می کند. وقتی که شخصی به فردی تهمت زنا بزند اما قادر نباشد آن را اثبات کند بر اساس ماده ۲۵۰ قانون مجازات اسلامی محکوم به ۸۰ ضربه شلاق به عنوان حد قذف خواهد بود.

منظور از حد قذف نسبت دادن زنا یا لواز به شخص دیگر است. چنان چه مردی زن خود را متهم به زنا نماید یا فرزندی که از آن زن حاصل شده و ناشی از پیوند زناشویی آن دو می باشد ، متعلق به خودش ندارد و زن این ادعای مرد را نفی کند، زن و شوهر باید به قاضی شرع رجوع کنند و در محضر او لعان نمایند تا مجازات حد شرعی قذف از زن و شوهر لغو شود.

شرایط انجام لعان

لعان به وسیله زن و شوهر در پیشگاه قاضی یا جانشین او صورت می گیرد و بدین ترتیب است که  مرد در  نزد قاضی قیام می کند و چهار دفعه خداوند را قسم می خورد که آن چه  به زن خود نسبت داده است راست می باشد و یک بار می‌گوید اگر از دروغگویان باشم لعنت خدا بر من باشد.

بعد از آن که مرد بیانات خود را اظهار داشت زن نیز مانند او نزد قاضی قیام کرده و چهار دفعه خداوند را شاهد می گیرد که مرد راجع به آن چه به او نسبت داده است دروغ گفته و بعد از آن می‌گوید لعنت خدا بر من اگر مرد راست بگوید.

آثار لعان

–  از بین رفتن حد قذف از شوهر و حد زنا از زن.

در شرایطی که لعان بر اثر نسبت زن به زنا صورت گرفته باشد. اما در شرایطی که لعان انجام نمی شد و مرد قادر نبود نسبتی را که به زن خود داده است به اثبات برساند به سبب آن که زن خود را قذف نموده است، محکوم به  حد قذف ۸۰ ضربه شلاق می شود و در شرایطی که آن را اثبات می کرد حد زنا در مورد زن قابل اجرا بود.

– از بین رفتن زوجیت زن و شوهر.

به گفته وکیل طلاق در شیراز:در حقیقت هنگامی که لعان صورت می گیرد بین زن و شوهر افتراق و جدایی اتفاق می‌افتد. به شکلی که برای ابد نسبت به هم حرام خواهند شد و امکان ازدواج دوباره آن ها میسر نمی باشد. در طلاق بین زن و شوهر بر اثر لعان قرائت صیغه طلاق و انجام تشریفات آن ضرورتی ندارد. بلکه خود لعان سبب فسخ نکاح خواهد شد و هیچ امر دیگری ضرورت ندارد. در حقیقت بر اساس ماده ۱۰۵۲ قانون مدنی طلاقی که بر اثر لعان صورت می‌گیرد سبب حرمت ابدی بین زن و شوهر خواهد شد و آن ها هرگز قادر نیستند با هم عقد نکاح را منعقد کنند. بعد از این افتراق زن باید به اندازه سه پاکی، برابر با ۳ ماه، عده نگه دارد.

-با توجه به ماده ۸۸۲ قانون فوق، پس از لعان زن و شوهر از هم ارث نخواهند برد. در حقیقت لعان یکی از موانع ارث تلقی می شود و با توجه به این که بعد از لعان وقوع ازدواج از بین می رود، بنابراین زن و شوهر از هم ارث نخواهند برد.

-سلب انتساب فرزند از پدر.

در شرایطی که لعان بر اثر نفی فرزند به وجود بیاید، پدر و فرزند از هم ارث نخواهد برد. چون رابطه پدر و فرزندی میان آن ها به علت لعان از بین رفته است و با توجه به ماده ۸۸۲ قانون مدنی کودکی که بر اثر انکار او لعان صورت گرفته از پدر و پدر از او ارث نخواهد برد. البته فرزند مذکور از مادر و اقوام مادری خود و نیز مادر و خویشاوندان مادری از او ارث می برند.پیشنهاد میشود در این زمینه با وکیل ارث در شیراز مشورت کنید و برای حل مشکلتان از او مشاوره بگیرید.

رجوع از لعان

نکته قابل توجه این که در شرایطی که بعد از انجام لعان پدر رجوع کند و اقرار خود را تکذیب نماید، با توجه به ماده ۶۸۳ قانون مدنی کودک از  او ارث خواهد برد. اما فرزند از خویشان پدری و پدر و خویشان پدری از فرزند مزبور ارث نمی برند.  هر زمان که پدر از لعان برگردد یعنی فرزند مورد لعان را متعلق به خودش بداند این رجوع فقط نسبت به خود او اثر دارد. اما به ضرر شخص دیگر اثر گذار نیست.

به همین سبب در شرایطی که پدر از لعان رجوع کند فرزند از او ارث خواهد برد. اما از خویشاوندان پدری ارث نمی برد. مضاف بر این موضوع در شرایط رجوع از لعان پدر و خویشان پدری هم از کودک مورد لعان ارث نخواهد برد و این موضوع در ماده ۸۸۳ قانون مدنی مورد بحث قرار گرفته است که با توجه به آن هر زمان که پدر از لعان رجوع کند، پسر از او ارث می برد ولی از خویشاوندان پدری و نیز پدر و خویشاوندان پدری از پسر ارث نخواهند برد.

شرایط زن جهت لعان

1- زن باید از طرف شوهرش به زنا متهم شود و به بیان دیگر به منظور اجرای لعان ضرورت دارد شوهر به زنش نسبت زنا بدهد. بنابراین اگر شوهر به زن خود نسبت رابطه ی نامشروع غیر زنا بدهد قادر نیست لعان کند و در صورتی که ناتوان از اثبات این رابطه باشد هم قابل تعزیر خواهد بود. این شرط ضمن این که در آیه ۶ سوره نور آمده است مورد توافق فقها نیز قرار گرفته است.

2- زن باید پاکدامن و عفیف باشد. یعنی مشهور به فحشا و فساد نباشد. بنابراین چنان چه مردی به زن غیر عفیفی نسبت زنا روا دارد قادر نیست با لعان از او طلاق بگیرد. بلکه ضرورت دارد ادعای خود را ثابت کند وگرنه به سبب انتساب این اتهام به همسرش به تعزیر محکوم می‌شود.

3- زن باید به وسیله شوهرش رابطه نزدیکی برقرار کرده باشد. به شکلی که پرداخت همه مهریه(وکیل مهریه در شیراز) نسبت به او ضرورت داشته باشد.

4- زن باید بالغ و عاقل باشد و لال و ناشنوا نباشد. اگر زن گرفتار و ابتلا به جنون ادواری باشد استفاده از لعان میسر نیست. جزء این که اتفاقی صورت بگیرد.

5- زن باید عقد نکاح دائمی با مرد انعقاد کرده باشد نه ازدواج موقت.

شرایط مرد جهت لعان

1- مرد باید بالغ و عاقل باشد. پس اگر صغیر و مجنون باشد لعان قابل اثبات نیست و واجد  مسئولیت کیفری نمی شود  چون صغار و مجانین مسئولیت کیفری نخواهند داشت.

2- مرد باید به شکل قطعی ادعا کند و جذم داشته باشد. بنابراین با تردید و گمان  لعان اثبات نخواهد شد.

3- مرد به پدر بودن خود نباید اقرار کرده باشد. با توجه به ماده ۱۱۶۱ قانون مدنی  هرگاه شوهر صریحا یا ضمنی اقرار به پدر بودن خود کند، دعوای نفی ولد قابل شنیدن از او نیست. چون انکاری که بعد از اقرار اتفاق می‌افتد قابل اثبات نمی باشد. با این حال اگر اقرار کننده ادعا کند که اقرار او فاسد و بر اساس اشتباه وغلط بوده است قابل استماع است و در شرایطی که برای اقرار خود عذری بیاورد که مورد پذیرش واقع شود نیز همین حکم جاری خواهد بود.