انواع وصیت چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی انواع وصیت چیست؟ و شرایط انواع وصیت پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه انواع وصیت

از جمله اسنادی که به ما یاری می رساند تا راجع به دارایی های بعد از مرگ متوفی تصمیم گیری کنیم یا این که شخصی را مامور انجام اموری از جمله اداره اموال در مسیر مصرف عام المنفعه قرار دهیم، وصیت نامه می باشد. از نظر شکلی باید گفت وصیت نامه به شکل رسمی چنان چه تنظیم شود، بخش اعظمی از پرونده‌های مراجع قضایی را از بین خواهد برد. زیرا قسمت زیادی از این پرونده ها راجع به دعوا هایی مثل ارث یا عدم قبول وصیت نامه عادی متوفی یا وصیت‌نامه غائب می باشد. در وصیت نامه رسمی نیازی به طی روند طولانی قضایی و اداری نمی باشد.برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ارث با وکیل ارث در شیراز مشورت کنید.

مفهوم وصیت

وصیت یک عمل حقوقی می باشد که بر اساس آن وصیت کننده به شکل مستقیم یا به وسیله شخص دیگر در اموال یا حقوق خود برای بعد از فوت دخالت می نماید. عناصر وصیت عبارتند از موصی یعنی شخصی که وصیت می کند. موصی له یعنی کسی که وصیت به نفع او انجام شده است.

موصی به یعنی چیزی که به عنوان موضوع وصیت قرار می گیرد.  وصی به شخصی گفته می‌شود که به وصیت عمل می نماید. بسیار واضح و روشن است که وصی  به شخصی اطلاق می شود که وصیت تملیکی و عهدی می نماید و باید دارای بلوغ و عقل و اختیار و رشد باشد و ورشکست و مفلس و مست و بیهوش نباشد.

مقصود از موصی له شخصی است که به وسیله وصیت مالکیت دارایی به او انتقال داده می شود. موصی له هم باید دو شرط داشته باشد تا وصیت درست و نافذ قلمداد شود. باید وجود داشته باشد. دوم این که دارای اهلیت تملک باشد. موصی به، مالی می باشد که مورد وصیت واقع می‌شود و امکان دارد عین یا منفعت یا حق به شکل کلی و شخصی و مانند آن باشد. وصی در لغت به مفهوم سرپرست شرعی و عامل به وصیت می باشد.

انواع وصیت

وصیت تملیکی

برخی اوقات اشخاص مال یا منفعتی از دارایی خود را در وصیتنامه خویش برای فرد دیگری وصیت می نمایند. به این شکل از وصیت، وصیت تملیکی گفته می‌شود. در این شکل از وصیت عمل حقوقی به شکل رایگان و مجانی انجام می‌شود که دارایی شخص متوفی بعد از مرگ او به تملک شخص دیگر در می آید. اما به هر حال این تملیک با قبول وصیت شونده به دنبال فوت وصیت کنند محقق می شود. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت آن است که قبول موصی له پیش از مرگ موصی اثرگذار نیست.

چون موصی قادر است از وصیت خود رجوع کند. ولی اگر موصی له وصیت را پس از فوت موصی قبول نماید و موضوع وصیت را به تصرف درآورد، دیگر قادر نخواهد بود وصیت را رد کند و یا به بیان دیگر تملک موضوع وصیت قابل تحقق می باشد.

وصیت عهدی

برخی اوقات فرد وصیت کننده از شخص دیگری تقاضا دارد تا کاری را برای او انجام دهد. فرضا وصیت می‌کند که بعد از فوت او قسمتی از اموالش  را  وقف نماید یا دیون او را پرداخت کند. این شکل از وصیت در اصطلاح حقوقی و وصیت عهدی نامیده می شود. شخصی که نماینده انجام وصیت واقع می‌شود، در هنگام حیات وصیت کننده قادر است با این وضعیت مخالفت نماید و آن را قبول نکند و بعد از فوت او مجری باید به انجام آن چه که موضوع وصیت متوفی قرار گرفته است، عمل می‌نماید.

مثلاً امکان دارد شخصی از وصی تقاضا کند صد میلیون به فلانی و خانه اش را به نام همسرش و یک حج نیابتی برای او انجام دهند. بسیار روشن است که در هنگام زنده بودن موصی به سبب موانعی مانند خطر جانی راجع به سفر حج مخالفت صورت گیرد.  اما بدون شک بعد از فوت موصی باید بعد از آن که موانع رفع شد به موضوع وصیت عمل گردد.

برخی اوقات شخص وصیت نامه های خود را نسبت به ورثه بر روی برگه ای با دست خط خودش نگارش می‌کند و از معتمدین محل تقاضا می‌کند، زیرا آن را امضا نمایند که به آن وصیت نامه عادی گفته می شود. چنان چه ورثه درستی آن را تصدیق نمایند، عموماً در مراجع رسمی قابل قبول است. اما از نظر اصولی نگارش وصیت نامه به سه روش صورت می پذیرد.

وصیت نامه خود نوشت

وصیت نامه خود نوشت با خط وصیت کننده انجام می‌شود و تاریخ و روز و ماه و سال و امضای وصیت کننده را دارا می باشد. نکته قابل ذکر آن است که از نظر مخفی نمودن وصیت نامه و نیز عدم پرداخت مخارج دفتر اسناد رسمی برخی این شکل از وصیت نامه را برمی‌گزینند. در صورتی که امکان دارد به علت عدم آگاهی حقوقی و انجام اشتباهات رایج موارد خلاف قانون در متن وصیت نامه نگارش شود. مثلاً شخصی قصد نگارش وصیت نامه خودنوشت دارد و با توجه به آن تمایل دارد که یکی از فرزندان را از ارث محروم نماید.

با نگارش این وصیت نامه بدون در اختیار داشتن آگاهی‌های حقوقی مورد نیاز چنان متصور است که دارایی او در زمان فوت اش به شکل دلخواه به وراث او منتقل شده و فرزندی را که از ارث محروم نموده است هیچ سهمی نمی برد. اما باید با توجه به ماده ۸۴۳ قانون مدنی بیان داشت که وصیت به میزان بیشتر از یک سوم دارایی نفوذ ندارد. جز با اجازه وراث. و چنان چه برخی از ورثه آن را اجازه دهند، فقط راجع به سهم او نافذ خواهد بود .

بنابراین اشخاص فقط قادر هستند تا یک سوم از اموال خود را وصیت کنند و اگر بیش از آن وصیت شود، نیازمند تایید و تنفیذ وراث می باشد. دو سوم باقیمانده دارایی متوفی بر اساس قانون ارث بین ورثه تقسیم خواهد شد. چون کسی قادر نیست در وصیت نامه خود ورثه ای را از ارث محروم کند. جز این که در هنگام حیات تکلیف اموال خود را معین نموده باشد.

وصیت نامه سری

وصیت نامه سری یکی از انواع وصیت نامه است که به وسیله موصی امضا و مهر شده و در اداره ثبت محل سکونت و یا جایی که با توجه به آیین نامه وزارت دادگستری تعیین شده است به امانت  سپرده می شود. پس این وصیت نامه ترکیبی از وصیت نامه رسمی خود نوشت می باشد.

اما برخلاف وصیت نامه خودنوشت با خط هر شخصی می تواند نگارش شود. اما قطعاً باید به امضای وصیت کننده رسیده باشد و بر اساس قانون باید به اداره ثبت محل سکونت وصیت کننده یا در جایی که بر اساس آیین نامه وزارت دادگستری مشخص شده است تحویل و تسلیم شود. باید در نظر داشت که بر اساس مقررات و قانون امور حسبی اشخاص بی سواد قادر نیستند و وصیت نامه سری تنظیم و تعیین کنند.

وصیت نامه رسمی

از جمله ی بهترین وصیت نامه ها، وصیت نامه رسمی می باشد. چون امکان دخل و تصرف و جعل در آن جاری نیست. به اضافه با ثبت این شکل از وصیت در دفترخانه اسناد رسمی دیگر از تحریف و مفقود شدن و منهدم شدن وصیت نامه باکی نمی باشد و اراده وصیت کننده از این خطرات در امان است.

وصیت نامه رسمی یک سند رسمی و لازم الاجرا تلقی می‌شود و مندرجات آن گاهی بر اموال منقول نظارت دارد، گاهی بر اموال غیرمنقول . و بی ان که نیازمند حکم دادگاه باشد قابلیت اجرا خواهد داشت. مثلاً دادگاهی که گواهی حصر وراثت را صادر می نماید به موضوع درستی اصالت سند و نیز رعایت تشریفات و بقیه موارد ضروری راجع به وصیت نامه عادی به شکلی که در قانون امور حسبی و بقیه قوانین تعیین شده است، ورود نمی کند و رسیدگی نمی نماید و تنها موضوع ارائه وصیت فوق الذکر را در گواهی انحصار وراثت درج می نماید و اگر از نظر یک سوم و بیشتر از آن اختلاف نظری جاری نباشد وصیت نامه بدون هیچ گونه مانعی قابلیت اجرا را خواهد داشت .

موضوع وصیت نامه

موضوعی که نسبت به آن وصیت می‌شود باید دارای شرایطی باشد:

-از جمله این که باید جایز باشد .

– منفعت حلال داشته باشد.

– وصیت کننده باید مالک آن چیزی باشد که آن را موضوع وصیت قرار می دهد. پس اگر شخصی نسبت به دارایی دیگران وصیت کند درست نیست. حتی اگر مالک، آن ها را اجازه کند.

– موضوع وصیت باید قابلیت نقل و انتقال داشته باشد و امکان معامله آن وجود داشته باشد. بنابراین اموال عمومی و موقوفه را نمی توان مورد وصیت قرارداد.

– مالی که در آینده ایجاد می‌شود را می‌توان وصیت کرد. مثلاً سود سپردهایی که در بانک واقع شده است را می‌توان وصیت کرد.

– در هنگام اجرای وصیت باید در نظر داشت که برخی از امور واجب مثل حج واجب و بدهکاری موصی مثل خمس و زکات باید از اصل مال اعطا شود.

-در موقع تنظیم وصیت نامه، وصیت کننده قادر نیست وراث را از کل ارث محروم نماید یا همه اموالش را به یک نفر بدهد یا یک یا چند نفر را از ارث محروم کند. وگرنه وصیت نامه فقط تا ثلث اموال او نافذ است. بنا بر این مورد وصیت شخص متوفی فقط تا ثلث دارایی او نافذ است و چنان چه بیش از یک سوم از دارایی خود را وصیت کرده باشد اجرای وصیت نیازمند اجازه وراث خواهد بود.