توهین چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی توهین چیست؟ و شرایط توهین پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مفهوم توهین و فحاشی

توهین در لغت به مفهوم خوار و خفیف کردن و از ریشه وهن است. توهین و فحاشی  هم در قانون، جرم است و هم  در احادیث و روایات بسیار ناپسند بوده و از نظر اخلاقی و عرفی مذموم شمرده شده است.

برای این که جرم توهین محقق شود دو شرط باید محرز گردد: یکی قصد و نیت توهین و ضرر زدن به دیگران با این رفتار و دیگری آن که عمل توهین آمیز محقق شود و این سوء نیت در شخص وجود داشته باشد.

 

خصوصیات جرم توهین

-توهین جرم مطلق می باشد. یعنی اگر توهین شونده ناراحت هم نشود اما این جرم اتفاق افتاده است و قادر است از توهین کننده شکایت کند.توهین به مقدسات نیز جرم محسوب میشد که در مقاله ای در این باره توضیح داده ایم که میتوانید مطالعه کنید.

-توهین از جمله جرایم قابل گذشت است. بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی فحاشی و توهین یک جرم قابل گذشت می باشد. یعنی شروع و ادامه و تعقیب و رسیدگی و انجام مجازات نسبت به جرم توهین بستگی به شکایت شاکی یا گذشت او خواهد داشت.

بنابراین چنان چه در هر مرحله از شکایت جرم توهین، شاکی گذشت کند ، تعقیب و اجرای حکم مجازات راجع به آن متوقف می گردد.

شرایط احراز جرم توهین

1- به منظور تحقق جرم توهین باید رفتار ارتکابی توهین آمیز باشد. حال این رفتار می تواند به شکل گفتاری و استعمال الفاظ رکیک و فحاشی باشد یا به شکل کرداری مثل پرت کردن شخصی بر زمین باشد. براین اساس رعایت نکردن ادب و معاشرت و نزاکت توهین تلقی نمی شود و شامل مجازات نیست. مثلاً اگر کسی جواب سلام کسی دیگر را ندارد یا سکوت کرد  و یا ادابش را رعایت نکند این فقط بی‌ادبی تلقی می‌شود و جرم نیست و برای آن مجازات تعیین نشده است.

2- مشخص بودن مخاطب از جمله شرایط تحقق جرم توهین است. یعنی مخاطب توهین باید یک شخص معلوم و معین باشد. مثلاً اگر کسی به همه جامعه مهندسین یا وکلا توهین کند این جرم تلقی نمی‌شود. مثلا خواننده ای که همه زنان را مخاطب یک توهین قرار می دهد از نظر جرم‌ توهین قابلیت تعقیب را نخواهد داشت.

3- زنده بودن مخاطب، مخاطب توهین باید زنده باشد و توهین به مردگان فقط در صورتی شامل جرم توهین می‌شود که مقصود و هدف از توهین، توهین به بازماندگان میت باشد.

4- حضوری یا علنی بودن توهین از دیگر شرایط احقاق جرم‌ توهین است. یعنی الزامی نیست که عمل توهین به شکل علنی در یک محل عمومی انجام شود. جز  در یک مورد خاص و آن هم توهین به رئیس و نماینده سیاسی کشور خارجی است که باید در یک مکان عمومی به شکل علنی انجام شود . بنابراین حضور شخص مخاطب برای احقاق جرم توهین ضرورت ندارد.

5- صراحت داشتن توهین از دیگر شرایط تحقق جرم توهین می باشد. یعنی باید با الفاظ و حرکات و رفتاری صورت گیرد که از نظر عرف جامعه آن را صراحتاً دلیل بر توهین تلقی کنند. نه این که به صورت مخفیانه در لفافه توهین انجام شود و با تفسیر و آن بتوان به توهین رسید.

مفهوم فحاشی

استفاده از الفاظ رکیک و زشت به وسیله فردی نسبت به شخص دیگر فحاشی است که با بیان سخن زشت و قبیح در مورد شخصی توام است و صفات زشت را به او نسبت می دهد.

فحاشی می‌تواند به شکل شفاهی، کتبی تلفنی، پیامکی ، .ناموسی و ساده اتفاق بیفتد بر اساس ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی در فحاشی استعمال الفاظ رکیک اگر کسی که این عمل را انجام می دهد مستوجب حد قذف نباشد، مجازات او تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی است. اما اگر شخص فحاش  در به کار بردن الفاظ زشت و رکیک از الفاظی استفاده کند که  لواط  و زنا کاری را به شخصی نسبت دهد و مقصود او دقیقا معنای آن الفاظ باشد حد قذف بر او جاری خواهد شد.

توهین و فحاشی ناموسی

کلمات فحاشی از حالت کلمات توهین آمیز ساده پا را فراتر گذاشته و شخص الفاظی را به کار می‌برد که ناموس دیگران را مورد خفت و خواری قرار می دهد. این دسته از فحاشی به فحاشی ناموسی معروف است که در قانون از آن با عنوان قذف یاد می‌شود. یعنی شخصی به دیگری نسبت زنا یا لواط بدهد. قذف یا فحش ناموسی زمانی محرز می‌شود که کاملا شفاف و بی تردید باشد. نسبت دهنده  هم به مفهوم کلمه آگاهی داشته باشد و سوءنیت او نسبت دادن این لفظ باشد . البته اگر کسی که مورد قذف قرار گرفته است هم آگاه نباشد باز هم جرم محرز شده است. مثلا اگر شخصی به شخص دیگر بگوید تو فرزند مادر خود نیستی. به مادر نسبت زناکاری داده است. که این نسبت دادن در حالتی جرم تلقی می شود که کسی که فحش را به زبان آورده است از مفهوم آن چه که می‌گوید آگاهی داشته باشد و قصد آن را داشته باشد که فحش ناموسی دهد و بر این اساس مجازات جرم قذف بر او جاری خواهد شد و دیگر الزامی بر آن نیست که کسی که مورد قذف قرار می گیرد از آن فحش و توهین آگاهی داشته باشد. جرم قذف  از دسته جرایم حدی می باشد که اگر شرایط وقوع آن محرز شود، مجازات قذف کننده ۸۰ ضربه شلاق خواهد بود.

ادله اثبات جرم توهین

بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی شیوه هایی برای اثبات جرم توهین وجود دارد:

1- به طور کلی ادله اثبات جرم، شامل اقرار و شهادت و علم قاضی و قسامه و سوگند است که در قانون از آن ها یاد شده است. اما از جمله مهمترین مواردی که جرم توهین و فحاشی را اثبات می کند، شهادت شهود می باشد. اگر در زمان احراز جرم توهین، اشخاصی حاضر باشند که قادر باشند با قطعیت و یقین فحاشی و توهین را در محضر قاضی شهادت دهند، می توان از شهادت آن ها در اثبات جرم توهین بهره برد.

2- علم قاضی از دیگر موارد اثبات جرم توهین و فحاشی می باشد. وقتی قاضی با بررسی و ملاحظه مدارک و مستندات محکمه پسند بتواند، علم و دانش خود را افزایش دهد و نیز از تحقیقات محلی و اظهارات مطلع و گزارش ضابطان استفاده کند، علم قاضی هم یکی از ادله اثبات جرم توهین و فحاشی به شمار می رود.

3- فیلم و عکس و اسکرین شات و پیامک و چت و مواردی از این قبیل دلایل قطعی نیستند. اما می توانند به علم قاضی کمک کنند.

فحاشی پیامکی

با توجه به این که بر اساس ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی چنان چه به وسیله لوازم مخابراتی کسی مزاحمتی برای دیگری ایجاد کند، مضاف بر اجرای قوانین ویژه شرکت‌ مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود و اگر به وسیله پیامک فحاشی کند، باز هم مرتکب به مجازات مزاحم تلفنی محکوم خواهد شد. پس بر اساس این ماده شخصی که از تلفن برای توهین و فحاشی نسبت به دیگران استفاده می نماید، مضاف بر جرمی که در این ماده تعریف شده است، به مجازات خاص مخابرات نیز محکوم خواهد شد

 تفاوت افترا و توهین و قذف

توهین

وقتی کسی به دیگری توهین می کند نسبت دادن موضوعیت ندارد. توهین در لغت از ریشه وهن است و به معنای رفتاری ناپسند می باشد که باعث اذیت فرد دیگر می گردد. روشن است که هر چه شخصی که به او توهین شده است از مقام اجتماعی بالاتری بهره مند باشد او هم جرم سنگین‌تری تلقی می شود به همین علت توهین به مقامات دولتی مجازات شدیدتری را نسبت به افراد عادی در بر خواهد داشت. در ایران با توجه به این که بالاترین مقام سیاسی و شرعی مقام رهبری می باشد توهین به او با بقیه توهین ها فرق دارد و چنان چه در ماده ۵۱۴ قانون است اگر کسی به مقام امام خمینی رضوان الله علیه یا مقام رهبری اهانت نماید از ۶ ماه تا ۲ سال به حبس محکوم می شود.

افتراء

افترا در مفهوم لغوی از ریشه فرای به مفهوم انتساب دزدی کلاهبرداری و غیره می باشد که هر یک از این نسبت ها عنوان مجرمانه ای در قانون دارند. اگر کسی از طریق برگ های چاپی یا خطی یا ثبت در روزنامه و نشریات و یا سخنرانی در جمع یا به هر طریق دیگری امری را به او انتساب نماید یا این که آن را نشر دهد که برابر قانون آن امر جرم باشد اما این امکان را نداشته باشد که با اسنادی که ارائه می کند صحت نسبت خود را اثبات نماید اگر در موردی که باعث مجازات حدی می باشد در غیر ان به یک ماه تا یک سال  حبس  و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .

قذف

بر اساس ماده ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی نسبت دادن زنا یا لواط به هر فردی حتی میت می باشد بنابراین اگر مرد یا زنی به مرد یا زن دیگر نسبت زنا یا لواط بدهد ولی نتواند در محضر دادگاه آن را ثابت کند این اقدام جرم و مستوجب مجازات حد قذف  می باشد.

وقتی این عمل جرم محسوب می شود که آنچه بیان شده و نسبت داده شده است شفاف بوده و نامبهم نباشد و قاذف هم نسبت به معنای آن چه در لفظ گفته است است آگاهی کامل داشته باشد و قصد او نسبت دادن آن اصطلاح باشد حتی اگر مفهوم آن را نداند. عمل قذف  می تواند گفتاری یا نوشتاری در فضای مجازی محرز شود.