سفته چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی سفته چیست؟و شرایط سفته پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه سفته

سفته از انواع اسناد تجاری می باشد و در حقیقت مشابه پول نقد و چک است. این سند تجاری دارای قوانین مخصوص به خود می باشد که هر شخصی در مورد آن آگاهی های لازم را ندارد. سوال اینجاست که آیا دریافت سفته به عنوان ضمانت کار درست است یا نه؟ سفته چیست و نحوه صدور آن به چه شکل است؟ در این بخش از مقاله ی گروه حقوقی دادسرایار به این سوالات پاسخ داده می شود.

مفهوم سفته:

در ادامه به توضیحات وکیل چک در شیراز در زمینه سفته میپردازیم:

چک و برات از انواع اسناد تجاری می‌باشد و در معاملات تجاری و بازرگانی بسیار پرکاربرد است و سندی می باشد که تعهد ایجاد می‌کند و صادر کننده آن باید چیزی که در این سند نوشته شده است را پرداخت نماید. در حقیقت ریشه ایجاد بیشتر اسناد تجاری به خاطرآن  است که جابه جا نمودن پول برای انجام معاملات بسیار کار سخت و پرخطری می‌باشد.

امروزه سفته بیشتر حکم ضمانت را داشته و در بیشتر معاملات برای انجام آن از چک استفاده می شود. نکته قابل توجه آن که سفته بعد از این همه مدت زمان که از ایجاد آن می گذرد ، هنوز به درجه چک نرسیده  است و حتی مقررات راجع به آن برای بسیاری از مردم نامفهوم است.

بنابر این سفته نوشته ای است که بر طبق آن فردی تعهد می نماید، در زمان مشخصی مبلغی را به شخص دیگر پرداخت کند. مثلاً علی مبلغی را به جلال قرض می دهد و در مقابل به منظور آن که علی اطمینان پیدا کند که جلال مبلغ قرض داده شده را سر موعد برمی گرداند، سفته ای از او دریافت می کند تا خیالش راحت شود.

شیوه صدور سفته:

در چگونگی صدور سفته باید مواردی مورد رعایت قرار بگیرد تا سفته سند تجاری تلقی شود. چنان چه در سفته قوانین و مقررات راجع به آن رعایت نشود، سند تجاری بی اعتبار خواهد بود و در حکم یک سند عادی است. در این حالت مزایای اسناد تجاری شامل آن نخواهد شد.

شرایط صدور سفته:

1- قانونی که در مورد نگارش مبلغ سفته  وجود دارد آن است که  باید مبلغ مورد نظر کمتر یا مساوی با سقف سفته باشد.

2-مبلغ سفته باید به حروف نگارش شود تا از سوء استفاده احتمالی از آن امتناع گردد.

3- بر اساس قانون اسناد تجاری، تاریخ صدور سفته باید در آن قید شود و در غیر این صورت ارزش تجاری نخواهد داشت. تاریخ باید به روز و ماه و سال باشد و به حروف نگارش شود.

4- از دیگر شرایط صدور سفته قید نام گیرنده ی سند می باشد. نام گیرنده در مقام طلبکار تعهد شناخته شده و در سفته درج می شود. چنان چه نامی در سفته نیاید، هویت سفته در وجه حامل است. بنابراین برای امنیت بیشتر، بهتر آن است که نامی در سفته نگارش شود.

5- تاریخ پرداخت سفته مهمترین بخش این سند است. در حالی که تاریخ پرداخت در سفته درج نشود، سفته قابل وصول در زمان حال است و دارنده سفته هرگاه که بخواهد می تواند برای دریافت وجه آن عمل کند.

6- تاریخ پرداخت سفته باید روز و ماه و سال را در بر گیرد و هم به عدد و هم به حروف نگارش شود.

7- با مهر یا امضای صادر کننده سفته تعهد او بر اساس سند تجاری شروع می شود. نکته قابل توجه در مورد مهر یا  امضای سفته آن است که باید به وسیله صادرکننده در سفته ذکر شود.

انواع سفته:

سفته دارای انواع مختلفی می باشد که کارایی های متفاوتی دارد. امروزه سفته بیشتر برای ضمانت استفاده می شود. اما سفته در بسیاری از موارد به منظور پرداخت وام یا تضمین حسن انجام کار یا مطالبه دین و غیره کاربرد دارد. اما باید به این نکته توجه داشت که همه این موارد با یک نوع از سفته قابل اعمال است و انواع سفته با ظواهر های مختلف در حقیقت وجود ندارد. که در ای باره در مقاله سفته حسن انجام کار توضیحات کامل آماده است.

از  مهمترین کاربرد هایی که برای سفته می‌توان برشمرد عبارت است از:

-پرداخت کالا در معاملات

-تضمین پرداخت اقساط وام

-تضمین اجرای تعهدات

-استخدام و حسن انجام کار

سفته برای پرداخت وام

امروزه بسیار رایج است که بانک در قبال وام و تسهیلاتی که به مشتریان خود می‌پردازد به منظور یقین از پس گرفتن مبالغ وام، شیوه های متفاوتی از جمله اخذ وثیقه یا دریافت سفته  از مشتری استفاده می نماید.

سفته به منظور ضمانت حسن انجام کار:

کارفرمایان در قرارداد کاری که با کارگران و کارمندان خود منعقد می نمایند  به منظور استفاده از شیوه‌های فشار نسبت به کارگران برای صحیح انجام دادن تکالیفی که به آن ها محول شده است، سفته دریافت می‌کنند. که در این مورد دعاوی متعددی در دادگاه ها مطرح می گردد.

انتقال سفته:

سفته بر اساس قوانین در هر شرایط امکان انتقال دارد. در صورتی که نام در سفته ذکر نشده باشد، شیوه انتقال آن به این طریق است که حامل آن تغییر نماید. سفته در دست هر کس باشد به او منتقل می شود. اگر در سفته نامی قید شده باشد، می‌توان آن را ظهرنویسی کرد و به دیگری انتقال داد.

میان چک و سفته تفاوت و شباهت هایی برقرار است که در زیر به آن اشاره می شود:

تفاوت چک و سفته:

1- در چک  محاله علیه وجود دارد و صادر کننده چک به بانک دستور پرداخت مبلغ مورد نظر را می دهد. اما در سفته به این طریق نیست و شخص صادر کننده سفته،خودش وظیفه پرداخت مبلغ مورد نظر را خواهد داشت.

2- چک بر اساس قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۵۵ هم دارای وجه ی حقوقی است هم جنبه ی کیفری. اما در مورد سند سفته، این سند هرگز از نظر کیفری قابل تعقیب و پیگیری نیست. تنها به وسیله مراجع حقوقی می‌توان آن را تعقیب نمود.

3- اگر چک مفقود شود صادرکننده آن قادر است شکایت نماید. اما اگر سفته گم شود بر اساس قانون صادر کننده سفته هیچ حقی در مورد شکایت نخواهد داشت.

شباهت چک و سفته:

1- هر دو سند تجاری خاص، به منظور پرداخت های غیر پولی هستند.

2- امکان صادر شدن در وجه حامل در هر دو سند برقرار است.

3- در هر دو سند موعد پرداخت می تواند بدون تاریخ سررسید بوده و  عندالمطالبه باشد و هردو می‌توانند تاریخ پرداخت در سررسید معینی را انتخاب کنند.

مطالبه مبلغ سفته در صورت عدم پرداخت:

اگر صادرکننده سفته از پرداخت وجه آن خودداری کند، دارنده سفته برای مطالبه وجه قادر است این اقدامات را انجام دهد:

-اول دارنده سفته از تاریخ سررسید به مدت ۱۰ روز به بانک یا دادگاه رجوع کرده و فرمی تحت عنوان واخواست در سه نسخه تکمیل کند.

-دوم یک نسخه از واخواست به شخص صادرکننده سفته ابلاغ می شود و از زمان واخواست، شخص دارنده سفته به مدت یک سال زمان طرح دعوا برای مطالبه وجه خواهد داشت.

ظهرنویسی سفته:

پشت نویسی سفته مثل چک به منظور انتقال سفته به دیگری و وصول وجه آن است. در صورتی که پشت نویسی به منظور انتقال باشد، دارنده جدید سفته هم حقوق و مزایایی را که به آن سند تعلق دارد، دارا می‌باشد. انتقال سفته با امضای دارنده آن انجام می‌شود. دارنده سفته قادر است به منظور دریافت وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این حالت باید وکالت برای وصول قید شود.

مجازات سفته:

سفته در حقوق ایران یک ماهیت مدنی دارد و از مباحث کیفری بیرون است و صادر کننده سفته دارای مسئولیت کیفری نیست. به منظور مطالبه وجه سفته در شرایطی که دارنده سفته بخواهد بدوا توقیف  اموال صادرکننده را دریافت نمایند، نیازمند واخواست است و باید سفته را از طریق بانک واخواست نماید، تا قادر باشد توقیف اموال یا قرار تامین خواسته را دریافت کند. درغیر این حالت باید به عنوان سند عادی درخواست مطالبه وجه صورت گیرد و بعد از دریافت حکم قطعی در مرحله اجرا توقیف مال انجام شود.

جعل سفته:

وقتی در مورد جعل چک و سفته صحبت می شود خیلی از افراد  جعل سفته را تصور می کنند. چون هنوز هم هستند بانک هایی که به افراد خاصی اجازه برخورداری از چک را نمی دهند و این در شرایطی است که افرادی که تمایل به انجام معامله را دارند، می توانند به آسانی سفته بگیرند.

همیشه این موضوع مدنظر بوده است که از عدم اطمینان و آگاهی از شیوه امضای سفته این امکان را به وجود می‌آورد که مشکلات ایجاد کند. همچنین نحوه امانت گذاردن سفته برای ضمانت و شیوه تکمیل اطلاعات در سفته نیز می تواند در صورت عدم آگاهی لازم در آینده برای شخص صادرکننده سفته مشکل‌ساز گردد. عده بسیاری از افراد تحت عنوان جاعل با سوء استفاده از فرصت های ایجاد شده، سفته را جعل می کنند. اما قوانین و مقررات به آن ها اجازه پیشروی نمی دهد و جعل سفته جرم انگاری شده است.

جعل امضا در سفته:

یکی از رایج ترین کارهایی که در زمینه جعل سفته انجام می شود جعل امضا می باشد. در مورد تشخیص جعل امضا در سفته هنوز ابهاماتی وجود دارد. اما شخصی که این کار را انجام دهد به سبب جرمی که ارتکاب یافته مورد مجازات واقع می‌شود.

یکی از مهمترین کارهایی که باید در این حال انجام شود آن است که جرم او در مرجع قضایی ثابت شود . به منظور آن که جعل امضا در سفته در دادگاه محرز شود، مراتبی در اداره‌ی ناجا در نظر گرفته شده است که از این حیث جعل چک یا سفته را مورد ملاحظه قرار می‌دهند تا معلوم شود که آیا امضا و اصل مدرک جعل شده است یا نه.

در این مدت ولی چنان چه شخص خاطی و متهم نسبت به روند کار اعتراض داشته باشد، قادر است از دادگاه درخواست بررسی رویه قضایی را بنماید. اما او باید قضیه را به هیئت کارشناسی ارجاع دهد. زیرا تنها افرادی که قادر به تشخیص این موضوع هستند، مراجع قضایی می باشند.

در این میان برخی اوقات بسیاری از افرادی که برای محاکمه در این موضوع به دادگاه احضار می‌شوند، آگاهی زیادی در این زمینه ندارند که چه کسی امضای آن ها را جلب نموده است. بر این اساس از آن جایی که قانون بی‌گناه را مورد مجازات قرار نمی‌دهد تا وقتی که ملاحظات ضروری انجام  گیرد، او قادر است به آسانی خودش را تبرئه کند. اما شخصی که واقعاً کار جعل را انجام داده است مورد مجازات واقع می‌شود و نمی‌تواند از قانون بگریزد.

نکته قابل توجه آن که مجازات جرم جعل سفته کمتر از مجازات کلاهبرداری نمی باشد. چون آسایش عمومی را مورد خدشه قرار داده و از اعتماد مردم سوء استفاده نموده است و  به همین سبب قانون، این موضوع را بی مجازات نگذاشته است. دلیل اصلی این جرم آن است که فرد قصد دارد شخص دیگری را به اشتباه انداخته و با فریب و ارائه سفته جعلی، مالی را در اختیار او قرار دهد.