مالکیت معنوی چیست ؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی مالکیت معنوی چیست؟و شرایط مالکیت معنوی چیست؟پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه مالکیت معنوی:

با پیشرفت جوامع و فناوری ، فعالیت اشخاص در سطح جامعه ، دست خوش تغییراتی شده است که این امر موجب تصویب قوانین جدید و متناسب با این تغییرات می شود .

به طور مثال ، اشخاص ، ممکن است که به تولید اثار ادبی و هنری پرداخته و برای آن که بتوان این افراد را به انجام فعالیت های بیشتری تشویق نمود ، باید حقوقی را برای پدید اورندگان این آثار در نظر گرفت .

در ایران و سایر کشور ها ، به موجب تصویب قوانینی در سطح داخلی و هم چنین انعقاد معاهدات در سطح بین المللی میان کشور های مختلف جهان ، در جهت به رسمیت شناختن و حمایت از مالکیت معنوی افراد ، گام های بزرگی برداشته شده است .

در این مقاله ، به حقوق و مالکیت معنوی ، انواع آن و قوانین حاکم بر آن ها می پردازیم .

مالکیت معنوی ، در واقع به معنای حقی است که برای بهره برداری و استفاده از فعالیت ها و اقدامات فکری و  ابتکاری اشخاص که دارای ارزش اقتصادی نیز می باشند در نظر گرفته شده است .

موضوع مالکیت معنوی  ، که به آن مالکیت فکری نیز گفته می شود ، در واقع اموال و اشیاء مادی نمی باشد . اگر چه که ممکن است دارای ارزش و حقوق مادی و مالی نیز باشد . به طور مثال ، حق مولف ، نسبت به انتشار اثر خود ، مالکیت معنوی پدید اورنده می باشد . حق تکثیر ، حق اختراع و .. از جمله دیگر مصادیق حقوق مرتبط با مالکیت فکری می باشند .

ماهیت مالکیت معنوی :

مالکیت معنوی ، در واقع در زمره ی اموال منقول شناخته شده است .

حقوق و موضوع مرتبط با مالکیت معنوی ، غیر قابل لمس بوده و هم چنین پدید اورنده ی آن ، نسبت به این حقوق ، دارای مالکیت انحصاری می باشد .

حق مالکیت معنوی ، یک حقی است که توسط قانون گذار برای اشخاص مورد شناسایی قرار گرفته فلذا حقی قانونی می باشد .

مالکیت معنوی اشخاص ، حسب مورد ، به ناحیه ای خاص ممکن است محدود شود .

مالکیت فکری یا معنوی ، متضمن حمایت از ابتکارات و نو آوری های اشخاص می باشد .

مجازات مواد مخدر چیست؟حمل مواد مخدر شامل کدام مجازات میشود؟ البته که شما عزیزان برای اطلاعات بیشتر نیز میتوانید به وکیل مواد مخدر در شیراز از طریق  سایت دادیار مراجعه نمایید و با ایشان مشورت های لازمه را انجام دهید.

تفاوت مالکیت معنوی و مالکیت کلاسیک :

حقوق مرتبط با مالکیت کلاسیک ، در واقع مرتبط با اموال منقول و یا غیر منقولی است که یک شیء معین مادی می باشند .

قوانین مرتبط با مالکیت کلاسیک ، دارای قدمت بسیار دیرینه تری از قوانین مرتبط با مالکیت معنوی می باشد .

در خصوص مدت زمان بهره برداری از اشیاء مادی موضوع مالکیت کلاسیک ، تا پیش از انتقال مال به دیگری ، محدودیتی اصولا وجود ندارد .

تقسیم بندی مالکیت معنوی :

مالکیت معنوی ، با توجه به دو مبنا ، به دو صورت قابل تقسیم بندی می باشد .

تقسیم بر مبنای ماهیت :

مالکیت معنوی ، بر مبنای ماهیت ، به دو دسته تقسیم می شود :

• حقوق معنوی
• حقوق مادی

حقوق معنوی :

شامل حقوقی است که صرفا جنبه ی معنوی دارند . به طور مثال ، حق تالیف و یا حق انتشاری که برای پدید اورنده ی اثر در نظر گرفته شده است ، از جمله حقوق معنوی مرتبط با مالکیت معنوی اشخاص می باشد .

حقوق مادی :

مالکیت معنوی افراد ، علاوه بر حقوق معنوی ، دارای حقوق مادی و مالی نیز می باشد . اما در بیشتر مواقع ، با توجه به ذوقی بودن آثار ، حقوق مادی و جنبه ی اقتصادی اثر ، به چشم نمی آید .

حقوق مادی و معنوی اثر ، ممکن است که متعلق به اشخاص مختلف باشد .

به طور مثال  ، فرض کنید که یک شرکت تجاری ، اقدام به استخدام نویسندگانی جهت تحریر و نگارش کتب مختلف می کند .

در صورت تحریر کتاب ، حقوق معنوی اثر ، مانند حق دفاع و حق تجدید نظر در اثر ، متعلق به پدید آورنده می باشد .

اما حقوق مادی و اقتصادی اثر ، متعلق به شرکت تجاری می باشد .

و یا در مثالی دیگر ، یک نویسنده با انتقال حق نشر خود به یک ناشر ، در واقع اقدام به انتقال حقوق مالی و مادی اثر خود می کند اما حقوق معنوی مرتبط با این اثر ، هم چنان متعلق به نویسنده بوده و در صورت انتشار اثر باید نام پدید اورنده بر روی آن درج شود .

تقسیم بر مبنای مصادیق :

در صورتی که بخواهیم مالکیت معنوی را بر مبنای مصادیق آن تقسیم کنیم ، به دو دسته ی زیر تقسیم می شوند :

• مالکیت ادبی و هنری :

منظور از مالکیت ادبی و هنری ، در واقع مجموعه ای از حقوق است که قانون گذار برای پدید آورندگان نسبت  به اثر آن ها در نظر گرفته است .

به موجب مالکیت ادبی و هنری ، حق بهره برداری و استفاده ی انحصاری از اثر ، برای مدت زمان محدود ، برای پدید اورنده و پس از فوت او برای وراث پدید اورنده پیش بینی شده است ‌.

به موجب قوانین ایران ، جهت حمایت قانون گذار از حقوق پدید اورنده ، باید لزوما نخستین نشر ، چاپ ، پخش ، اجرای اثر ، در ایران انجام گرفته باشد و در هیچ کشوری ، پیش از ایران ، نشر ، چاپ ، پخش و اجرای این اثر ، انجام نشده باشد .

• مالکیت صنعتی :

مالکیت صنعتی ، در واقع شاخه و رشته ای در حقوق تجارت می باشد .

این حق ، در واقع یک حق غیر مادی است که برای پدید اورنده در نظر گرفته می شود .

به طور مثال ،  مالکیت صنعتی فرد نسبت به علایم تجاری ، صنعتی و یا خدماتی ، اسم تجاری ، حقوق کسب شده از خلاقیت و ابتکارات شخص ، ورقه  ی اختراعات که به موجب آن ، شخص حق استفاده ی انحصاری از علامت و یا اختراع خود را دارد .

سازمان جهانی مالکیت فکری :

این سازمان که مختصرا  wipp  نامیده می شود ، سازمانی است که در سطح بین المللی جهت شناسایی و حمایت از آثار و مالکیت معنوی و فکری اشخاص در سطح بین المللی ایجاد شده است .

قوانین مرتبط با مالکیت معنوی :

در ایران و سایر کشور ها ، در جهت حمایت از مالکیت معنوی و هم چنین ایجاد انگیزه برای پدید آورندگان اثار ، قوانینی در جهت شناسایی حقوق مادی و معنوی اشخاص در این خصوص به تصویب رسیده است .

مهم ترین معیار جهت حمایت قانون گذار از یک اثر ادبی و هنری  ، مبتکرانه بودن اثر می باشد .

در ادامه به برخی از مهم ترین قوانینی که در ایران در این خصوص تصویب شده است ، اشاره می کنیم .

• قانون ثبت علایم و اختراعات
• قانون حمایت از حقوق مولفان ، مصنفان و هنر مندان
• قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی

ضمانت اجرای در نظر گرفته شده برای اشخاصی که از رعایت این قوانین تخلف می کنند نیز ، در قوانین مشخص شده است .

به طور مثال ، در صورتی  که شخصی اقدام به انتشار و باز نشر یک اثر بدون کسب اجازه از پدید اورنده ی آن ، کند ، مجرم محسوب شده و ممکن است که به ۳ تا ۶ ماه حبس محکوم شود .

در صورت ورود خسارت و زیان به پدید اورنده و سای ذینفعان ، این اشخاص می توانند الزام مرتکب جرم به پرداخت و جبران خسارات وارده نیز از محکمه خواستار شوند .

نحوه ی ثبت اختراعات در ایران :

برای آن که شخص بتواند از حقوقی که قانون گذار برای او در صورت انجام یک اختراع ، در نظر گرفته است ، بهره ببرد ، باید لزوما اختراع خود را به ثبت برساند .

برای ثبت اختراع ، باید از طریق سایت مالکیت معنوی اختراعات ، اقدام شود .

در ابتدا شخص مخترع باید وارد حساب کاربری خود شده و سپس به ثبت الکترونیکی اظهار نامه ی اختراع خود ، بپردازد .

اظهار نامه ی اختراع شامل موارد زیر می باشد :

• توصیف
• خلاصه ی توصیف
• ادعا نامه
• نقشه ی فنی ( در صورت لزوم )

نتیجه :

علاوه بر مالکیت کلاسیک ، مالکیتی تحت عنوان مالکیت معنوی و یا فکری نیز ایجاد شده است که در جهت حمایت و تشویق از پدید اورندگان آثار ادبی و هنری و مخترعان ، گامی مثبت و مفید می باشد .

مالکیت معنوی به دسته های گوناگون تقسیم شده که در واقع نشان دهنده ی توسعه و گستردگی این موضوع می باشد .

مالکیت معنوی ، شامل دو حق مادی و معنوی بوده که اصولا ، با توجه به جنس و نوع موضوع حق ، حقوق معنوی از درجه ی اهمیت بالا تری نسبت به حقوق مادی بر خوردار هستند .

قانون گذار برای اطمینان از اجرای محدودیت هایی که جهت حمایت از مالکیت معنوی پیش بینی شده اند ، ضمانت اجرا هایی را در نظر گرفته است که نمونه ی این ضمانت اجرا ها در موارد پانصد و بیست و هشت تا پانصد و سی قانون مجازات اسلامی درج شده است .

برای آن که پدید اورنده ی یک اثر بتواند از حقوقی که قانون برای او ایجاد نموده است استفاده نماید ، باید در ابتدا واجد شرایط لازم بوده و مقررات تعیبن شده را رعایت نماید .

به طور مثال اگر یک مخترع بخواهد از حقوق خود بهره مند شود ، باید اقدام به ثبت اختراع خود مطابق قوانین مرتبط ، نماید .