نشر اکاذیب چیست ؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی نشر اکاذیب چیست؟و شرایط نشر اکاذیب چیست؟پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه نشر اکاذیب :

وکیل مواد مخدر در شیراز به توضیحات وکیل نشر اکاذیب رایانه ایی افزود و توضیح داد که:برای  به وقوع  هر جرم ضرورت دارد که اول ماهیت آن جرم و عناصر آن به وقوع بپیوندد. جرم نشر اکاذیب از دسته جرائمی می‌باشد که به منظور احراز آن باید شخصی خبر دروغین را منتشر کند یا بیان دارد و سبب اضرار به عده‌ای یا تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی شود که این موضوع در قانون جرم‌انگاری شده است  و قانون گذار برای آن مجازات پیش‌بینی کرده است .

نشر اکاذیب امکان دارد در موارد قضایی و سیاسی و اجتماعی اتفاق بیفتد. منظور از نشر اکاذیب اخبار خلاف شرح و واقعیت می‌باشد که منتشر می شود. این عمل در اصطلاح عامیانه به مفهوم دروغ پراکنی و ترویج آن است و هدف و مقصدی که از اشاعه آن اتفاق می‌افتد و تشویش اذهان عمومی و عملاً ناراحت کردن افکار مردم است. انتشار کلیه ی اخباری که بر خلاف حقیقت است و سبب افترا و تهمت و ناسزا و توهین به فرد یا افرادی می شود.چ، از مصداق های نشر اکاذیب می باشد.

بنابراین نشر اکاذیب به مفهوم ترویج اخبار دروغ و انتشار وقایع خلاف حقیقت با هدف ضرر زدن به دیگران و تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی می باشد. هر شخصی با هدف اضرار به دیگران یا تشویش اذهان عمومی مرتکب به نشر اکاذیب شود ،مجرم تلقی خواهد شد و از جمله جرایم مطلق می باشد و احراز آن منوط به وقوع نتیجه ضرر یا تشویش نمی باشد. در بیان دروغین اعمال مشخصی به شخصی از  افراد منسوب نمی‌شود. بلکه اخبار و مطالب بی ‌پایه و اساس به شکل کلی بیان می شود. بین اتهام و نشر اکاذیب و جرم افترا بسیار شباهت وجود دارد.

بررسی جرم نشر اکاذیب:

این عنوان برداشت شده از مفاد ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی بوده و دو مصداق یعنی هم بیانات اکاذیب و انتساب جرم خلاف واقع به دیگران دارد.

بر اساس ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی هر شخصی که به قصد اضرار به غیر و تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی به وسیله ی نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه نامه ی چاپی و خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیب را اظهار کند یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحا نسبت دهد اعم از این که از طریق مزبور به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا خیر، مضاف بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به پس از دو ماه تا ۲ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.

در این ماده قانونگذار اظهار کذب را به عنوان اعمال مرتکب شرط احراز جرم تلقی نموده است. اظهار نمودن در مفهوم رایج برابر با گفتن می باشد. اما در لغت به معنای فاش نمودن و بیان کردن و آشکار کردن است که  در بسیاری از موارد به مفهوم فاش و آشکار نمودن بوده و آن چه مورد نظر قانونگذار است نیز همین می باشد.

پس از ظاهر یا علنی شدن دروغ، الزامی است به شکلی که اگر شخصی اظهارات دروغی را در یکی از ابزار مورد هدف قانون گذار به شکل کتبی در آورد، اما شخص دیگری از آن باخبر نشود، نمی توان اظهار را محرز دانست. نیز اگر نامه ای نوشته شود که بیان گر مطالب خلاف واقعیت باشد بی‌آن که نامه به مقامات صاحب صلاحیت برسد داده شود یا سبب تشویش اذهان عمومی گردد، جرم محسوب نشده و شامل مجازات نخواهد بود.

با توجه به بند ۸ ماده ۶ قانون مطبوعات افترا و توهین به افراد به واسطه ی انتشار عکس و کاریکاتور ممنوع تلقی می شود و با توجه به ماده ۳۱ قانون مذکور نشر هر شکل مطلبی که شامل تهمت و افترا و فحش و استفاده از الفاظ رکیک و انتصاب های توهین آمیز مانند آن باشد، نیز ممنوع است.

اثبات نشر اکاذیب:

در ماده ی فوق قانون‌گذار از کلمه اکاذیب به شکل جمعی استفاده نموده است. اظهارات یک شخص هم کفایت می‌کند که نشر اکاذیب اتفاق بیفتد و اگر شخصی یک موضوع کذب و خلاف حقیقت را به شکل تعیین شده در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی به دیگری منتسب کند، باز هم این عمل شامل مجازات خواهد شد.

اما نکته قابل توجه این که صرف دروغ بودن اظهارات حتی اگر با هدف ضرر و زیان زدن باشد، کفایت نمی‌کند. بلکه اکاذیب بیان شده باید امکان متضرر کردن دیگران و تشویش اذهان عمومی را دارا باشد. اثبات دروغ بودن بیانات بر عهده ی شخص مدعی می باشد و اگر مرتکب در هنگام دفاع قادر شود، درستی این بیانات را به اثبات برساند تبرئه می شود. در بیان دروغین نسبتی به دیگری داده نمی شود. بلکه فقط اخبار و مفاد بی پایه و اساس به شکل کلی بیان می شود. جرم نشر اکاذیب موجب تشویش اذهان عمومی یا انتساب موضوعات خلاف واقع به مقام رسمی  می شود.

مطلق بودن جرم نشر اکاذیب:

نشر اکاذیب از جمله جرایم مطلق تلقی می‌شود و احراز آن منوط به وقوع نتیجه یعنی ضرر زدن به دیگران و تشویش اذهان عمومی نمی‌باشد. قانون گذار در مفاد ماده ۶۹۸ این نکته را به صراحت بیان داشته است؛ اعم از این که به واسطه ی آن به شکلی از اشکال ضرر مادی و معنوی به غیر وارد شود یا خیر. به همین سبب سوء نیت خاص در این جرم محلی از اعراب نخواهد داشت.

اظهارات دروغین از سوی شخصی دیگر به وسیله و ابزاری انجام می‌شود . قانونگذار به صراحت تعیین کرده است که با ابزاری مثل نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر شکل اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا…  بر اساس قسمت پایانی ماده ی ۶۹۸ مضاف بر اعاده حیثیت، در صورت لزوم باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال یا ۷۴ ضربه شلاق مجازات در این جرم در نظر گرفته  شود.

با توجه به این موارد می‌توان گفت که عکس العمل قانونگذار راجع به این جرم به دو صورت است. نخست این که دو ماه تا ۲ سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه در نظر گرفته است که دادگاه در انتخاب هر یک از این کیفر ها اختیار دارد و استفاده قانون‌گذار از کلمه ی قصد در قسمت اول ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی تایید کننده ی عمدی بودن مصادیق نشر کلی و انتساب اعمال خلاف حقیقت به دیگران می‌باشد و واکنش دوم رکن معنوی جرم نشر اکاذیب به قصد مرتکب در بیان مطالب و موضوعاتی می باشد که نسبت به دروغ بودن آن آگاه است و به بیان دیگر در ارتکاب این عمل که اصطلاحاً به آن سوء نیت عام گفته می شود وجود دارد.

در این بین انگیزه ی مرتکب از جمله ارکان دیگری است که قانون گذار به شکل استثنا در قسمت نخست ماده آن را به طور شفاف بیان کرده که به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی اظهار نماید.

مجازات نشر اکاذیب:

درست است که در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی اعاده حیثیت در رده کیفرهای مرتکب قرار داده شده است. اما در حقیقت مقصود قانون گذار از اعاده ی حیثیت، اعاده ی حیثیت از مجنی علیه است که در صورت امکان ضرورت دارد. اگر جرم بیانات دروغین و انتساب اعمال خلاف واقع باعث از بین رفتن شخصیت و اعتبار شخص دیگر شود اقدامات و اعمالی را با هدف برگرداندن حیثیت از بین رفته به انجام برساند که از آن جمله این اقدامات می‌توان به نشر حکم در روزنامه با هزینه محکوم‌علیه اشاره نمود.

جرم نشر اکاذیب فقط با شکایت شاکی خصوصی قابلیت تعقیب و پیگیری ندارد و در شرایطی که شاکی خصوصی گذشت کند، دادگاه قادر است تخفیف مجازات را برای مرتکب اعمال کند یا بادر نظر گرفتن موازین شرعی از تعقیب چشم‌پوشی نماید.

تفاوت نشر اکاذیب و جرم افترا:

جرم افترا انتساب عملی می باشد که بر اساس قانون جرم تلقی شده است. اما در نشر اکاذیب  عملی که به شخص دیگری نسبت داده می شود در قانون جرم محسوب نشده است. بلکه عملی می باشد که خلاف حقیقت و با انتساب آن به فرد دیگر سبب اضطرار به او خواهد شد و نیز شخص مرتکب باید دارای سوء نیت باشد. مقصود از سوء نیت هم سونیت خاص می باشد و هم عام. نکته دیگر آن که شخص شاکی یا متضرر از این عمل هم قادر است هم شخص حقیقی باشد و هم حقوقی.

نشر اکاذیب به صورت عمومی:

انتشار نامه و طومار و نامه سرگشاده و سخنرانی و اعلامیه در یک منبع یا تریبون عمومی از شگرد های قدیمی بوده که در آن امکان دارد مطالب دروغین به ضرر دیگران و تشویش اذهان عمومی بیان شود و با توجه به ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی نخست باید شخص اظهارکننده از شخص یا اشخاصی که نسبت به آن ها نیت اضرار داشته است از همان روش یا به همان طریق مناسب دیگر اعاده حیثیت نماید و در ادامه شاکی می‌تواند به مجازات حبس یا شلاق، متهم را کیفر کند و این موضوع بسته به نظر شاکی می باشد .

چون جرم نشر اکاذیب ز جرایم خصوصی می باشد و فقط با شکایت شاکی خصوصی قابل تعقیب می باشد و اگر شاکی خصوصی از آن گذشت نمود، رسیدگی و اجرای مجازات در هر مرحله که باشد متوقف خواهد شد.