آزادی مشروط چیست ؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی آزادی مشروط چیست؟و شرایط آزادی مشروط چیست؟پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه آزادی مشروط :

آزادی مشروط یک فرصت است که قبل از اتمام دوران محکومیت به محکومان به حبس اعطا می شود. تا اگر در دوره زمانی که دادگاه مشخص می نماید از خود رفتارهای پسندیده بروز دهند و فرامین دادگاه را به اجرا برسانند از آزادی مطلق بهره‌مند شوند. محدوده ی آزادی مشروط به مجازات سالب آزادی مثل حبس ابد و موقت  تعلق دارد.

آزادی مشروط برای نخستین بار در سال ۱۳۳۷ در حقوق کیفری ایران قرارگرفت و در حقیقت شکلی از آزادی می باشد که اگر همه شرایط قانونی وجود داشته باشد، امکان اعمال آن برقرار خواهد بود. تخفیف هایی از این قبیل در قانون به شکل نظام نیمه آزادی و قانونی در نظر گرفته شده است.

اما باید اشاره داشت که آزادی مشروط و نظام نیمه آزادی با توجه به وجه تسمیه آن در مورد مجازات حبس جاری خواهد شد و در مورد بقیه مجازات ها نمی توان آن ها را اعمال نمود .

تفاوت نظام ازادی مشروط در قانون قدیم و جدید:

نظام آزادی مشروط در مواد  ۳۸ تا ۴۰ قانون مجازات اسلامی تصویب شده در سال ۱۳۷۰ مقرر شده است. اما در قانون مجازات اسلامی اخیر دستخوش تغییراتی شده است.

در قانون قدیم قرار آزادی مشروط راجع به همه جرایم تعزیری مطلق تعیین شده و شروط برخورداری محکوم از این نظام ها آن بود که برای دفعه اول مرتکب جرم شده و برابر نصف مجازات را تحمل نموده باشد. اما در قانون جدید این روش تغییر نموده و تعیین شده که شخصی این امکان را دارد که از آزادی مشروط بهره ببرد که در حبس های بیش از ده سال نیمی از مجازات و در بقیه موارد یک سوم آن را سپری کرده باشد.

به علاوه در نظام قدیم صدور رای آزادی مشروط بسته به پیشنهاد سازمان زندان ها و تایید دادستان یا دادیار ناظر زندان بوده است. اما در قانون اخیر دادستان یا قاضی اجرای حکم پیشنهاد  دهنده است.

مضاف بر شرایط تعیین شده در مورد آزادی مشروط دادگاه قادر است با در نظر گرفتن وضعیت احراز جرم و ویژگی های روانی و شخصیت محکوم او را در مدت آزادی مشروط به اجرای دستورات درج شده در قرار تعویق صدور حکم ضرورت نماید.

بنابر این دادگاه قادر است در شرایطی که محکوم در زمان آزادی مشروط بدون دلیل موجه از فرامین دادگاه پیروی نکند، برای دفعه اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروطه او اضافه نماید و در صورت تکرار یا ارتکاب یکی از جرایم عمدی موجب حد و قصاص و دیه یا تعزیر تا درجه هفت مضاف بر مجازات جرم جدید مدت باقیمانده محکومیت به اجرا در خواهد آمد وگرنه آزادی او قطعی شده و در جرایم تعزیری تا درجه ۵ نیز دادگاه قادر است در صورت وجود شرایط تعیین شده در تعویق مراقبتی محکوم به حبس را با توافق او در گستره مکانی تعیین شده به وسیله نظارت سامانه های الکترونیک قرار دهد.همانطور که میدانید دیه یکی از انواع مجازات میباشد و پیشنهاد میشود که در مورد بحق مهلت پرداخت دیه با یک وکیل با تجربه در شیراز مشورت نمایید یا به سایت دادیار مرحعه کنید.

شرایط صدور حکم آزادی مشروط:

-عدم سابقه محکومیت به حبس

آزادی مشروط فقط به محکومینی قابل اعطا خواهد بود که برای دفعه اول به علت ارتکاب جرم به مجازات حبس محکوم شده باشد. بنابراین اگر دارای سابقه محکومیت به مجازات حبس بوده است امکان استفاده از آزادی مشروط را نخواهد داشت.

-رفتار پسندیده مجرم:

احوالات و رفتار محکوم نشان‌ دهنده ی آن باشد که بعد از آزادی دیگر جرمی ارتکاب نمی یابد. محکوم در مدت اجرای مجازات رفتار پسندیده از خود نشان دهد. به تشخیص دادگاه محکوم تا آن جا که در توان دارد ضرر و زیان مورد حکم یا توافق مدعی خصوصی را پرداخت کند. یا قراری به منظور پرداخت آن مشخص نماید. محکوم بعد از آن از آزادی مشروط بهره نبرده باشد.

-سپری شدن مدت مجازات:

-در مورد محکومین به حبس تعزیری دادگاهی که حکم را صادر می کند قادر است راجع به محکومان به حبس بیشتر از ۱۰ سال بعد از گذشتن نیمی از مجازات و در مورد بقیه موارد بعد از گذشتن یک سوم مدت مجازات آزادی مشروط را صادر کند.

-پیش بینی عدم تکرار جرم:

از دیگر شرایط اعطای آزادی مشروط به مجرم آن  است که این یقین حاصل شود که محکوم بعد از رهایی از زندان دیگر ارتکاب به جرم نیابد. به بیان دیگر باید از شرایط محکوم این پیش‌بینی صورت گیرد که بعد از رهایی مجدد دست به ارتکاب جرم می‌زند.

-جبران ضرر و زیان بزه دیده:

-از دیگر شرایط اعطای آزادی مشروط آن است که محکوم تا جایی که در توان دارد ضرر و زیانی که مورد رای دادگاه یا توافق مدعی خصوص قرار گرفته است را پرداخت کند یا قرار بر پرداخت آن را بدهد و در مجازات حبس همراه با جزای نقدی مبلغ قابل پرداخت را اعطا نموده یا با رضایت مقام قضایی مراتب برای پرداخت آن در نظر گرفته شود.

تامین ضرر و زیان قبل از شرط آزادی مشروط:

-با توجه به بند پ ماده ۵۸ قانون جدید مجازات اسلامی محکوم تا جایی که در توان دارد باید ضرر و زیان مورد توافق مدعی خصوصی را پرداخت کند یا قراری به منظور پرداخت آن تنظیم نماید . این یکی از شرایط  اعطای آزادی مشروط در جوار بقیه شرایط تعیین شده در ماده ۵۸ می باشد که باید به تایید دادگاه صدور حکم برسد.

مدت آزادی مشروط:

با در نظر گرفتن ماده ۵۹ قانون جدید مجازات اسلامی مدت آزادی مشروط شامل بقیه مجازات خواهد شد. اما دادگاه قادر است مدت آن را دستخوش تغییر نماید. ولی آزادی مشروط امکان ندارد کمتر از یک سال و بیشتر از ۵ سال باشد. جز در جایی که مدت باقیمانده کمتر از یک سال باشد که در این حالت مدت آزادی مشروط برابر با بقیه مدت حبس می‌باشد.

در جرایم تعزیری از درجه ۵ تا درجه ۸ دادگاه این امکان را خواهد داشت در صورت وجود شرایط تعیین شده در تعویق مراقبتی محکوم به حبس را با رضایت و در محدوده مکانی تعیین شده به وسیله نظارت سامانه الکترونیک واقع نماید و نیز دادگاه در صورت ضرورت قادر است محکوم را پیرو تدابیر نظارتی یا فرامین مذکور در تعویق مراقبتی واقع نماید.

تفاوت آزادی مشروط و نظام نیمه آزادی:

نظام نیمه آزادی روشی می باشد که طی آن محکوم قادر است در هنگام اجرای حکم حبس فعالیت‌های حرفه‌ای آموزشی و حرفه آموزی و درمانی و مانند این ها را در خارج از زندان انجام دهد. اجرای این فعالیت ها تحت نظارت مراکز نیمه آزادی صورت می گیرد که در سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی بنیان نهاده شده است.

در ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است که در حبس تعزیری درجه ۵ تا ۷ صادر شده از طرف دادگاه که به صورت حکم قطعی می باشد:

با توجه به این که شاکی گذشت نماید و تامین مناسبی سپرده باشد و متعهد به انجام یک فعالیت شغلی و حرفه‌ای و آموزشی و مشارکت در ادامه زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری که در روند اصلاح و جبران خسارت بر بزه دیده اثرگذار است، محکوم را با توافق خود او زیر نظر نظام نیمه آزادی واقع نماید و نیز محکوم قادر است در طی دوره سپری کردن مجازات در شرایطی که شرایط قانونی ضروری را داشته باشد، درخواست صدور حکم نیمه آزادی کند و دادگاه نیز مکلف به رسیدگی می باشد.

اما در مورد نظام آزادی مشروط باید گفت در مورد محکومین به حبس تعزیری دادگاهی که حکم را صادر کرده است این امکان را خواهد داشت که در مورد محکومان به حبس بیشتر از ده سال بعد از آن که نیمی از دوره ۷حبس را سپری کرده اند و در بقیه موارد بعد از آن که یک سوم از دوره ی مجازات گذشت، با پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با شرایط تعیین شده در فصل هشتم قانون مجازات اسلامی رای به آزادی مشروط را صادر نماید.

مرجع صالح صدور حکم آزادی مشروط:

دادگاه صلاحیت دار به منظور صدور رای به آزادی مشروط دادگاه صادرکننده رای اصلی است. بدین ترتیب که دادستان یا قاضی اجرای احکام به دادگاه صادرکننده رای اصلی پیشنهاد را خواهد داد و بعد از آن قاضی صادرکننده حکم، اقدام به صدور رای به آزادی مشروط می نماید. پس هرگز قاضی صادر کننده حکم به شکل مستقیم و بدون هیچ پیشنهادی اقدام به صدور رای آزادی مشروط نخواهد کرد.

ضرورت دارد که گفته شود که دادگاه پس از پیشنهاد هیچ ضرورتی به صدور رای آزادی مشروط نخواهد داشت و به اختیار خود او می باشد که رای به آزادی مشروط بدهد یا خیر.

لغو آزادی مشروط

آزادی مشروط از دسته آزادی هایی است که در هنگام آزادی محکوم باید قوانین و مقرراتی را مورد نظر قرار دهد. اگر شخص آزاد شده برای دفعه اول شرایط و قوانین را مورد رعایت قرار ندهد یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط او اضافه می‌شود. اگر شخص آزاد شده برای دفعه دوم قوانین و شرایط را رعایت نکند، مدت باقیمانده ی محکومیت اجرا شده و شخص به زندان خواهد رفت.

تشریفات اعطای آزادی مشروط:

تشریفات راجع به اعطای آزادی مشروط به این ترتیب است که خود شخص زندانی درخواست خود را با در نظر گرفتن مقررات قانونی آزادی مشروط زندانیان تنظیم نموده و به مقامات مسئول زندان اعطا می‌نماید.

درخواست بعد از تایید رئیس زندان محل گذراندن محکومیت و دادیار ناظر زندان و توافق داستان به سازمان زندان ها فرستاده می شود و به واسطه ی سازمان مسئول، پرونده زندانی به دادگاه صادر کننده ی دادنامه محکومیت قطعی ارسال شده تا بعد از ملاحظه مندرجات پرونده در شرایطی که زندانی شرایط اعطای آزادی مشروط را داشته باشد حکم را صادر کند. اگر دادگاه صادرکننده ی رای به آزادی مشروط منحل شود، این وظیفه در اختیار دادگاه جانشین خواهد بود.