تخریب چیست ؟
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی تخریب چیست؟و شرایط تخریب چیست؟پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه تخریب :
از جمله جرایمی که در قانون مجازات اسلامی در نظر گرفته شده است جرم تخریب می باشد. برخی اوقات تخریب امکان دارد نسبت به اموال اتفاق بیفتد که در مالکیت خصوصی افراد واقع شده است. مثل تخریب نسبت به اتومبیل شخصی به وسیله شخص دیگر. یا می‌تواند نسبت به اموال انجام گیرد که به وسیله دولت در اختیار عامه مردم قرار داده شده است تا از آن ها استفاده شود. مثل سطل زباله ی فضای سبز و وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس های شهرداری و غیره.
حفظ و نگهداری اموال و مالکیت اشخاص یا اموالی که از سوی دولت در اختیار آن ها برای سودرسانی واقع شده است. از جمله حقوقی است که باید آن را به رسمیت شناخت. تخریب اموالی که متعلق به شخص خاصی باشد یا به شکل قانونی به ملکیت او درآمده باشد و نیز اموالی که دولت برای استفاده عموم مردم در اختیار آن ها گذاشته است از لحاظ شرعی و اخلاقی و قانونی اقدامی مذموم شمرده می‌شود.
در صورت تخریب قانونگذار روشی برای جبران خسارت و مجازات کیفری اشخاص پیش‌بینی کرده است.
مفهوم تخریب:
تخریب به مفهوم صدمه وارد کردن عمدی و خراب نمودن مالی است که متعلق به شخص دیگری می باشد که حال می‌تواند این لطمه وارد کردن به شکل جزئی و کلی باشد یا می تواند به صورت آتش زدن یا صدمه زدن یا پاره کردن نیز صورت گیرد .
جرم تخریب از دسته جرائم عمدی می باشد و باید شخصی که تخریب را انجام می‌دهد و صدمه وارد می کند سوء نیتش محرز شود. درست است که ضربه وارد کردن به اموال اقدام مجرمانه تلقی می‌شود اما ورود ضرر به مال دیگری شرط اصلی تحقق جرم تخریب می باشد. چون تا ضرر و صدمه و آسیب صورت نگیرد این جرم محقق نمی شود.
تخریب اموال شخصی:
قانونگذار در مواد ۶۷۵ تا ۶۸۹ قانون مجازات اسلامی در مورد جرم تخریب به بحث پرداخته است و مجازات آن را تعیین نموده است. بر اساس ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است:
– چنان چه کسی اموال شخص دیگری را که در برگیرنده کشتی و هواپیما و انبار و کارخانه و به شکلی از محل مسکونی آماده سکونت و نیز محصولات زراعی و درخت و باغ و جنگل و خرمن و غیره را دچار حریق کند، در شرایطی که با هدف مبارزه با حکومت و نظام نباشد به زندان از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد. هر آن چه در این ماده درج.شده است غیرقابل گذشت می باشد.
اگر شخصی اموالی غیر از اموال مذکور در بالا را دچار حریق کند، مجازات او سه ماه تا یک سال و نیم زندان است و جرمش از دسته جرایم قابل گذشت است. مثلاً شخصی اتومبیل شخص دیگر را آتش می زند. شامل این قسمت ماده می‌شود.
– اگر کسی اموالی را که به شخص دیگری تعلق دارد به تعریف دیگری دچار تخریب کند و آتش بزند یا از کار بیاندازد در شرایطی که اندازه خسارت وارد شده ۱۰ میلیون تومان و کمتر از آن باشد مجازاتش جزای نقدی به اندازه ۲ برابر خسارتی است که وارد نموده است و چنان چه خسارات وارد شده بیشتر از ۱۰ میلیون تومان باشد مجازات مرتکب زندان از سه ماه تا یک سال و نیم خواهد بود و جرم ازدسته جرایم قابل گذشت است.
– چنان چه شخصی حیوانی را که به شخص دیگری تعلق دارد و گوشت آن حلال است سم دهد یا تلف نماید یا دچار نقص کند ۴۵ روز تا ۳ ماه حبس یا جزای نقدی را به دنبال خواهد داشت و جرم از جرایم قابل گذشت است.
– اگر کسی اسناد و برگه های تجاری که به شخص دیگری متعلق است را تباه کند یا آتش بزند یا سبب صدمه به شخص دیگر شود، به حبس از ۴۵ روز تا یک سال مجازات خواهد شد و جرم هم ازدسته جرایم قابل گذشت می باشد.
– چنان چه کسی به تخریب محصولات شخص دیگری مبادرت ورزد یا آن را درو کند یا باغ میوه به شخص دیگر را تخریب نماید یا با هر عملی سبب خشک شدن محصول شخص دیگر شود، به زندان از ۶ ماه تا ۲ سال و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد و جرم قابل گذشت است.
مجازات تخریب اموال دولتی:
بر اساس ماده ۶۷۹ قانون مجازات اسلامی اگر کسی حیواناتی که شکار آن ها از طریق دولت ممنوع شده است را بکشد یا تباه کند یا سم دهد ، تلف یا ناقص نماید از ۴۵ روز تا ۳ ماه و جزای نقدی محکوم می‌شود.
اگر کسی راجع به شکار و صید حیوانات و جانوران وحشی که مورد حفاظت واقع شده مبادرت ورزد به سه ماه تا سه سال و یا جزای نقدی محکوم می گردد. چنان چه کسی باعث تخریب یا سوزاندن اسناد دولتی شود هم مجازات او دو تا ۱۰ سال زندان خواهد بود.
بر اساس آن چه که در ماده ی ۶۸۶ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است اگر کسی درختانی را که در محدوده شهری و روستایی و قانونی واقع شده است را قطع کند، مضاف بر جبران خسارت به زندان از شش ماه تا سه سال و یا جریمه نقدی محکوم می گردد.
چنان چه کسی وسایلی را که مورد استفاده عامه مردم در یک جامعه می باشد، مثل آب و برق و گاز و تلفن و غیره را تباه کند یا دچار حریق سازد یا هرشکل خرابکاری در مورد آن ها به وجود بیاورد، بی ان که هدفش اختلال در نظم و امنیت جامعه باشد به زندان از سه تا ۱۰ سال مجازات می‌شود و اگر هدف شخص براندازی نظام و مبارزه با آن باشد، مجازات محارب در مورد اعمال خواهد شد.
عوامل تشکیل دهنده جرم تخریب:
1- احراز نیت مجرمانه شخص مرتکب که سبب ورود ضرر به شخص دیگر شود.
2- موضوع جرم تخریب هم شامل شیئ منقول است و هم غیر منقول.
صدمه هایی که به اموال شخص دیگر وارد می‌شود باید به شکل عمدی و با آگاهی انجام شود.
عوامل موثر در تحقق جرم تخریب:
قانونگذار ملاک و معیار معینی را جهت تشخیص اندازه خرابی و صدمه زدن تعیین نموده است. بنابراین ملاک تشخیص آسیب زدن عرفی می باشد که با توجه به آن در هر مورد از تحقیق باید به عرف توجه کرد. نکته حایز اهمیت آن که مضاف بر عمل فیزیکی صدمه زدن ، ورود ضرر به مال دیگری هم شرط اصلی تحقق جرم تخریب تلقی می‌شود. چون تا ضرر محرز نشود جرم تخریب احقاق نیافته است.
عمدی بودن جرم تخریب:
جرم تخریب از دسته جرایم عمدی می‌باشد که باید این ضرر از سوی مرتکب به شخص دیگر وارد شود و هم این که ضرر وارد شده برای مجرم بودن مرتکب کافی است. نتیجه مجرمانه در جرم تخریب آشکار نمی باشد.
فرقی هم ندارد که مرتکب فعل تخریب در حین ارتکاب جرم خواستار نتیجه مجرمانه ایجاد شده بوده است یا خیر. به بیان دیگر تخریب جرم عمدی است و وقوع آن منوط به تباه کردن یا ایجاد نقص و ورود ضرر و زیان به مالی است که متعلق به شخص دیگر می باشد.
از طرف دیگر برخلاف جرایم مادی در جرم تخریب همین که قصد مجرمانه مرتکب محرز شد، برای وقوع جرم کفایت می کند. پس قصد لطمه زدن به مال دیگری عنصر اصلی در جرم تخریب تلقی می شود. به عبارت دیگر فاعل جرم تخریب باید با سوء نیت و قصد و با آگاهی نسبت به این که قصد دارد به مال دیگری صدمه بزند مرتکب جرم تخریب شود.
فعل مثبت مرتکب جرم تخریب:
قبلا هم اشاره کردیم که جرم تخریب مثل سایر جرایم عمدی حاصل اعمال مجرمانه و مثبت فاعل جرم می باشد که در شکل فعل فیزیکی باعث از بین بردن یا صدمه زدن به شکل کلی یا جزئی به مال دیگری می شود. پس ترک فعل حتی اگر سبب تباه شدن یا ورود ضرر و زیان به مال متعلق به شخص دیگری شود از بابت جرم تخریب قابل پیگیری نخواهد بود.
مثلاً چنان چه مستاجر در یک مغازه‌ای در فصل زمستان پشت‌بام مغازه را که بر ف گیر شده است را تمیز نکند و بر اثر این عدم تمیزی او خسارتی به موجر وارد شود، ترک فعل او باعث احراز جرم تخریب نیست. هر چند که از لحاظ مدنی باید خسارات آن را بپردازد.
موضوع فعل تخریب:
مالی که از سوی فاعل جرم تخریب مورد لطمه و صدمه واقع می‌شود امکان دارد هر چیز با ارزشی باشد که به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری تعلق دارد و هم می‌تواند مال منقول باشد هم غیر منقول. به اضافه از لحاظ تعلق داشتن مال به دیگری نیز موضوع تخریب، امکان دارد تاسیسات و اموال نظامی و اموال عمومی و خصوصی اشخاص و غیره را شامل شود.
تخریب اموال دولتی:
از جمله اموالی که امکان دارد مورد تخریب قرار بگیرد، اموال دولتی می باشد که نظر قانونگذار نسبت به جرم تخریب در مورد اموال دولتی شدیدتر و سختگیرانه تر بوده است. چنان چه در ماده ۶۸۳ قانون مجازات اسلامی هم مقرر داشته؛ هر نوع آسیب و اتلاف به اموال و اجناس و محصولاتی که از سوی جمعی بیشتر از سه نفر به شکل قهری و غلبه مورد تخریب واقع شود به شکلی که مرتکب محارب نباشد، مجازات او ۲ تا ۵ سال حبس خواهد بود.
تخریب اموال خصوصی:
اگر شخص مضاف بر تخریب اموال عمومی، اموال خصوصی را نیز دچار صدمه کند، با توجه به قانون مجازات اسلامی و اصل ۴۰ قانون اساسی که مقرر می نماید هیچ کس حق ندارد اعمال حق خود را ابزاری برای ضرر زدن به دیگران و تجاوز به منافع عمومی قرار دهد ، مورد مجازات واقع می شود، محکوم می گردد.
با توجه به مقررات مسئولیت مدنی اگر بدون آن که مجوز قانونی داشته باشد عمداً یا بر اثر بی احتیاطی به جان و مال و آبرو و آزادی و شهرت تجاری و هر حق شخص دیگر لطمه بزند که سبب ضرر مادی و معنوی او شودف مسئول جبران خسارت ناشی از فعل خود خواهد بود.