طبقات ارث چیست ؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی طبقات ارث چیست؟و شرایط طبقات ارث چیست؟پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه طبقات ارث :

وقتی شخصی فوت می کند ارتباط او با اموالش قطع شده و به شکل جبری و غیر ارادی اموال و میراث متوفی به ورثه می رسد و از خود ارثی به جای می‌گذارد. ورثه و همه اشخاصی که ارث می برند خویشاوندان او اطلاق می شوند که از نزدیک‌ترین درجه شروع شده و تا دورترین درجه خویشاوندی مانند عمه و دایی و خاله ها و عموها و فرزندان آن ها و فرزندان فرزندان آن ها را در بر می گیرد.برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت دادیار مراجعه نمایید .زیرا که سایت دادیار به معرفی وکیل ارث در شیراز پرداخته و به شما برای جل مشکلاتتان کمک شایانی می نماید.

نکته قابل توجه آن است که وجود هر درجه از اقوام و خویشاوندان طبقه ی بعد  را محروم از ارث می نماید و به  اصطلاح حقوقی حاجب خواهد بود. مثلاً اگر فرزندی برای میت وجود داشته باشد، خواهرها و  برادرهای او ارث نخواهند برد و اگر پدر و مادر وجود داشته باشد پدربزرگ و مادربزرگ ارث نمی برند.

به این ترتیب در این بخش از مقاله دادسرایار تلاش بر این است که با بیان کلیات قوانین ارث سهم هر کدام از ورثه در فرض های مختلف حساب شده، به شکلی که مخاطب با مطالعه این متن قادر باشد، سهم همه ی وراث را محاسبه کند. مثلاً سهم دختر و پسر و مادر و پدر و همسر از ارث و اموال به جای مانده از متوفی را بتوانند مورد محاسبه قرار داد.

مفهوم رابطه وارث:

رابطه توارث به معنای رابطه ای می باشد که در آن دو طرف از یکدیگر ارث خواهند برد. بر اساس این رابطه در قانون مدنی با توجه به ماده ۸۶۱ مقرر شده است که اشخاص به دو علت از هم ارث خواهند برد. یعنی افرادی که بعد از فوت از هم ارث می برند یا خویشاوندان نسبی هستند یا سببی.

بر اساس ماده ۸۶۲ اشخاصی که بر اساس نسب از هم ارث می برند مقرر شده است که در این مدت قانونگذار اشخاص را به سه طبقه اول پدر و مادر و فرزند و فرزندان فرزند و طبقه دوم اجداد و خواهر و برادر و فرزندان آن ها و طبقه سوم عمه و عمو و خاله و دایی تقسیم بندی نموده است. با توجه به طبقات ارث افرادی که با هم خویشاوند نسبی دارند، بر اساس طبقات ارث از هم ارث خواهند برد.

یعنی طبقه دوم وقتی ارث می برد که از طبقه اول خویشاوندی برای متوفی وجود نداشته باشد و طبقه سوم هم هنگامی وارث متوفی می باشد که در طبقه دوم شخصی نباشد. علت دیگری که سبب ارث بری اشخاص از هم می شود، رابطه سببی می باشد.

رابطه سببی ارتباطی است که بعد از عقد نکاح بین زن و مرد و خانواده آن ها به وجود می آید. بر اساس ماده ۱۶۴ قانون مدنی تنها شخصی که بر اثر سبب از متوفی ارث خواهد برد، همسر او می باشد که با توجه به شرایط خاص در کنار بقیه طبقات ارث وارث به ارث محسوب می‌شود همسر متوفی به شکل مستقل با همه طبقات ارث مستحق ارث است.

طبقات ارث:

اشخاصی که با متوفی خویشاوندی نسبی مثل فرزند یا سببی مثل همسر دارند با توجه به درجه و نسبیت نزدیکی در دسته بندی های گوناگونی جای می گیرند که با در نظر گرفتن طبقه و جایگاهشان مقدار سهم الارث هر کدام متفاوت است.

کسانی که پیوند خونی دارند به موجب این نسبت ارث می برند.  این افراد با توجه به درجه قرابتشان نسبت به میت در سه طبقه واقع می شوند:

1- پدر و مادر و فرزندان و فرزند فرزندان

2- اجداد و برادر و خواهر و فرزندان و آنها

3- عمه و عمو و خاله و دایی و فرزندان آنها

دسته اول وراث:

طبقه اول وراث عبارت اند: از فرزندان و نوه ها و پدر و مادر

مقدار سهم الارث پدر و مادر:

با توجه به این که پدر و مادر در طبقه اول واقع شده اند در شرایطی که ارثی قرار باشد  به آن ها برسد و فرزند آن ها فوت شده باشد از فرزند خود ارث می برند. اما مقدار سهم الارث آن ها در صورتی که افراد دیگری در طبقه اول و در کنار آن ها وجود داشته باشد، متفاوت خواهد بود. اگر متوفی فرزند یا نوه از هر درجه که باشد نداشته باشد، هر یک از پدر و مادر در صورت انفرادی همه ی ارث را خواهند برد.

چنان چه پدر و مادر هر دو زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم می برد. چنان چه برای متوفی فرزند یا فرزند فرزندانی وجود نداشته باشد، اگر پدر و مادر متوفی در قید حیات باشند، اما مادر حاجب داشته باشد، یعنی فردی در طبقات دیگر حاضر باشد که سهم مادر را کم کند یک ششم از میراث متعلق به مادر و بقیه آن متعلق به پدر خواهد بود. در این حالت حاجبان مادر که با وجود آن ها مادر بیشتر از یک ششم ارث نخواهد برد

عبارتند از مواردی که در زیر قید می شود:

نکته قابل توجه این که حاجبان به علت این که در طبقات بعدی قرار گرفته‌اند، به سبب وجود پدر و مادر خود ارث نمی برند. در تعریف حاجب باید گفت او کسی است که با وجود او در یک طبقه، طبقه بعد ارث نخواهد برد. در شرایطی که این چهار شرط وجود داشته باشد

سهم الارث مادر یک ششم میراث است و هر آن چه می ماند سهم الارث پدر است:

1- در صورتی که حداقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر داشته باشد.

2- در صورتی که پدر زنده باشد.

3- در صورتی که از ارث ممنوع نباشند جز به دلیل قتل.

4- در صورتی که وراث یا خویشاوندان پدر و مادری یا پدری تنها باشند.

سهم پدر و مادر  بدون فرزند یا نوه ی متوفی:

در این شرایط پدر و مادر متوفی بیشتر از یک سوم ارث را نخواهند برد. جز در شرایطی که پدر و مادر متوفی در قید حیات باشند با یک دختر. در این حالت فرض پدر و مادر یک سوم از میراث و فرض دختر نصف خواهد بود. و چون در این حالت در تقسیم ترکه چیزی زیاد باقی خواهد ماند، مابقی بینشان به نسبت فرض تقسیم می شود. جز در حالتی که مادر حاجب داشته باشد  که در این حالت مادر از مابقی ارث چیزی نمی برد.

سهم پدر و مادر  با فرزند یا نوه ی متوفی:

در این حالت اگر پدر یا مادر متوفی آیا هر دو در قید حیات باشند با چند دختر فرض همه دخترا دو سوم ترکه می باشد که به طور مساوی میان آن ها تقسیم می‌شود و فرض هر کدام از پدر و مادرها یک ششم و بقیه آن میان همه ورثه به نسبت فرض آن ها تقسیم می گردد. جزء این که مادر حاجب داشته باشد که در این صورت مادر از بقیه ی ارث چیزی نخواهد برد.

میزان سهم الارث فرزندان:

فرزند دختر:

اگر فرزند متوفی دختر تنها به همراه پدر و مادر باشد، نصف ارث را می برد و بقیه آن با توجه به میزان سهم الارث پدر یا مادر و متوفی بین آن ها تقسیم خواهد شد. اگر متوفی دو دختر یا بیشتر از دو دختر داشته باشد و فرزند پسری هم نداشته باشد، دختران دو سوم ترکه را به ارث می برند و بقیه آن با توجه به مقدار سهم الارث هر یک  در آن طبقه بینشان تقسیم خواهد شد. چنان چه وراث متوفی فقط دختر یا دختران باشد، بدون وجود وارثی در طبقه اول مانند پدر و مادر، همه میراث به دختر یا دختران می رسد.

فرزند  پسر:

چنان چه پسر تکی یا متعدد باشد  همراه با پدر و متوفی، چون همه آن ها در طبقه اول واقع شدند ارث می‌برند. به این شکل که سهم پدر و مادر متوفی یک سوم و بقیه به فرزند یا فرزندان پسر می رسد که به تساوی بین آن ها تقسیم می‌شود.

اگر وراث متوفی در طبقه اول فقط پسر یا پسران او باشند و در طبقه اول وارث دیگری نداشته باشد، همه میراث به پسر یا پسران می رسد. در شرایطی که متوفی هم فرزند دختر هم پسر به همراه پدر و مادر در طبقه اول داشته باشد، سهم ارث پدر و مادر به سبب وجود فرزندان یک سوم میراث است و بقیه بین فرزندان دختر و پسر متوفی تقسیم خواهد شد. به این شکل فرزندان پسر دو برابر دختر ارث می برند.

ارث زوج:

زوج نصف  ترکه متعلق به زوج می باشد. در شرایطی که فرزند یا نوه نداشته باشد.

یک چهارم برای زوج می باشد در صورتی که متوفی فرزند یا نوه داشته باشد.

ارث زوجه:

زوج اگر فرزند داشته باشد، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول مثل عرصه و اعیان را به ارث می برد. اما اگر زوجه فرزند نداشته باشد، یک چهارم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول یعنی عرصه و اعیان را به ارث می برد. در صورتی که زوجات متعدد باشند، یک چهارم یا یک هشتم ترکه متعلق به زن ها می‌باشد که بین آن ها به شکل مساوی تقسیم می شود.

شیوه ارث بری و اندازه سهم الارث زن و شوهر:

قبلاً اشاره شد که با وجود شرایطی، زن و شوهر قادرند از هم ارث ببرند. زن و شوهر به میزان متفاوت از هم قادرند ارث ببرند و سهم الارث آن ها با فوت هر یک یکسان نمی باشد. فرض های مختلفی در اظهار اندازه ارث زن و شوهر ایجاد می‌شود که به بررسی این فروض در زیر پرداخته شده است.

-در شرایطی که زن فوت کند دو فرض ایجاد می‌شود :ا یا و دارای فرزند است یا نه. اگر فرزندی نداشته باشد شوهر نیمی از اموال زن را بر اثر رابطه سببی به ارث خواهد برد. اگر زن دارای خویشاوندان نسبی نیز نباشد نصف دیگر اموال زن به مرد تعلق می گیرد. نکته قابل توجه آن که مقصود از دارا بودن فرزند یا فقدان آن ضرورت آن فرزند مشترک با مرد نمی باشد. بلکه امکان دارد و از نکاح پیشین خود صاحب فرزند شده باشد که در این حالت مرد ارث کمتری را خواهد برد.

– فرض دوم در صورتی است که زن فرزند دارد. در این صورت فرزندان مانع از آن می شوند که مرد بتواند ارث بیشتری را دریافت کند و در این صورت سهم الارثی که به مرد از اموال زن تعلق می‌گیرد یک چهارم دارایی او خواهد بود و بقیه دارایی زن  بین فرزندان تقسیم خواهد شد.

چنان چه مرد متوفی شود نیز دو فرض جاری خواهد بود. یا او دارای فرزند است یا فرزندی ندارد.

– چنان چه مرد فرزند داشته باشد، سهم ارث زن یک هشتم از دارایی مرد است .

– اگر فرزندی نداشته باشد یک چهارم اموال مرد به زن تعلق می گیرد. نکته قابل توجه این که بر اساس قانون مدنی در شرایطی که شوهر فوت نماید و دارای وارثی نباشد و فقط همسر او به عنوان ورثه اش معرفی شود، زن بعد از فوت او قادر نیست همه ی اموال مرد را به ارث ببرد و فقط سهم الارث مشخص در قانون به او خواهد رسید. یعنی یک چهارم اموال مرد به او تعلق می گیرد. در این حال مرد به منظور این که اموالش بعد از فوت به  زنش تعلق بگیرد و در حکم اموال بی‌صاحب نباشد، باید پیش از فوت اموال را به شکل قانونی به زن منتقل کند.