تغییر نام چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی تغییر نام چیست؟و شرایط تغییر نام چیست؟پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

 مقدمه تغییر نام :

نام دارایی ارزشمندی می‌باشد که بشر از آغاز تولد تا پایان زندگی با خود به همراه دارد و حتی برای آیندگان نیز به جای می‌ماند. داشتن نام زیبا سبب افزایش اعتماد به نفس و حس خوب در طول زندگی می شود. انتخاب نام مناسب از دسته امور حقوقی می باشد که پدر مادر در قبال فرزندانشان بر عهده دارند. در موارد بسیاری از اشخاص به علت راضی نبودن از نامی که از سوی والدین آن ها برایشان برگزیده شده است، تمایل به تغییر نام خود دارند.

بر همین اساس ممکن است بسیاری از افراد به هر دلیلی بخواهند در بزرگسالی نام کوچک یا خانوادگی خود را تغییر دهند. در کشور ما تغییر نام در شناسنامه شرایط خاصی را می طلبد. در مورد اشخاصی که دارای اسامی مذهبی هستند این سخت‌گیری بیش از سایر اسامی می باشد.

اما هر فرد برای یک بار می تواند نسبت به تغییر نام خود از از طریق مراجعه به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود اقدام کند. اگر به هر دلیلی اداره ثبت احوال درخواست او را قبول نکند، شخص قادر است به مرجع قضایی رجوع کرده و درخواست خود را طرح نماید. و اگر نام جدید مورد تقاضای او از اسامی ممنوع باشد دادگاه رسیدگی و حکم بر محکومیت اداره ثبت احوال صادر خواهد کرد.

حکم قانون راجع به تغییر نام:

در قانون، قانونگذار در قانون ثبت احوال کشور در ماده ۲۰ آن راجع به تغییر نام کوچک در شناسنامه چنین بیان داشته است  که انتخاب نام با اعلام کننده نام است و برای نامگذاری یک نام ساده یا مرکب مثل علیرضا که در عرف نام تلقی شود، انتخاب خواهد شد. در تبصره این ماده نیز آمده است که انتخاب اسامی که سبب هتک حرمت مقدسات اسلام شود و نیز از عناوین و القاب و اسامی مستهجن و زننده یا مخالف واژه جنسیت شخص است، ممنوع می باشد. در تبصره دومین ماده گفته شده که تشخیص نام های ممنوعه با شورای عالی ثبت احوال می باشد و این شورا گونه‌های آن را مشخص و به سازمان اعلام می نماید.

تغییر نام و نام خانوادگی:

هر شخصی با اراده، اختیار خواهد داشت که هر موقع تمایل داشته باشد نام خودش را تغییر دهد و بخواهد به نامی شهرت یابد که دیگران او را با آن نام بشناسند و در این مسیر این امکان وجود دارد که نام انتخابی خود شخص با نام والدینش در یک سلیقه نباشد. در قوانین کشور ایران در برخی موارد تغییر نام به آسانی صورت می پذیرد.

نام هر شخص هم حقوق و تکالیف راجع به آن فرد را نشان می‌دهد. اسامی اشخاص در کشور ایران به دو بخش نام کوچک و نام خانوادگی دسته بندی می شود. نام هر شخص عموماً از سوی پدر و مادر او برگزیده می شود. اما نام خانوادگی به نسب و ریشه آن شخص بر می‌گردد و اراده فرد و والدین اثری در انتخاب آن ندارد. به همین علت تغییر نام خانوادگی بسیار دشوارتر از نام کوچک است.

تغییر نام کوچک:

نام کوچک به شکلی شخصیت و هویت هر فردی را معلوم می‌کند. به همین سبب هم حساسیت بیشتر افراد نسبت به نامشان محسوس است. امکان دارد به سببی فرد تمایل به تغییر نام کوچک خود داشته باشد. اما با توجه به قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی، تغییر در این مدارک با محدودیت زیادی مواجه است و اشخاص بهتر است به منظور اقدام به این تغییرات از یک وکیل حقوقی حرفه‌ای تغییر نام بهره ببرند.

موارد مجاز تغییر نام کوچک:

-نام‌هایی که سبب هتک حرمت و مقدسات اسلامی شود مثل کافر.

-نام مرکب ناهماهنگ مانند اصغر کامران به‌ عنوان یک نام.

-نامی که در آن از عناوین و القابی مثل سرتیپ و دکتر و وکیل و غیره استفاده شود.

-نامی که از اسامی حیوانات در آن استفاده شده باشد. مثل شیر و گرگ و پلنگ

-نامی که با جنسیت شخص هماهنگ نباشد. مثل نام شیرین برای پسر

-یکسان بودن نام فرزند با یکی از پدر و مادر یا خواهر و برادر

-تغییر نام عربی به فارسی مثل عبدالکریم به ساسان

-تغییر نام به علت  گرویدن به دین اسلام

البته نکته قابل توجه آن که در شرایطی که هیچ یک از موارد بالا هم جاری نباشد، فرد می تواند بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی تنها برای یک دفعه نامش را تغییر دهد.

مرجع صالح به رسیدگی:

مرجعی که برای تغییر نام، صالح به رسیدگی می باشد در شرایطی که جزو موارد بالا  باشد،  در صلاحیت هیات حل اختلاف سازمان ثبت احوال می باشد و در غیر این موارد منوط بر آن که تغییر نام لازمه منفعت عقلایی و مشروع باشد در صلاحیت دادگاه است.

درخواست تغییر نام در دادگاه:

راضی نمودن قاضی در دادگاه از مواردی می باشد که نیازمند تجربه و اشاره به نکات ریزی در خصوص طرح دعوای تغییر نام خواهد داشت و دادخواست باید به شکلی تنظیم شود که دادگاه را ملزم به قبول درخواست شخص مبتنی بر تغییر نامش از نام قبلی به نام جدید و ابطال شناسنامه کند.

مدارک ضروری به منظور تغییر نام:

1- تنظیم دادخواست کامل و جامع.

2- ارائه دادخواست به  دفتر خدمات قضایی.

3- ارسال دادخواست از دفتر خدمات قضایی به دادگاه.

4- قرار گرفتن اداره ثبت احوال به عنوان خوانده دعوا.

5- فراهم کردن اسناد ضروری دادخواست مثل تغییر نام و استشهادیه و شناسنامه خواهان.

شیوه رسیدگی به تغییر نام

اولین گام آن است که دادخواستی  با مضمون درخواست تغییر نام تنظیم  شود. در این دادخواست باید دلایل و مستندات شخص متقاضی برای تغییر نام ذکر گردد.

که قانون هیچ سدی برای هیچ شخصی به منظور تغییر نام قرار نداده است. اما اداره ثبت احوال و دادگاه‌ها سخت‌گیری‌های زیادی نسبت به تغییر نام انجام می‌دهند. به همین دلیل استفاده از وکیل متخصص برای سرعت بخشیدن در روند رسیدگی و دستیابی به نتیجه پرونده تغییر نام ضرورت دارد.

بعد از آن که دادخواست تغییر نام تنظیم شد، وقت رسیدگی تعیین شده و شخص متقاضی باید در دادگاه حضور یابد و دلایل خود را به منظور تغییر نام یا نام خانوادگی خویش ارائه کند. و این که به منظور اثبات در دادگاه ضرورت نیاز به استشهادی و حضور شاهد در محضر دادگاه است و شخص قادر است در محل سکونت خود نیز درخواستش را مطرح کند.

هرچند اداره ثبت احوال مربوطه در آن حوزه و شهر قرار نگرفته باشد که در این حالت مرجع رسیدگی یک نسخه از دادگاه و پیوندها را برای اداره مربوطه در هر جای کشور می فرستد و اداره مزبور در وقت معین نسبت به ارائه لایحه دفاعی اقدام خواهد کرد. در صورتی که قاضی پرونده زیاد سختگیری نکند، رای بدوی تغییر نام، به نفع متقاضی و خواهان صادر می‌شود. اما این کل داستان نمی باشد.

بعد از صدور رای بدوی دو حالت به وجود می آید: حالت اول آن است که اداره ثبت احوال که خوانده دعوای خواهان تغییر نام است به حکم بدوی صادر شده اعتراض می‌نماید. حالت دوم هم زمانی است که اداره ثبت احوال به رای صادره معترض است.

اعتراض اداره ثبت احوال به رای بدوی:

چنان چه ثبت احوال به رای قاضی بر اساس اجازه تغییر نام اعتراض داشته باشد، ناگریز پرونده به دادگاه تجدید نظر فرستاده می‌شود. متاسفانه دادگاه تجدید نظر پرونده های راجع به تغییر نام در تهران بسیار روند پیچیده ای را دنبال می کنند. اگر اداره ثبت احوال اعتراض کند و به دادگاه تجدید نظر برود، چنان چه شخص متقاضی یعنی خواهان وکیل نداشته باشد، به احتمال زیاد شکست می خورد. بنابراین بهترین حالت همان حالتی  است که اداره ثبت احوال به رای بدوی صادر شده اعتراض نکند.

دستورالعمل تغییر نام:

امروزه تنظیم دستورالعمل جدید تغییر اسم در شناسنامه و تصویب آن از سوی شورای عالی ثبت احوال و اختیار تغییر نام و نام خانوادگی به سازمان ثبت احوال داده شده است و روند رجوع به دادگاه برای تغییر نام کاملاً حذف شده است. اکنون درخواست تغییر نام در کمیته ویژه‌ای به عنوان کمیته نام که در سازمان ثبت احوال تشکیل شده مورد رسیدگی قرار می گیرد و در صورتی که مغایرتی با دستورالعمل تغییر نام وجود نداشته باشد، مورد پذیرش واقع می شود.

همان طور که قبلا هم اشاره کردیم رویه قبلی تغییر نام به این شکل بود که شخص خواهان باید دادخواست خود را به دادگاه تسلیم می نمود و با بهره گیری از یک وکیل متخصص تغییر نام در دادگاه از خود دفاع می کرد. در شیوه گذشته خواهان تغییر نام، بسیار دچار گرفتاری می‌شد و حتی متقاضیان تغییرنام ناگزیر می شدند که اظهارات خلاف واقعی را اقامه کنند تا دادگاه قانع شود. اکثر شما عزیزان در رابطه با حذف نام همسر از شناسنامه از ما سوال پرسیده اید و مقاله تغییر ام بهانه ایی شد تا شما را با مقاله ی موصوف در سایت دادیار اشنا نماییم.

شرایط تغییر نام در شناسنامه:

– اشخاص باید ۱۸ سال به بالا  سن داشته باشند

– اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد هستند

– پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود  برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال

– سرپرست قانونی شامل قیم و امین و وصی برای افراد صغیر و محجور با ارائه اسنادی که سمت آن ها محقق شده باشد.

نکته قابل توجه آن است که تغییر نام باید برای یک دفعه باشد. نامی که درخواست تغییر آن شده است نباید جزو اسامی مقدس باشد و یا اگر نام مقدس است با نام مقدس دیگری در خواست تغییر داده شود.

هزینه دعوای تغییر نام:

دعوای تغییر نام از جمله دعاوی غیر مالی می باشد. بنابراین هزینه تغییر نام در شناسنامه نیز از دسته دعاوی غیر مالی تلقی خواهد شد.

مدارک مورد نیاز به منظور تغییر نام در شناسنامه:

1- اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن

2- تکمیل فرم درخواست تغییر نام

3- پرداخت هزینه بر اساس تعرفه جاری

نمونه پرونده تغییر نام:

شخص خواهان دادخواستی به خواسته رسیدگی و صدور حکم بر اساس تغییر نام کوچک از اکرم به  رها به پیوست تصاویر تصویب شده شناسنامه و استشهادیه محلی و رضایت نامه پدر و با ابطال تمبر دعوای غیر مالی به دادگاه محترم ارائه داشته است.

در بخش راجع به شرح دادخواست چنین نگارش می کند که نام بنده بعد از تولد بر اساس اصرار بزرگان فامیل اکرم السادات گذاشته شده است که از همان ابتدا برخلاف دریافت شناسنامه با نام اکرم در محیط خانواده و نزد آشنایان به نام رها سادات شهرت یافتم. به شکلی که اینجانب با همین نام  انس گرفتم.

از آن جایی که اسم اکرم السادات مورد قبول جوانان امروزی نیست، در محیط دانشگاه و کاری خود با  دوگانگی رفتاری مواجه شده ام.  با در نظر گرفتن  این دلایل و توافق پدر بنده، صدور حکم مبتنی بر تغییر نام اکرم السادات به رها السادات و ضرورت اداره ثبت احوال تهران به صدور شناسنامه با نام جدید را از دادگاه محترم خواستارم.

روند رسیدگی به  نمونه دعوا:

دادخواست و پیوست های تصویر شده آن از سوی معاونت محترم مجتمع به شعبه دادگاه حقوقی به منظور رسیدگی ارسال می گردد و دفتر شعبه مربوطه با در نظر گرفتن این که دادخواست و پیوست ها به اندازه ضروری نبوده است، دستور صادر می‌کند که به خواهان این موضوع اطلاع داده شود.

وگرنه قرار رد آن صادر می شود. بعد از آن که نقص پرونده رفع گردید، در موعد مقرر پرونده به ریاست دادگاه ارسال می‌شود و دستور اقدام موافق با ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ از سوی ریاست شعبه دادگاه حقوقی صادر شده و انجام می شود.

در تاریخ تعیین شده جلسه دادگاه تشکیل می شود و خواهان دلایل خود را شرح می‌دهد و نماینده خوانده هم به دنبال لایحه ای در دفاع اظهار می دارد که نام خواهان با توجه به اظهارات ولی قهریه خواهان بدون اشتباه اداره ثبت احوال ثبت شده است و فقط در مواردی اقدام به تغییر نام شخص می کند که نام فرد مستهجن و برخلاف مقدسات دین و خلاف فرهنگ اصیل ایران باشد. دادگاه با در نظر گرفتن محتویات و مندرجات پرونده ختم رسیدگی را اعلام نموده و بدین طریق رای صادر می کند.

رای دادگاه:

در مورد دادخواست خانوم اکرم السادات به طرفیت خوانده اداره ثبت احوال شیراز به خواسته تغییر نام کوچک از اکرم السادات به رها سادات با توجه به این که خواهان دلایل خود را در دادخواست تقدیمی خود ارائه کرده است و خوانده هم در دفاع مطالبی را بیان داشته است، دادگاه با در نظر گرفتن محتویات و مندرجات پرونده و نظر به آن که نام خواهان از نام های سنتی ایران و مذهبی است و بر اساس جنسیت او می باشد و هیچ دلیلی بر زشت و زننده بودن آن از سوی خواهان ارائه نشده است.

دلایل خواهان از نظر دادگاه اثبات کننده موضوع نیست و با استناد ماده ۴ قانون ثبت احوال و ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی حکم به بطلان دعوای خواهان صادر و اعلام می‌نماید. رای صادره حضوری و طی مدت ۲۰ روز بعد از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان  فارس است.