شرکت سهامی چیست؟
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی شرکت سهامی چیست؟و شرایط شرکت سهامی پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه شرکت سهامی :
از معمول ترین انواع شرکت های قابل ثبت در ایران شرکت سهامی می باشد که بر اساس لایحه ی اصلاحی قانون تجارت به دو دسته عام و خاص تقسیم می‌شود. ماده یک لایحه اصلاح قانون تجارت در تعریف شرکت سهامی مقرر داشته است که شرکت سهامی شرکتی می باشد که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام نسبت به مبلغ اسمی سهام آن ها محدود می شود.
مفهوم شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص:
شرکت سهامی عام با توجه به نام شرکت های سهامی می توان دریافت که سرمایه در این شکل از شرکت‌ها با توجه به سهام تقسیم بندی می شود اما باید در نظر داشت در این شرکت ها سرمایه به شکل قطعات کوچک سهام تقسیم می شود و منظور از سرمایه بخشی از دارایی می باشد که در صورت کم شدن دیون و بدهی شرکت از دارایی حاصل می‌شود. یعنی دارایی شامل سرمایه و مطالبات و دیون می باشد.
در صورتی که سرمایه بخش مفید به فایده دارایی به منظور انجام معاملات تجاری می باشد. از جمله دیگر ویژگی‌های مهم شرکت های سهامی بر اساس ماده ۲۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت شرکت‌ها تجاری بودن این شرکت ها می باشد. یعنی این شرکت ها جدا از نوع فعالیت که تجاری و غیرتجاری باشد باز هم شرکت تجاری تلقی می‌شوند و از قوانین تجارت پیروی می‌کنند.
در این شکل از شرکت‌های سهامی سرمایه شرکت را به واسطه فروش سهام به مردم فراهم می‌کنند و در نتیجه شرکت سهامی عام نامیده می شود.
شرکت سهامی خاص:
شرکت سهامی خاص از شرکت هایی می باشد که همه سرمایه آن در هنگام تاسیس فقط به وسیله موسسین و آن تامین می‌شود این شکل از شرکت‌ها را شرکت سهامی خاص می گویند. مهمترین خصوصیت مشترک شرکت سهامی عام و خاص شرکت سهامی تعداد شرکا در این شرکت ها می باشد.
قانونگذار حداقل حضور سه نفر را به منظور ثبت شرکت سهامی ضروری دانسته است. البته به منظور عقد قرارداد حضور دو نفر کفایت می کند. اما به منظور پیشگیری از بروز مشکلات و سوء استفاده های احتمالی قانون حضور بیش از دو نفر را ضرورت دانسته است و نیز سرمایه شرکت که به شکل صدور سهام انجام می‌شود باعث لزوم حضور حداقل ۳ نفر شریک می‌شود تا در مجمع عمومی اکثریت آرا قابل احراز باشد. حداقل شرکا باید سه نفر باشند تا دست کم رای گیری با اکثریت آرا میسر شود.
برای تایین تابعیت شرکت قوانینی وجود دارد که مقاله ای تحت همین عنوان در سایت دادیار موجود است.
مسئولیت شرکا در برابر دیون احتمالی شرکت:
بدین ترتیب مقرر شده است که مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها میباشد. سهامداران در شرکت‌های سهامی دو حالت دارند در فرض اول سهام دارانی که در اداره شرکت در جایگاه مدیرعامل و هیئت مدیره نقش ایفا نمی کنند و فرض دوم سهامدارانی که نه تنها دارای برگه‌های سهام مثل بقیه سهامداران هستند بلکه در اداره ی شرکت در جایگاه مدیرعامل و هیئت مدیره نیز نقش اساسی دارند.
در هر دو فرض مسئولیت سهامداران نسبت به مبلغ اسمی سهام آن ها محدود می‌شود. یعنی مبلغی که در اساسنامه مندرج شده است و در روی برگ سهام چاپ شده است مسئولیت آن ها را نشان می‌دهد.
نکته ضروری که باید در این جا به آن اشاره کرد آن است سهامدارانی که در اداره شرکت نقش اساسی ایفا می کند و تنها به اندازه مبلغ اسمی سهام مانند دیگران تعهد دارند. بلکه از نظر تخلفات و کوتاهی حاصل از زیاده روی و کم رویی که بر اساس تقلیل قیمت واقعی سهام انجام می شود، ضامن پرداخت بدهی‌های شرکت و ضررهای سایر صاحبان سهام هستند.
تفاوت ثبت شرکت سهامی عام و خاص :
-از جمله مهم ترین تفاوت های این دو شرکت در شیوه تامین سرمایه است. با توجه به آن چه در بالا مورد بحث قرار گرفت شرکت سهامی عام به منظور فراهم نمودن سرمایه پذیره نویسی عمومی انجام می‌دهد و امکان صدور اوراق قرضه تنها برای شرکت سهامی عام جاری خواهد بود. اما در شرکت سهامی خاص موسسین تعهد به تامین کل سرمایه شرکت را خواهند داشت.
-در شرکت سهامی عام واگذاری سهام نیازمند دریافت تراضی صاحبان سهام را خواهد بود اما در شرکت سهامی خاص هرنوع واگذاری سهام منوط به موافقت هیئت مدیره و مدیر آن می باشد.
-سرمایه اولیه در شرکت های سهامی عام ۵ میلیون ریال در شرکت های سهامی خاص یک میلیون ریال می باشد.
-بر اساس ماده ۳۰ لایحه قانون تجارت تعداد شرکا در شرکت سهامی خاص نباید از سه نفر کمتر باشد. در صورتی که کمترین تعداد شرکا در شرکت سهامی عام ۵ نفر می باشد.
-به منظور ثبت شرکت سهامی خاص تهیه و ارائه اظهارنامه به اضافه ی اساسنامه با امضای کل سهامداران ضرورت دارد و نیز عرضه برگه ای که بیانگر تعهد همه سهام و گواهی نامه بانکی نشان دهنده ی پرداخت بخش پرداخت شده آن که نباید از ۳۵ درصد کمتر باشد، لازم است و نیز ارائه ی صورت جلسه ی عمومی موسسین نسبت به تعیین مدیران و بازرسان شرکت کفایت می کند.
-در ارتباط با نام گذاری شرکت و در نظر داشت که در شرکت سهامی عام عبارت سهامی عام و در شرکت سهامی خاص، عبارت سهامی خاص حتماً باید پیش از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در همه برگه ها و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به شکل شفاف بیان شود.
موضوع فعالیت شرکت سهامی :
بر اساس بند ۲ ماده ۸ لایحه عنوان شرکت به شکل شفاف و از بندهای ضروری اساسنامه، ضرورتی ندارد که موضوع فعالیت شرکت سهامی اقدامات بازرگانی ماده ۲ قانون تجارت باشد. چون شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص از شرکت‌های تجاری تلقی می‌شوند و در هر حال شرکت سهامی برابر با شرکت بازرگانی است.
انواع سهام :
– سهام با نام به سهامی گفته می‌شود که نام صاحبان سهام در آن درج شده باشد.
– سهام بی نام به شکل سند در وجه حامل تعیین شده و مالک صاحب آن محسوب می شود. جز این که خلاف آن به اثبات برسد.
– سهام نقدی به سهامی گفته می‌شود که ارزش آن به شکل نقدی پرداخت شده باشد یا قسمتی از آن به شکل نقدی و قسمت دیگر آن به شکل تعهدی پرداخت شده باشد.
-سهام ممتاز به سهامی گفته می شود که در مقایسه با بقیه سهام از امتیاز و برتری برخوردار باشد.
– سهام غیر نقدی منظور سهامی می باشد که قیمت آن به شکل غیر نقدی آورده شده است و شامل ساختمان و خودرو ماشین آلات و لوازم اداری و مواد اولیه و نظائر آن می باشد.
-سهام انتفاعی به شکل معمول به شکل امتیاز انجام می‌شود که دولت با هدف واگذاری صنایع به مناطق محروم یا انجام نوع خدمت در مناطق دور برای یک شرکت صادر می‌کند و شرکت نیز تعهد دارد خاتمه ی فعالیت دارایی خود را به دولت واگذار کند.
واگذاری سهام:
قابلیت نقل و انتقال سهم از حقوق غیر مالی و اوصاف آن می باشد. بر اساس ماده ی ۴۱ لایحه نقل وانتقال سهام در شرکت سهامی عام، با امکان محدودی سهامداران به شکل آزادانه قادرند سهام خود را انتقال دهند. اما در شرکت سهامی خاص با توجه به مفهوم مخالف ماده ۴۱ لایحه این امکان وجود دارد که انتقال را محدود به موافقت مدیران یا اساسنامه یا مجامع عمومی کرد و در نظرداشت سهام وثیقه مدیران در ماده ۱۱۴ لایحه قابل واگذاری نیست.
خصوصیات شرکت سهامی عام:
-تعداد سهامداران در این شکل از شرکت ها بسیار زیاد است و آورده آن و سرمایه اش زیاد خواهد بود. بنابراین به منظور تشکیل این شرکت نباید سهامداران اولیه کمتر از پنج نفر باشند.
– به منظور تشکیل شرکت سهامی عام سرمایه نباید کمتر از پنج میلیون ریال باشد و در صورت کم بودن مبلغ سرمایه ،باید سهامداران کمتر از یکسال سرمایه خود را بیشتر کنند.
-مسئولیت سهامداران به اندازه ی مبلغ سهم آنان می باشد و از نظر شباهت حتما به شرکت با مسئولیت محدود شباهت دارند.
-مبلغ اسمی ثبت شده در هر سهم نباید بیش از ۱۰ هزار ریال باشد.
-سهام شرکت سهامی عام قابلیت ارائه در بازار بورس را خواهد داشت و این شرکت امکان انتشار اوراق قرضه را دارد.
-شرکت سهامی عام به سبب اهمیت بسیار زیادی در تجارت مقررات خاصی برای آن تدوین شده است که شیوه اداره آن و اعمال تصمیم مدیران و نحوه مدیریت آن در قانون تجارت بیان شده است.
شریک هایی که بیش از نصف سهام را دارا هستند تصمیم گیرنده قطعی شرکت هستند و نحوه تصمیم گیری در این دسته از شرکت ها بسیار ساده می باشد. واگذاری سهام در این شرکت به شکل بسیار ساده انجام می‌شود و بانک های دولتی با نام باید در شکل شرکت سهامی آن ایجاد شود.
انحلال شرکت سهامی
شرکت سهامی عام امکان دارد به علت های مختلفی از بین برود یا وجود شرایطی سبب از بین رفتن آن شود. منحل شدن شرکت سهامی عام به سه شکل انحلال قطعی و انحلال به تشخیص مجمع عمومی و انحلال به دستور دادگاه انجام می‌شود. همه ی دلایل انحلال شرکت سهامی عام در این سه حالت به وجود می آید.
-در حالتی که شرکت ورشکسته شود نیازی به حکم دادگاه نمی باشد و با بیان ورشکستگی در روزنامه معتبر و کثیر الانتشار شرکت خود به خود از بین می رود که به این شکل از انحلال، انحلال قهری گفته می‌شود. یعنی انحلال شرکت به تصمیم دادگاه یا مجمع عمومی هیئت مدیره منوط نیست و در واقع انحلال اجباری می باشد. -دوم در صورتی که هیئت مدیره و مجمع عمومی شرکت تصمیم به انحلال شرکت بگیرند. حتی پیش از موعد تعیین شده انحلال شرکت این امکان وجود دارد که با تصمیم گیری هیئت مدیره اصلی اقدام به انحلال شرکت نمود.
-در صورتی که پایان مدت شرکت فرا برسد و یا هدف به تاسیس شرکت محقق شود یا هدف شرکت به انجام نرسد و یا هیئت مدیره انقضای مدت آن را تمدید نکند یا از بین رفتن سرمایه شرکت بیش از نیمی از آن اتفاق بیفتد و یا مجمع عمومی جلسه برای انحلال شرکت تشکیل ندهند، هر شخص در شرکت قادر است دادخواست انحلال آن را به دادگاه صاحب صلاحیت ارائه کند.
مقدمه شرکت سهامی عام و تشکیل و سرمایه ی آن
امروزه ، برای رهایی از مشکلاتی که مالکیت مشاع برای شرکای مال ایجاد می کند ، اشخاص برای تجمیع سرمایه ی خود و مشارکت با دیگران ، از قالب شرکت های تجاری استفاده می کنند .
برای مثال ، برای اتخاذ تصمیم در شراکت مدنی و مالکیت مشاع ، به توافق تمامی شرکا نیاز داریم اما در شرکت های تجاری ، این امر لازم نبوده و اصولا تصمیم گیری با اکثریت آرا انجام می شود .
افراد با تشکیل شرکت های تجاری ، می توانند با روی هم گذاشتن سرمایه های اندک خود ، برای انجام فعالیت تجاری ، به سرمایه ی سنگین لازمه دست یافته و از این طریق کسب سود و منفعت نمایند .
انواع شرکت های تجاری :
ماده ی ۲۰ قانون تجارت ، هفت نوع شرکت تجاری را به رسمیت شناخته است .
- شرکت سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تضامنی(برای خواندن روش های ثبت شرکت تضامنی به لینک مربوط مراجعه کنید)
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت مختلط غیر سهامی
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تعاونی تولید و مصرف
شرکت سهامی :
شرکت سهامی ، شرکتی است که سرمایه ی آن ، به قطعات سهام تقسیم شده و میزان مسئولیت هر یک از شرکا و سهامداران ، محدود به مبلغ اسمی سهام ان ها می باشد .
بنابراین شرکت سهامی ، از انواع شرکت سرمایه ای می باشد .
تعریف سهم :
مطابق ماده ی بیست و چهار لایحه ی اصلاح قانون تجارت ، سهم ، قسمتی از سرمایه ی شرکت سهامی می باشد که نشان دهنده ی میزان تعهدات ، مشارکت و منافع دارنده ی سهم در شرکت سهامی باشد .
سهم به دو نوع با نام و بی نام تقسیم می شود .
نقل و انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت انجام شده و انتقال سهام بی نام همانند اسناد در وجه حامل با قبض و اقباض انجام شده و در واقع دارنده ی سهام بی نام ، مالک آن شناخته شده مگر آن که خلاف این امر اثبات شود .
صدور ورقه ی سهم بی نام تا زمانی که تمامی مبلغ اسمی آن پرداخت نشده امکان پذیر نمی باشد .
انواع شرکت سهامی :
شرکت سهامی ، به دو نوع عام و خاص تقسیم می شود .
-
شرکت سهامی خاص :
شرکتی است که تمامی مبلغ سرمایه ی شرکت ، باید توسط موسسین تعهد و پرداخت شود .
-
شرکت سهامی عام :
شرکتی است که بخشی از سرمایه ی شرکت توسط موسسین آن تعهد و پرداخت شده و بخش دیگر آن ، از طریق فروش سهام به مردم تامین می شود .
در این مقاله ، به بررسی چگونگی تشکیل و میزان سرمایه ی شرکت سهامی عام می پردازیم .
حداقل سرمایه ی شرکت سهامی عام :
مطابق ماده ی ۵ لایحه ی اصلاح قانون تجارت ، حداقل سرمایه ی لازم برای تشکیل شرکت سهامی عام ، پنج میلیون ریال می باشد .
در صورتی که سرمایه ی شرکت پس از تشکیل به هر علتی ، از حداقل مذکور ، کمتر شود ، باید ظرف یک سال ، سرمایه ی شرکت به حداقل مقرر افزایش یافته و یا شرکت به نوع دیگری از شرکت های تجاری تبدیل شود .
در غیر این صورت ، هر ذینفعی می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صالح تقاضا نماید .
چگونگی تعهد و تادیه ی شرکت :
مطابق ماده ی ۶ لایحه ی اصلاح قانون تجارت ، موسسین شرکت باید حداقل ۲۰ درصد سرمایه ی شرکت را تعهد و کرده و حداقل سی و پنج درصد آن را بپردازند .
تعهد مابقی سرمایه ، بر عهده ی پذیره نویسان بوده و در نهایت برای تشکیل و تاسیس شرکت ، باید سی و پنج درصد کل سرمایه ی شرکت پرداخت شود .
فرض کنید که سرمایه ی شرکت ، مبلغ ده میلیون تومان باشد .
در این صورت حداقل باید دو میلیون تومان ان توسط موسسین شرکت تعهد شده و مبلغ ۷۰۰ هزار تومان آن توسط آنان پرداخت شود .
۸ میلیون تومان دیگر باید توسط پذیره نویسان تعهد شده و برای آن که شرکت تاسیس شود ، باید مبلغ دو میلیون و هشتصد هزار تومان توسط پذیره نویسان پرداخت شود . ( زیرا سه میلیون و پانصد هزار تومان از کل سرمایه باید پرداخت می شد که هفتصد هزار تومان ان توسط موسسین پرداخت شده است . )
چگونگی تاسیس شرکت :
مبالغ لازم برای تشکیل شرکت ، باید در حسابی به عنوان حساب شرکت در شرف تاسیس نزد یک بانک معتبر سپرده شده و گواهی بانک به همراه اظهار نامه و طرح اساسنامه و طرح اعلامیه ی پذیره نویسی ، به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شود .
مندرجات اظهار نامه :
اظهار نامه ، در حکم شناسنامه ی شرکت می باشد .
اظهار نامه با قید تاریخ و امضای تمامی موسسین ، حاوی اطلاعات زیر می باشد .
- نام شرکت
- موضوع شرکت
- هویت کامل موسسین و اقامتگاه آنان
- مبلغ سرمایه ی شرکت
- تعداد سهام با نام و بی نام
- میزان تعهد هر یک از موسسین و مبلغی که توسط او پرداخت شده است
- مدت شرکت
- مرکز اصلی شرکت
مندرجات طرح اساسنامه :
اساسنامه ، در حکم قانون اداره ی شرکت می باشد .
طرح اساسنامه،با قید تاریخ به امضای کلیه ی موسسین رسیده و حاوی اطلاعات زیر میباشد :
- نام شرکت
- موضوع شرکت و مدت آن
- مرکز اصلی شرکت و مبلغ سرمایه ی آن
- تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
- شرایط کاهش یا افزایش سرمایه ی شرکت
- نحوه ی انتقال سهام با نام
- مواقع و ترتیب دعوت مجامع عمومی
- نحوه ی تغییر اساسنامه
- نحوه ی انحلال اختیاری شرکت و تصفیه ی امور آن
- تعداد سهام با نام و بی نام
- تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت
- حد نصاب لازم جهت تشکیل مجامع عمومی شرکت
انتشار اعلامیه ی پذیره نویسی :
مرجع ثبت شرکت ها ، با موافقت سازمان بورس و اوراق بها دار ، به بررسی اظهار نامه و ضمائم و تطبیق آن ها با قوانین پرداخته و سپس اجازه ی انتشار اعلامیه ی پذیره نویسی را صادر خواهد کرد .
پذیره نویسی :
پذیره نویسی ، فرایندی است که برای خرید و تعهد پرداخت و پرداخت مبلغ سهام طی می شود .
پس از انتشار اعلامیه ی پذیره نویسی ، اشخاص با مراجعه به بانک ، به امضای ورقه ی تعهد سهم و پرداخت مبالغ لازم پرداخته و رسید دریافت می کنند .
امضای ورقه ی تعهد سهم ، در واقع به معنای پذیرش اساسنامه و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام شرکت می باشد .
استفاده از وجوه تادیه شده ، مطابق ماده ی بیست و دو لایحه ی اصلاح قانون تجارت ، پس از به ثبت رسیدن شرکت ممکن می باشد و پیش از ان امکان پذیر نیست .
تشکیل مجمع عمومی موسس :
پس از اتمام فرایند پذیره نویسی ، موسسین به بررسی و احراز تعهد کلیه ی سرمایه ی شرکت پرداخته و با تعیین تعداد سهام هر یک از پذیره نویسان ، مجمع عمومی موسس را دعوت می نمایند .
وظایف مجمع عمومی موسس :
مجمع عمومی موسس ، پس از تشکیل ، به احراز پذیره نویسی کل سرمایه پرداخته و سپس با اصلاح اساسنامه در صورت لزوم ، ان را تصویب کرده و به انتخاب بازرسان و مدیران شرکت می پردازد .
مدیران و بازرسان باید کتبا قبول سمت کرده و از این تاریخ شرکت تشکیل شده محسوب خواهد شد .
ثبت شرکت سهامی عام :
ظرف ۶ ماه از تاریخ تسلیم اظهار نامه به مرجع ثبت شرکت ها ، باید به ثبت شرکت اقدام شود . در صورت عدم ثبت شرکت در این مهلت ، هر یک از پذیره نویسان یا موسسین می توانند با مراجعه به مرجع ثبت شرکت ها ، صدور گواهی عدم ثبت شرکت را تقاضا کرده و این مرجع با صدور این گواهی و ارسال ان به بانک ، هر یک از پذیره نویسان و موسسین می توانند به بانک مراجعه کرده و تعهد نامه و مبلغ تادیه شده را دریافت کنند .
هرگونه هزینه ای که در جهت تاسیس شرکت انجام شده باشد ، بر عهده ی موسسین می باشد .
شرکت سهامی خاص :
در پایان ، به بررسی شرکت سهامی خاص و تمایزات آن با شرکت سهامی عام می پردازیم :
شرکت سهامی خاص ، همان طور که بیان کردیم ، موسسین تمامی سرمایه ی آن را تعهد و پرداخت می کنند.
حداقل تعداد شرکا در شرکت سهامی خاص ، ۳ نفر می باشد و حداقل سرمایه ی لازم جهت تشکیل شرکت سهامی خاص ، یک میلیون ریال است .
در نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص ، ممکن است که محدودیت هایی هم چون موافقت مدیران شرکت میش بینی شده باشد اما در شرکت سهامی عام ، پیش بینی این گونه محدودیت ها ، بی اعتبار بوده و سهامداران در انتقال سهام خود ازاد می باشند .
در تاسیس شرکت سهامی خاص ، فرایند پذیره نویسی وجود ندارد و تنها با تسلیم اظهار نامه ، اساسنامه و صورت مجلس انتخاب بازرسان و مدیران و گواهی بانک مبنی بر تادیه ی مبالغ لازمه به مرجع ثبت شرکت ها کافی می باشد .
اصولا قانون حاکم بر شرکت های سهامی عام ، در شرکت های سهامی خاص ، لازم الرعایه نمی باشد .