شورای حل اختلاف چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی شورای حل اختلاف کیست؟و شرایط شورای حل اختلاف پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه شورای حل اختلاف :

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داوری به صورت اجباری جایی نداشت و قوانین داوری بی اثر تلقی می شد که در قانون آیین دادرسی مدنی در مورد آن توضیح داده شده  است. با تصویب ماده ۱۸۹ قانون برنامه سوم توسعه داوری اجباری به مرحله جدیدی راه یافته و هدف از ایجاد آن کاهش رجوع مردم به مراجع قضایی و دادرسی به اختلافاتی که ماهیت آن ها قضایی نیست و یا اگر دارای ماهیت قضایی هستند پیچیدگی خاصی ندارند که شورای حل اختلاف واگذار شوند.

نهاد نوین شورای حل اختلاف بعد از آماده شدن آیین نامه اجرایی در روزنامه رسمی در سال ۱۳۸۱ انتشار یافت و نخست در  بعضی از شهرها شورای حل اختلاف تاسیس گردید و سپس در همه ی کشور جای گرفت.

هدف از ایجاد شورای حل اختلاف :

فلسفه ی اصلی شورای حل اختلاف برقراری صلح و سازش بین مردم می باشد. اهداف دیگری نیز به دنبال دارد که از جمله ی آن ها سیر نزولی رجوع مردم به دادگاه ها و نیز دادرسی فوری تر به دعاوی مردم می باشد. با توجه به ماده ی۱۸۹ قانون برنامه توسعه می توان چنین برداشت نمود که هدف اصلی شورا و ایجاد این نهاد در در دایره ی حقوقی کاهش مراجعات مردم به دادگاه و بازرسی به پرونده هایی است که ماهیت آن ها قضایی می باشد و سختی ها و پیچیدگی های کمتری دارد.

وظایف و صلاحیت شورای حل اختلاف :

-برقراری صلح و سازش :

شورای حل اختلاف در همه ی امور مدنی و حقوقی و جرایم قابل گذشت و به وجه ی خصوصی جرایم غیرقابل گذشت قادر است با رضایت دو طرف صلح و سازش را جاری سازد. در کل این موضوعات در هر مرحله از دادرسی که باشد اگر رضایت دو طرف احراز شود پایان می گیرد و در آخر به صلح و سازش می رسد.

– دعاوی مدنی و حقوقی تا سقف مشخصی که در شورا معین شده است شامل این ماده خواهد شد:

–  منظور از همه ی جرایم قابل گذشت آن است که با توجه به درجه بندی مجازات ها جرایمی که مجازات آن ها درجه ۸ تعزیری باشد که زندان تا سه ماه و جزای نقدی با ده میلیون ریال و شلاق تا ۱۰ ضربه را در بر می گیرد شامل می شود و در این خصوص شورای حل اختلاف قادر است جزای نقدی تا ده میلیون ریال را مشخص نموده و مجازات زندان و شلاق در اختیار مراجع قضایی می باشد.

– وقتی صحبت از جنبه خصوصی جرایم غیرقابل گذشت می شود، باید اشاره کرد که به طور کلی جرایم دو جنبه دارند یا جنبه عمومی جرم و جنبه خصوصی.جنبه ی خصوصی جرم در واقع همان تجاوز به حقوق شخصی اشخاص می باشد که به منظور جبران زیان‌های وارد شده به اشخاص، مدعی می‌تواند به شورای حل اختلاف رجوع کند.

صلاحیت قاضی شورای حل اختلاف :

در موارد زیر قاضی شورای حل اختلاف این امکان را خواهد داشت که نسبت به صدور حکم اقدام نماید:

-دعاوی مالی در مورد اموال منقول تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال به جز استثنائاتی که در تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون در دادگستری مطرح شده است.

-کلیه ی دعاوی راجع به تخلیه عین مستاجره به جز اختلافات راجع به حق کسب و پیشه و سرقفلی

-دعاوی مربوط به تعدیل اجاره بها منوط به این که در ارتباط با موجر و مستاجر دعوایی وجود نداشته باشد.

-صدور گواهی انحصار وراثت و تحریر ترکه و مهر و موم ترکه و رفع آن.

-دعوای اعسار نسبت به پرداخت محکوم به در شرایطی که شورای حل اختلاف راجع به اصل دعوا صالح به رسیدگی باشد.

– دعوای راجع به موضوعات و مسائل خانوادگی مثل جهیزیه و مهریه و نفقه تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال در شرایطی که شامل بند ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نشود. بر اساس این ماده مقرر شده است که دادگاه هنگام متارکه ی زن و  شوهر ضمن حکم خود با عنایت به شروط ضمن عقد و آن چه در سند ازدواج ثبت شده است راجع به جهیزیه و مهریه

(وکیل مهریه در شیراز)و نفقه زوجه و اطفال و حمل تکلیف تعیین می کند.

با توجه به آن چه که از این ماده برداشت می‌شود، می‌توان گفت شورای حل اختلاف در شرایطی که اختلافات خانوادگی مربوط به جهیزیه و مهریه و نفقه  است حکم صادر می کند منوط بر این که مضاف بر این که تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال باشد زن و شوهر در هنگام شروط ضمن عقد سند ازدواج تکلیف آن ها را معین نکرده باشد.

-قاضی راجع به تامین دلیل هم صالح به رسیدگی می باشد.

-قاضی شورای حل اختلاف در مورد جرایم تعزیری که فقط منجر به مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد نیز صالح به رسیدگی و صدور رای است.

عدم صلاحیت شورای حل اختلاف  در دعاوی :

با توجه به قوانین و مقررات راجع به شوراها دعاوی که در خصوص موارد زیر باشد با توافق دو طرف در شورای حل اختلاف قابل طرح  نخواهد بود از جمله:

– دعاوی مربوط به حجر و ورشکستگی

-دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی.

– موضوعاتی که بر اساس مقررات دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع غیر دادگستری می باشد .

-دعاوی در مورد وصیت و وقفیت و تولیت .

– اختلافات در مورد اصل نکاح ، انحلال نکاح و طلاق(وکیل طلاق در شیراز/ وکیل طلاق در بندر عباس)و فسخ و رجوع و نسب.

البته پیشنهاد سایت دادیار به شما کاربران گرامی این است که با وکیل طلاق در اصفهان مشورت کنید و مشاوره بگیرید و از این طریق به صورت 24 ساعته با وکلای دادیار در ارتباط باشید و به حل مشکلات خود بپردازید.

ساختار شورای حل اختلاف :

به شکلی باید اشاره کرد که ۹۶۱۴ شعبه مجتمع شورای حل اختلاف در کشور فعالیت می‌کنند. باید در نظر داشت که این آمار راجع به سال ۱۳۸۹ هست و از این تعداد ۵۶۱۰ شده شهری و ۴۰۰۴ شعبه روستایی در این حوزه فعال هستند.

از مجموع این تعداد ۳۶ مجتمع شورای حل اختلاف در پایتخت ایران تکلیف دادرسی به اختلافات و دعاوی و صلح و سازش بین دو طرف دعوا را برعهده می گیرند. ساعات کاری شورای حل اختلاف منوط به رجوع مردم و رئیس مجتمع می باشد.

تفاوت شورای حل اختلاف و دادگاه :

-فرق اصلی میان شورا و دادگاه از نظر موضوع و صلاحیت دادرسی  می باشد .

– از جمله تفاوت های دیگر آن از نظر هزینه رسیدگی است. هزینه و مخارج رسیدگی در شورای حل اختلاف بسیار کمتر از دادگاه می باشد. رسیدگی در شورای حل اختلاف منوط به تشریفات قانون آیین دادرسی نمی باشد و از این قوانین پیروی نمی کند و تمام تلاش شورای حل اختلاف بر رفع دعاوی و اختلافات به واسطه ی صلح و سازش می باشد.

-رسیدگی به شکایات و دعاوی در شورای حل اختلاف بسیار سریعتر اتفاق می‌افتد و دارای پیچیدگی‌های کمتری است.

– اعضای شورای حل اختلاف از میان مردم و معتمدین محل برگزیده می‌شوند و برخی موارد هم از کارآموزان و قضات بازنشسته می توان برای عضویت در آن بهره برد اما در دادگاه صلاحیت صدور رای تنها به قاضی اختصاص دارد.

هزینه دادرسی در شورای حل اختلاف :

-رسیدگی به  دعواهایی که در شورای حل اختلاف اقامه می شود دارای سقف ۲۰ میلیون تومان می باشد و روستاها تا سقف ۵ میلیون تومان.

-اختلافاتی که راجع به تعدیل اجاره بها مطرح می شود در شرایطی که در مورد روابط استیجاری دعاوی اقامه نشده باشد در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد.

-هزینه دادرسی در شورای حل اختلاف در مورد اختلافات مالی برابر ۵۰ درصد هزینه دادرسی در دادگاه دادگستری می باشد.

-دعاوی خانواده وقتی در شورای حل اختلاف مطرح می‌شود، مثل دعاوی مربوط به مهریه و جریان نفقه تا سقف ۲۰ میلیون تومان قابل طرح است.

شیوه ی رسیدگی در شورای حل اختلاف :

به منظور اقامه شکایت در شورای حل اختلاف نخست باید به حوزه محلی که صلاحیت رسیدگی به پرونده دارد رجوع نمود که بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی باید به حوزه ی محل اقامت خوانده شکایت را اقامه کرد. با توجه به موضوع دعوا فرم دادخواست فرق می‌کند که در کجا مشخصات دو طرف و موضوع اختلاف و اسناد و پیوست های آن درج می شود.

بعد از آن که فرم تکمیل شد به شکل کتبی هزینه ی دادخواست اعطا می‌شود هزینه ی رسیدگی و ثبت پرونده در شورا بسیار کمتر از دادگاه خواهد بود و بعد از آن نوبت به رسیدگی پرونده می شود . به منظور دادرسی به موضوع پرونده همه ی اعضای شورا باید حاضر باشند. یعنی سه عضو اصلی و دو عضو علی البدل و اگر غایب باشند هریک جایگزینی باید داشته باشد و تصمیم گیری در شورای حل اختلاف با نظر اکثریت انجام می‌شود.

دو طرف دعوا و وکلای آن ها هم قادر هستند در جلسه حاضر شوند و نتیجه رسیدگی به دو شکل اظهار خواهد شد:

-شورا گزارش اصلاحی را صادر می‌نماید که هدف از صدور آن برقرار ساختن صلح و سازش بین دو طرف دعوا می باشد و امکان تجدیدنظرخواهی و اعتراض نسبت به آن وجود ندارد و در حقیقت شورا گزارش را به شکل قطعی صادر می کند.

-در فرض دوم ممکن است که شورای حل اختلاف اقدام به صدور حکم کند که در این حالت این موضوع قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور خواهد بود و نیز می توان نسبت به آن اعتراض و تجدیدنظر خواهی کرد. فرصت تجدیدنظرخواهی نسبت به رای صادره از شورای حل اختلاف تا ۲۰ روز بعد از ابلاغ رای می باشد.

جمع بندی :

-شورای حل اختلاف در حقیقت یک محکمه ی قضایی غیر دادگستری می باشد.

– در شورای حل اختلاف مجازات راجع به زندان و شلاق صادر نخواهدر شد و مجازات زندان به جریمه نقدی بدل می‌شود. اکثر پرونده‌ها در شورای حل اختلاف منوط بر اسناد دو طرف به منظور دادرسی و تحقیق و معاینه فنی و تامین دلیل انجام می‌شود. اصولا در شورای حل اختلاف دادخواست به شکل کتبی نگارش شود و  دلایل و اسناد  کامل در پرونده پیوست گردد.