شهادت دروغ چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی شهادت دروغ کیست؟و شرایط شهادت دروغ پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه شهادت دروغ :

هر دعوایی شامل مدنی یا کیفری که در محاکم دادگستری مطرح می شود نیازمند اثبات است. به همین سبب معمولاً در مقررات شکلی مانند آیین دادرسی یا برخی از قوانین ماهوی مثل قانون مجازات اسلامی به مباحث راجع به ادله اثبات دعوا توجه شده است و دلایل و کلیه احکام و قوانین در مورد آن ها مورد عنایت واقع شده است.

از جمله مهمترین دلایل اثبات دعوا شهادت یعنی شهادت شهود یا گواهی گواهان می باشد.  عموما در دادرسی به دعوا و اسباب آن و بعد از صدور حکم قاضی این امکان را می دهد که حاصل انجام تکالیف از سوی او و حقیقت پنهان می شود. اما در دعاوی که مستند آن اقرار مرتکب و شهادت شهود باشد، اصحاب دعوا و قاضی به یک رای دست می یابند. که شایان به ذکر است که بحث فوت اصحاب دعوا یکی از موضوعات مهم در ایین دادرسی مدنی است و البته شما عزیزان میتوانید مقاله ایی تحت همین عنوان را در سایت خودتان یعنی دادیار مطالعه نمایید.

به همین سبب از قدیم شهادت و اقرار از مهم‌ترین ادله اثبات دعوا بوده است. شهادت در واقع به مفهوم اخبار فردی غیر از اصحاب دعوا به رخ دادن یا عدم وقوع جرم به وسیله متهم یا هر موضوع دیگری در پیشگاه مقام قاضی می باشد و بر اساس ماده ۱۵۷ قانون شهادت شرعی آن است که شاهد آن را دارای اعتبار و حجیت بداند. فرقی نمی کند که مفید علم باشد یا نه.

 شرایط شهادت :

-بلوغ :

شرط بلوغ به این مفهوم است که شاهد باید بالغ باشد. از نظر فقهی و حقوقی هنگامی که در قانون به طور شفاف ذکر می‌شود که شاهد باید دارای بلوغ باشد، مقصود آن است که شاهد صغیر نباشد. منظور از صغیر  طفل یا کودکی است که سن او به بلوغ نرسیده است .

بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و در پسران ۱۵ سال تمام قمری می باشد. بنابراین صغر و طفولیت از موانع شهادت تلقی می شود. با توجه به ماده ۱۷۸ قانون فوق الذکر هر زمان شاهد در هنگام تحمل شهادت غیر بالغ و ممیز باشد، اما در هنگام ادای آن به سن بلوغ برسد، شهادت او دارای اعتبار است. از نظر فقه و حقوق، صغیر به دو دسته ی ممیز و غیر ممیز قابل تقسیم است. سن ممیز شدن اشخاص غیر بالغ ۶ یا ۷ سالگی می باشد.

-عقل :

شرط عقل به آن مفهوم است که شهادت از سوی شاهد عاقل باید صورت بگیرد تا زمانی که در قانون به طور واضح مقرر شده است که شاهد شرعی باید دارای صفت عقل باشد مقصود آن است که نباید مجنون باشد. مجنون شخصی است که دچار جنون شود.

جنون در لغت به مفهوم پنهان شدن است. اما در اصطلاح حقوقی شخصی را می گویند که بر اثر آشفتگی روحی و روانی عقلش پوشیده شود و قدرت درک خود را از دست بدهد. جنون و عقل دو مفهوم متضاد می باشند. عقل از با اهمیت ترین ارکان مسئولیت است و به مفهوم فهم در گفتار هوش و شعور ذاتی و خرد می باشد و جنون به مفهوم کم هوشی و نابخردی است.

هر چند که هر یک از این فروض در روانپزشکی مفهوم خاصی را دارند. اما جنون در معنای رایج خود برگشت ناپذیری حیات روحی انسان را می گویند. به بیان دیگر جنون افول تدریجی و عدم توانایی  و درک و اختیار است.همانطور که میدانید یکی از شرایط شهادت شهود عقل است حال اگر شاهد مجنون بود یا فاقد قوه تعقل تکلیف چیست؟تکلیف آن است که شاهد را جرح کنیم که به این عمل و پاسخ در قبال ان جرح و تعدیل شاهد میگویند.البته قابل ذکر است که برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بجث مهلت پرداخت دیه به سایت دادیار مراجعه نمایید.

-عدالت :

از نظر فقهی عادل شخصی می باشد که گناه کبیره نکند و بر گناه صغیره هم اصراری نداشته باشد و رفتارهای خلاف شئونات هم انجام ندهد. در ماده ۱۸۱ قانون مجازات اسلامی عادل تعریف شده است و بر اساس این ماده عادل شخصی است که از نظر قاضی و شخصی که بر عدالت و شهادت می دهد اهل گناه کاری نباشد. شهادت فردی که به فسق و فساد مشهور است و گناه کبیره مرتکب شده است یا بر گناه صغیره اصرار دارد، تا زمان تغییر در اعمال و اطمینان از صلاح و عدالت او قابل قبول نیست.

-طهارت مولد :

شرط طهارت مولد بدین مفهوم است که شاهد باید نتیجه رابطه مشروع بین پدر و مادر و باشد. به بیان دیگر شخصی که شاهد قرار می‌گیرد باید فرزند مشروع باشد. پس شخصی که ولد نامشروع تلقی می‌شود، نمی‌تواند در جایگاه شاهد قرار بگیرد. اما به طور کلی در جامعه اسلامی اصل بر آن است که هر مسلمانی طهارت مولد دارد جز این که با دلیل شرعی خلاف آن به اثبات برسد.

عدم ذینفعی :

ذینفعی در موضوع دعوا به این مفهوم است که شاهد شرعی در موضوع دعوا به شکل نفع یا سودی داشته باشد. چون در هر صورت انتفاع شاهد و منفعت داشتن او در موضوع دعوا امکان دارد سبب شود شاهد از وضعیت بی‌طرفی و عدالت بیرون برود و با سونیت شهادت دهد . نکته قابل توجه این که رابطه خادم و مخدومی و خویشاوندی نسبی و سببی مانعی برای قبول شهادت شرعی نمی باشد.

-عدم خصومت :

خصومت نداشتن  شاهد با یکی از اصحاب دعوا در کتب فقهی و شیعی در اصطلاح فقدان عداوت دنیوی ذکر شده است.  اما لازم به ذکر است اگر شهادت شاهد به سود شخص مورد خصومت واقع شود، قابل قبول است.

-عدم اشتغال به تکدی :

در اصطلاح عامیانه تکدی به مفهوم گدایی کردن است. امروزه بر اساس ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی تکدی گری مجازاتی برابر یک ماه تا ۳ ماه را دارد. بر اساس این ماده اگر کسی تکدی یا کلاشی را شغل خود قرار دهد و از این طریق کسب معاش کند یا ولگردی کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم می‌شود و اگر با وجود این که دارای قدرت مالی است این عمل را سبب شود، مضاف بر مجازات خود همه دارایی که از این راه کسب نموده است مصادره می گردد.

بر طبق ماده ۷۱۳ قانون مذکور اگر کسی طفل صغیر یا غیر رشیدی را ابزار تکدی گری واقع کند یا اشخاصی را به این شغل وادارد، به ۳ ماه تا ۲ سال حبس و پس گرفتن همه اموالی که از این راه به دست آورده محکوم می شود.

-عدم ولگردی شاهد :

بر اساس تبصره ۲ ماده ۴۵ قانون آیین دادرسی کیفری مفهومی از ولگرد ارائه شده که بر طبق آن به مفهوم شخصی می باشد که خانه و پناه معین و وسیله و ابزار امرار معاش معلوم مشخص و پیشه خاصی ندارد. اما امروزه بر اساس ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی ولگردی مجازاتی برابر یک ماه تا ۳ ماه حبس دارد. بنابراین تورم در مجازات ولگردی موثر واقع شده و مجازات آن را بیشتر کرده است.همچنین در حالت کلی  پیشنهاد ما به شما این است که مقاله مربوط به تخفیف مجازات را در سایت دادیا مطالعه نمایید.

با توجه به ماده فوق هر شخصی که تکدی گری را شغل خود قرار دهد و از این طریق کسب معاش کند و ولگردی کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم می‌شود و اگر توانایی مالی داشته باشد و این اقدام را انجام دهد مضاف بر این مجازات همه اموالی که از این طریق کسب کرده  است ، مصادره می‌شود. ولگردی موقعیت شخصی است که اقامتگاه و کار و ابزار زندگی معلوم و معین ندارد.

به عبارت دیگر وضعیت ولگردی با عدم ابزار کسب معاش مشخص و محل سکونت ثابت تعیین می شود. کسانی که این وضعیت را دارند نمی توانند در جایگاه شاهد قرار بگیرند.

مفهوم شهادت کذب :

منظور از شهادت دروغ  بیان شهادت دروغ در نزد مقامات رسمی در دادگاه به وسیله شاهد یا گواه می باشد. به همین سبب قانونگذار شهادت دروغ را جرم انگاشته و برای آن کیفر تعیین کرده است

شرایط تحقق شهادت دروغ :

به منظور احراز شهادت دروغ مرتکب باید قصد انجام این عمل را داشته باشد. چون این جرم جرم عمدی تلقی می‌شود و شاهد در آغاز شهادت قسم می خورد و به شهادتی که بیان می کند و عواقب آن مسلط است. به همین سبب چنان چه در شهادت بیان شده، دروغ گفته شود مرتکب جرم شهادت دروغین شده است.

مجازات شهادت دروغ :

مجازات شهادت  دروغ  به دو دسته ضمانت اجرای حقوقی  و ضمانت اجرای کیفری تقسیم می شود. ضمانت اجرای کیفری در ماده ۶۵۰ قانون تعزیرات چنین مقرر شده است. اگر کسی در دادگاه در پیشگاه مقامات رسمی شهادت  دروغ بدهد به سه ماه و یک روز حبس و یا به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد و نیز اگر شهادت دروغ سبب اجرای مجازات دیه یا حد یا قصاص عضو یا اعدام شود همان مجازات بر شخصی که شهادت دروغ را بیان کرده است جاری خواهد شد.

مثلاً اگر در یک جرم شاهد به دروغ شهادت دهد و این موضوع سبب اعدام شخص دیگری شود و بعد از آن معلوم شود شهادت دروغ است، قاضی و مامور اجرای کیفر تعهدی در این رابطه نخواهند داشت و شخصی که شهادت دروغ داده است به مجازات اعدام محکوم می گردد. ضمانت اجرای حقوقی شهادت دروغین به جبران خسارات مادی و معنوی ارتباط می یابد.

آثار شهادت دروغ :

-اگر شهادت دروغ بر اساس حکم دادگاه کیفری و حقوقی صورت بگیرد این امکان وجود دارد که به دروغ بودن شهادت شاهدان و این که رای از آن حاصل شده اعتراض کرد تا جایی که حتی اگر حکم قطعی شود هم می توان به واسطه ی اعاده دادرسی تقاضای رسیدگی مجدد نمود. در شرایطی که شاهد نسبت به رای صادره از دادگاه بدوی که بر اساس شهادت دروغین صادر شده است اعتراض و تجدید نظر خواهی کند، این تجدید نظر خواهی و اعتراض به دلیل شهادت کذب انجام می شود.

 از جمله موارد دیگر در باره ی آثار شهادت های دروغین مجازات نسبت به این دسته از اشخاص برمی‌گردد.

شیوه جبران خسارت حاصل از شهادت دروغین :

بر اساس قانون مدنی چنان چه شخصی به دیگری ضرری وارد کند باید آن را جبران کند. بنابراین در شهادت دروغین هم چنان چه شاهد سبب ورود خسارت به شخصی شود، باید آن را جبران نماید. در قانون نیز موضوعاتی به منظور جبران خسارت حاصل از شهادت دروغین در نظر گرفته شده است.

فرض کنید چنان چه دادگاه از شاهدان تقاضای بیان شهادت نماید و بعد از آن معلوم شود که شهادت آن ها بر خلاف حقیقت اظهار شده است با وجود این که شهادت به سود یا ضرر یکی از دو طرف باشد، اگر باعث ورود خسارت به شخصی شود مضاف بر مجازات و کیفر شهادت دروغ ضرورت دارد که خسارات وارد شده به شخص زیان دیده را نیز جبران نماید.

شیوه انصراف از شهادت دروغ :

امکان دارد شخصی که در جایگاه شاهد در نزد مقام قضایی شهادت داده است نادم شده و بخواهد از شهادت خود رجوع کند. رجوع از شهادت مستلزم اثبات خلاف حقیقت بودن شهادت نیست. بلکه کافی است شاهد ادعا کند به دلیل تهدید و تمطیع و اشتباه شهادت دروغین داده است و در این صورت دادگاه شهادت او را بی اعتبار تلقی خواهد نمود  و چنان چه با شهادت اشتباه رایی صادر شود،

در مرحله ی تجدید نظر رای مذکور مورد نقض قرار می گیرد. در این حالت شاهد قادر است با رجوع به دفاتر اسناد رسمی و یا دادگاه اقدام به انصراف و صرف نظر از شهادت نماید.