ارش چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی ارش چیست؟و شرایط ارش پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه ارش :

در یک جامعه افرادی حضور دارند که دارای تکالیف و وظایفی هستند و در برابر از حقوقی نیز بهره مند می شوند که طیف وسیعی از این حقوق شامل حقوق شهروندی و حقوق مالی و حقوق راجع به نفس جان می‌شود. پس بر اساس قانون و شرع مقدس هیچ فردی حق لطمه زدن به دیگری را نخواهد داشت و در شرایطی که فردی به دیگری لطمه وارد کند، باید آن را جبران نمود و مجرم محسوب می شود و باید نسبت به جبران آن اقدام کند که مجازاتی برای او تعیین می‌شود و این مجازات را قانون مشخص می کند.همانطور که در مطلب بالا خواندید اگر شخصی به دیگری لطمه بزند محازاتی را متحمل میشود اما شایان به ذکر است که قانون برای اکثر مجازات ها تخفیفی در نظر گرفته است وشما عزیزان میتوانید درمورد جهات تخفیف محازات ها در سایت خودتان یعنی سایت دادیار مطالعه لازم را به عمل بیاورید.

مجازات دیگری از جمله مجازات هایی می باشد که مقنن به منظور جبران خسارت وارد شده و اشخاص را تعیین کرده و آن چه مورد نظر قانونگذار واقع شده است جرایمی است که بر جسم و جان وارد می شود. اما در مواردی قانون راجع به آن‌ها تعیین نکرده است بلکه برای آن ها در نظر گرفته است.

مفهوم ارش :

ارش در لغت به مفهوم نزاع و درگیری می باشد. جراحت دیه جراحتی تلقی می شود که میزان آن مشخص نمی‌باشد و نیز مالی در نظر گرفته شده است که شخص در مقابل مابه التفاوت بین مال سالم و معیوب پرداخت می‌کند.

ارش به میزان خسارتی گفته می‌شود که باید به منظور صدمه به عضوی از بدن پرداخت گردد که میزان آن در قانون تعیین نشده است. مفهوم ارش بر اساس ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی دیه غیر مقدر را ارش گویند که مقدار آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با در نظر گرفتن نوع و میزان جنایت و اثر آن بر سلامت مجنی علیه و مقدار ضرر و زیان وارد شده با توجه به حد مقدر و با در نظر گرفتن نظر کارشناس مقدار آن را مشخص می‌کند. قوانین دیه مقدر راجع به ارش نیز جاری می باشد.

جز این که در قانون به شکل دیگری تعیین شده باشد.  ارش نیز درست مانند دیه به واسطه ی دادسرا و دادگاه کیفری مورد دادرسی واقع می‌شود. امروزه مقنن با عنایت به ماده یک قانون نظام پزشکی مشخص نمودن ارش را در اختیار پزشک قانونی گذاشتند. با توجه به نظریه مشورتی اداره کل حقوقی نمی‌توان برای عضوی که دیه مشخصی دارد و چیزی را در قالب دیه زیبایی مشخص نمود.

ارش جزایی که به آن حکومت هم اطلاق می‌شود در واقع غیرمقدر است  و با ارش جنایت یا ارش مقدر فرق می‌کند و فرقش در آن است که اندازه ارش جزایی یا حکومت را دادگاه تعیین می کند و نسبت به آن رای دهد ولی مقدار ارش جنایت را شرع و قانون مشخص نموده است و دادگاه تنها همان را صادر می نماید و نیازمند تشخیص دادگاه نمی باشد.

شیوه محاسبه ارش :

بر اساس ماده ۴۴۶ قانون مجازات اسلامی، قانون شیوه ای برای محاسبه ی ارش تعیین کرده است. نخست قاضی موضوع را به متخصصان رجوع می دهد تا مقدار خسارت و زیان ایراد شده را تعیین کند و در نهایت قاضی با در نظر گرفتن چهار خصوصیت مقدار ارش را تعیین می کند:

– نظر کارشناس

– نوع کیفیت جنایت

-اثر جنایت بر سلامتی قربانی

-مقدار خسارت ایراد شده به قربانی با در نظر گرفتن مقدار دیه تعیین شده

تفاوت ارش و دیه :

درست است که ارش و دیه شباهت‌هایی دارند و در بسیاری از موارد هم مشابه هستند اما اختلافاتی  هم بین آنها وجود دارد که آن ها را از هم شاخص نموده است.البته شایان به ذکر است که جرایم به دسته تقسیم میشوند اعم از حرابم عمدی و غیر عمدی و خطای محض که قانون گذار برای هرکدام از این جرایم مجازاتی را در نظر گرفته است که پرداخت دیه یکی از این جرایم است. درمورد بحث مهلت پرداخت دیه میتوانید با وکیل در شیراز مشورت کنید یا به سایت دادیار مراحعه نمایید.

-نخستین و مهمترین فرق بین ارش و دیه آن است که دیه در شرع مقدس مشخص شده است. اما ارش در شرع تعیین نشده و قاضی باید آن را مشخص کند. مفهوم دیگر در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی بدین ترتیب مقرر گردیده است که دیه مقدر مال مشخصی است که در شرع مقدس به دلیل جنایت غیر عمدی بر نفس و عضو و یا منفعت و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر علتی دارای قصاص نیست تعیین شده است. در صورتی که ارش بدین‌ترتیب تعیین نشده است.

-در پرداخت ارش تفاوتی بین مبلغ آن برای زن و مرد وجود ندارد و هم زن و هم مرد هر دو به یک اندازه ارش می‌برند. اما مبلغ دیه برای زن و مرد دارای اختلاف است. ماده ۵۶۲ در این حوزه مقرر کرده است در مورد ارش تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد.

اما مقدار ارش جنایتی تعیین شده بر اعضا و منافع زن نباید بیشتر از دیه اعضا و منافع در نظر گرفته شود .حتی اگر برابر با ارش همان جنایت در مرد تعیین شده باشد.

-مبلغ ارش اساساً کمتر از دیه تعیین شده است. به این مفهوم که ارشی که برای جنایت بر دست یا پا مشخص می‌شود از دیه ی دست و پا کمتر می باشد و به صراحت در ماده ی ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی این نکته مقرر شده است که در اعضا و منافع مقدار ارش جنایت بیشتر از دیه مقدر شده برای آن عضو یا منفعت نمی باشد و اگر به دلیل آن جنایت منفعت یا عضو دیگری ضایع شود یا عیب به وجود بیاید برای هر آسیب دیه ی جداگانه ای مشخص می‌شود.

شیوه محاسبه ارش جنایت :

با توجه به آن چه که در بالا اشاره شد ارش در شرع مقدس تعیین شده و تشخیص مبلغ آن بر دوش قاضی می باشد. فرمول احتساب ارش جنایت که در دادگاه ها کاربرد دارد در زیر بیان شده است. احتساب دقیق و مشخصی برای ارش در نظر گرفته نشده است و قاضی باید با عنایت به نظر کارشناس پزشکی قانونی و مقدار لطمه‌ای که به فردی ایراد شده است مبلغ اش را محاسبه نماید.

شیوه محاسبه ارش در ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی به این ترتیب بیان شده است. دادگاه با در نظر گرفتن نوع و کیفیت جنایت و اثر آن بر سلامتی مجنی علیه و مقدار خسارت ایراد شده با عنایت به دیه مقدر و جلب نظر کارشناس مقدار آن را مشخص می‌کند. قوانین دیه مقدر راجع به عرش نیز جاری خواهد بود.

جز این که در قانون به شکل دیگری تعیین شده باشد. قاضی در احتساب ارش نوع و مقدار جرمی که اتفاق افتاده را مورد توجه قرار می‌دهد و در آخر با در نظر گرفتن مبلغ کامل دیه انسان مبلغ ارش را مشخص می نماید.

مهلت پرداخت ارش در دادگاه :

به منظور پرداخت دیه باید گفت فرصت هایی مشخص شده است که فرصت پرداخت دیه در جنایات عمدی یک سال در جنایات شبه عمدی دو سال و در جنایات غیر عمدی سه سال در نظر گرفته شده است. اما راجع به ارش، مقنن در این مورد سکوت اختیار کرده و تعیین نموده است که فرصت و زمان و شیوه پرداخت ارش در دادگاه به چه صورت خواهد بود.

بر اساس نظریه ی مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه زمان‌های مشخص برای پرداخت دیه شامل پرداخت ارش نمی گردد.

پس از پرداخت ارش مهلت مشخصی نخواهد داشت. شیوه پرداخت دیه بر این اساس است که بعد از این که دادگاه راجع به محکومیت ارش رای قطعی صادر نمود، باید تا زمان تعیین شده برای پرداخت دیه اقدام نماید و در شرایطی که بعد از سپری شدن آن زمان از پرداخت دیه جلوگیری کند، مجنی‌علیه قادر است بر اساس ماده ۳ قانون محکومیت های مالی وارد عمل شود با توجه به این که برای ارش مدت زمان مشخصی تعیین شده است، مطالبه ی آن در هر موقع امکان‌پذیر است و شخصی که به پرداخت دیه محکومیت یافته باید آن را پرداخت نماید.

بر اساس متن و مفاد ماده ۳ قانون محکومیت های مالی چنان چه مطالبه محکوم به به روش مذکور در قانون فوق میسر نباشد، محکوم‌علیه  به درخواست محکوم‌له تا هنگام اجرای احکام یا قبول شدن ادعای اعسار او یا توافق نظر محکوم له به روانه ی زندان می‌شود. اگر محکوم علیه تا مدت یک ماه بعد از ابلاغ اجراییه با ارائه صورت همه اموال خود دعوای اعسارش را اقامه کند زندان نخواهد شد. جز این که دعوا مسترد شده یا بر اساس حکم قطعی رد شود.

موارد ارش :

-ارش عیب :

در موضوعات تجاری هنگامی که کالایی به شکل معیوب به فروش برسد خریدار دارای خیار عیب می شود و قادر است معامله را فسخ نموده و ارش دریافت کند. بدین ترتیب که بعد از معامله کالایی وقتی خریدار متوجه به ایراد آن شود قادر است مبلغی از پول پرداختی خود را از فروشنده پس بگیرد. در حقیقت ارش بخشی از ارزش پرداختی کالا تلقی می شود.

-ارش جنایت :

هنگامی که بر اثر وقوع جنایتی لطمه به شخص مقابل یا قربانی ایراد شود که دیه آن در شرع تعیین شده باشد ارش به آن تعلق خواهد گرفت.

-ارش بکارت :

وقتی بکارت دختری بدون تقاضا و خواست او از بین برود به آن ارش البکاره تعلق می گیرد.

-ارش جزایی :

ارش جزایی از اصطلاحات رایج در علم حقوق است و به مفهوم دیه غیرمقدر می باشد که دادگاه با در نظر گرفتن کیفیت جنایت و اثر آن بر سلامت مجنی علیه و مقدار ضرر و زیان وارد شده و با عنایت به دیه مقدر و نظر کارشناس مقدار آن را تعیین می کند.

-فرش جزایی :

ارش جزایی از اصطلاحات رایج در علم حقوق است و به مفهوم دیه غیرمقدر می باشد که دادگاه با در نظر گرفتن کیفیت جنایت و اثر آن بر سلامت مجنی علیه و مقدار ضرر زیان وارد شده و با عنایت به دیه مقدر و نظر کارشناس مقدار آن را تعیین می کند