انواع عین در قانون مدنی چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی انواع عین در قانون مدنی چیست؟و شرایط انواع عین در قانون مدنی پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

بیع کلی در برابر بیع شخصی به داد و ستد و کالای کلی گفته می‌شود به این مفهوم که کالایی خرید و فروش بشود که در وصف معین می باشد اما در خارج کلی و قابل صدق بر اشخاص گوناگون است.

منفعت چیست :

ابتدا بحث را با منفعت شروع می کنیم منفعت خود به دو بخش قابل تقسیم است ما هم منافع متصل داریم و هم منافع منفصل داریم منافع متصل در مورد مواردی است که بر ارزش یک مال می افزاید یعنی باعث افزایش ارزش آن مال می‌شود اما جدا از آن هم هم نمی باشد.

به طور مثال گربه فربه که 15 کیلو می باشد و بعد می‌شود ۲۵ کیلو این جریان از نوع متصل آن می باشد لذا فربه شدن گربه منفعت مال حساب می شود که اتفاقاً متصل به هم می باشند اما در مورد منافع منفصل باید گفت منظور منافعی می باشند که قابلیت جدایی از آن را هم به همراه دارد به طور مثال میوه درخت سیب به این دلیل که سیب جدا از درخت کاملا امری راحت و قابل تصور تلقی می شود این دو صورت فایده و اثر حقوقی دارند و آن هم در وقتی است که شما مالک منافع یک مال می‌باشید.

به طور مثال یک گوسفند را شما دو سال است که صاحب آن هستید و یا این که یک زمین را شما سه سال است که مالک آن هستید چنانچه در هر کدام از آنها شما سال آینده آن ها را فروخته باشید میوه هایی که موقعی که شما مالک بوده اید وابسته و متعلق به شما حساب می شود میوه ها منفعت منفصل باغ محسوب می شوند و به این دلیل که قابلیت جدا شدن از این قضیه را به همراه دارند متعلق به شما هستند.

بیع کلی چیست :

بیع کلی در برابر بیع شخصی عبارت است از خرید و فروش کالایی که در وصف مشخص شده است اما در خارج کلی و قابل صدق بر اشخاص گوناگون است همانند بیع ۱۰۰ کیلو از گندم موجود در انبار کلی یا جزئی بودن ثمن یا همان بهای کالا اثری در صدق عنوان بیع کلی به همراه ندارد عنوان کلیت در بیع کلی در بعضی اوقات گاه صفت بیع می باشد و در بعضی اوقات دیگر هم صفت مبیع یا همان کالا و هر دو به یک معنی می باشد.

انواع کلی :

کلی در بیع یا کلی در ذمه می باشد  همانند آن که فردی ۱۰۰ کیلو گندمی را که از فرد دیگری طلب دارد به فروش می‌رساند یا کالایی را با اوصاف معین شده به شکل نقدی یا پیش فروش معامله می نمایند و یا کلی در خارج. این هم یا کلی در معین است همانند فروختن ۱۰۰ کیلو از برنج های موجود و معین شده در انبار و یا کلی مشاع همانند فروختن یک سوم از برنج وجود داشته در خارج.

کلی در ذمه :

بیع کلی در ضمه بدون شک و اختلاف جایز تلقی می شود همانند بیع سلف که مشروعیت و اجازه آن مسلم می باشد اما چنانچه کالا و قیمت آن هر دو کلی در ذمه  و به شکل مدت دار باشند از مصادیق بیع دین به دین و باطل قرار می گیرند. همچنین اجازه فروختن آن در حالتی که مدت دار است به غیر بدهکار به شکل اختلافی می باشد.

باید لحاظ شود که در کلی الذمه فقط اوصاف و جنس و دیگر وصف مال مشخص شده است و خود مال موجود نمی باشد برای مثال من ۱۰ کیلو برنج شمالی را به شما می فروشم خوب در این حالت جنس مال کاملا مشخص است که برنج می باشد و وصف آن هم معلوم است که شمالی است اما با این وجود خود برنج موجود نیست باید بروم و این برنج با این حالات و اوصاف را تهیه کنم و بعد آن را به شما بدهم در در این حالت متوجه می‌شویم که برنج یا همان مال موجود نمی باشد اما صفات آن کاملاً برای ما مشخص گردیده است.

کلی در معین :

بیع کلی در معین بر اساس مشهور درست و صحیح تلقی می شود در موضوعاتی که شرط است مال عین باشد نه دین همانند مال قرضی فرقی بین جزئی بودن عین یا کلی در معین بودن آن مثل قرض دادن یک درهم از دو درهم  موجود نمی باشد.

در عین کلی در معین یعنی قسمتی از یک مال که با آن دارای اجزای مشترک می باشد برای مثال ۱۰ کیلو از ۱۰۰ کیلو آرد موجود در یک انبار برای ما مشخص  شده می باشد که ۱۰ کیلو می باشد اما این ۱۰ کیلویی ما در آن ۱۰۰ کیلو موجود است ما داریم اشاره می کنیم به یک قسمتی از مال معین به همین دلیل هم است که آن را کلی در معین خطاب می کنیم هر زمان شخصی صاحب مقدار مشخص شده از مالی که همه انواع آن با هم مساوی هستند باشد

آن را کلی در معین یا این که در حکم عین خارجی می دانند برای مثال فکر کنید فردی  یک کیلو از پرتقال های یک جعبه پرتقال را می خرد تا زمانی که این یک کیلو را از آن ها جدا نکرده باشد حقی که خریدار در این جا دارا می باشد کلی در معین محسوب می‌ شود.

در عین کلی در معین موضوع تعهد مقدار معین شده ای از یک مال می ‌باشد که اجزای آن از هر طرف با هم برابر و متساوی هستند بهتر است بدانید که کلی در معین را در حکم عین هم برداشت می کنند به این دلیل که پرتقال خارج از جعبه نبوده یعنی در ذمه  فروشنده نیست با این لحاظ که مصداق آن هم به شکل معین نمی باشند به این دلیل که تا زمانی که جدا نشده است این جواز را نداریم که بگوییم دقیقا کدام یک متعلق به او است به همین خاطر است که در حکم معین نام گرفته است.

کلی مشاع :

بیع کلی به طرز اشاعه هم درست می باشد یعنی این که عنوان عین برکلی مشاع هم  صدق می کند.

فرق کلی مشاع با بیع کلی در معین :

فرق این نوع با بیع کلی در معین در این مورد است که در بیع کلی در معین فروشنده با خریدار در تمام کالای موجود شریک نمی باشد تنها حق وی در مثال گفته شده ۱۰۰ کیلو برنج است که قابل انطباق بر هر ۱۰۰ کیلو از برنج موجود می باشد و مشخص نمودن آن هم تنها به دست خریدار می باشد.

لذا خریدار قادر است همه آن برنج ها را به غیر از ۱۰۰ کیلو را به فروش برساند و اگر همه برنج ها به غیر از صد کیلو بنا بر هر چیزی تلف گردد ۱۰۰ کیلوی باقی مانده برای خریدار می باشد و از سهم وی موردی تلف نگردیده است اما در کلی مشاع فروشنده با خریدار در تمام کالای موجود به نسبت سهمش شریک می باشد و خریدار بدون اجازه او اجازه ندارد چیزی از آن را بفروشد و در حالتی هم که تلف گردد از سهم فروشنده هم به نسبت سهمش  تلف شده است.

اصل تفاوت در این مورد است که چنانچه من بخواهم مالی را به شکل اشاعه یا مشاع به شما بفروشم سهم شما در تمامی اجزای آن مال به شکل پراکنده می باشند اما موقعی که کلی در معین آن مال را به شما بفروشم قادر هم هستم سهم شما را از آن جدا نمایم و به شما بدهم مثلاً من ۱۰ کیلو آرد دارم اگر دو کیلو از آن آرد را به شکل مشاع به شما بفروشم سهم شما در این جا قابلیت مشخص شدن به همراه ندارد به این خاطر که دو کیلو از ده کیلو آرد می باشد و در تک تک اجزای آن آردها شما یک و نیم شریک می باشید.

اما در حالتی که کلی در معین بفروشم دو کیلو را می توانم جدا کند و شما بدهم سهم شما در این جا معلوم است که دو کیلو می باشد و در همه مال به صورت پراکنده نیست حالا فرق اصلی آن در چه می باشد؟ برای مثال چنانچه دو کیلو آرد را به شکل مشاع به شما فروختم و بعداً ۵ کیلو از این آرد بنا بر هر دلیلی از بین رفت در ۵ کیلویی باقی مانده شما یک و نیم شریک هستید اما در حالتی که کلی در معین بفروشم فقط دو کیلو سهم شما می باشد و اگر ۵ کیلو از این آرد به خاطر هر چیزی تلف شد و از بین رفت باز هم شما ۲ کیلو سهم را دارید.

دوران میان کلی در معین و کلی مشاع :

چنانچه بیع کلی محقق گردد اما قصد دوطرف از جهت کلی در معین یا به نحو اشاعه مشخص نباشد در این مورد که بر کدام یک حمل می شود اختلاف می باشد البته بیشتر بین فقها حمل بر کلی در معین می باشد.

قضیه خیارات در بیع کلی :

در قضیه خیار حیوان و خیار تاخیر در بیع کلی در ذمه  اختلاف وجود دارد ولی در بیع کلی در معین و کلی مشاع جاری می گردد خیار رویت در بیع کلی در ضمه جاری نمی‌گردد در ثبوت خیار عیب برای خریدار در بیع کلی در ذمه در حالتی که فروشنده شخص معیوب را به او تحویل دهد اختلاف می باشد بر اساس قول به عدم ثبوت فروشنده بایستی شخص سالم را به خریدار تحویل بدهد.خیار گفته شده در دو نوع دیگر یعنی کلی در معین و کلی مشاع در حالتی که تمام کالا به شکل معیوب باشد جاری می گردد و چنانچه قسمتی از آن معیوب باشد قضیه آن مثل کلی در ذمه اختلافی می باشد.