معاونت در جرم چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی معاونت در جرم چیست؟و شرایط معاونت در جرم پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه معاونت در جرم :

معاونت همواره به وسیله یک نفر صورت نمی گیرد بلکه امکان دارد اشخاص دیگری نیز در احراز جرم دخیل باشند که بر اساس آن در قالب شریک جرم یا معاون جرم واقع می شود. در حقیقت اگر جرم به وسیله یک شخص صورت بگیرد به مرتکب آن مباشر جرم گفته می‌شود.

اگر شخصی تصمیم به ارتکاب جرمی اتخاذ نماید و اقدام به جرم می‌کنند مباشر جرم خواهد بود. بنابراین مباشر جرم شخصی است که خودش منحصراً جرمی را انجام داده است. مثلاً فردی به‌ تنهایی قصد سرقت اتومبیلی را داشته باشد و بدون همکاری با دیگری آن را به سرقت ببرد به منظور محقق شدن عمل مجرمانه شخص مجرم و مباشر نقش مستقیمی در انجام جرم خواهند داشت اما معاون جرم به شکل غیر مستقیم در جرم نقش دارد و مستقیماً در احراز آن ایفای نقش نمی کند.

مفهوم معاونت در جرم :

معاونت یک کلمه عربی و از ریشه عون به معنا یاری کردن و همکاری کردن می باشد. در حوزه ی حقوقی منظور از معاونت شخصی است که بدون دخالت مستقیم و به  شکل غیر مستقیم در احراز جرم موثر واقع شود. به این شخص معاون جرم اطلاق می‌شود.

معاون جرم فقط ۱۰ درصد  به تحقق نتیجه اصلی جرم یاری می‌رساند و شخصی که عمل اصلی را انجام میدهد مرتکب اصلی جرم خواهد بود. مثلاً شخص الف ، شخص ب را تشویق به ضرب و جرح می نماید در این جا فرد الف معاونت در جرم و ب مباشر اصلی خواهد بود.

البته این نکته را باید در نظر داشت که معاون جرم باید نسبت به اقدام مجرمانه ی مرتکب و این موضوع که با تصرف و دخالت او قادر است در تحقق جرم موثر واقع شود . پس به منظور وقوع معاونت بین اقدام مباشر جرم و معاون جرم باید وحدت قصد برقرار باشد. موضوع معاونت در جرم در ماده ی ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسیده است مورد بحث و بررسی واقع شده است.

در این ماده تعیین شده اشخاص زیر معاون جرم تلقی می شود:

– هر کس دیگری را ترغیب و تهدید و تطمیع یا تحریک به ارتکاب جرم نماید یا با فریب و دسیسه یا سوء استفاده از قدرت موجب احراز جرم شود. هر کس ابزار ارتکاب جرم را بسازد یا فراهم کند یا روش ارتکاب جرم را به مرتکب نشان دهد هرکس احراز جرم را آسان نماید در تبصره همین ماده بیان شده است که به منظور احراز و معاونت در جرم وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین عمل معاون و مرتکب جرم شرط می باشد.

اگر مباشر اصلی جرم شدید تر از آن چه مورد هدف معاون بوده است انجام دهد معاونت به مجازات معاون در جرم خفیف‌تر محکوم خواهد شد. در مورد مصادیق معاونت و عنصر مادی آن در ماده ی ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ قانونگذار موضوعات را محدود نموده  که در برگیرنده  تحریک و ترغیب و تهدید و تطمیع و دسیسه و فریب و نیرنگ  وسوء استفاده از قدرت و فراهم نمودن ابزار ارتکاب جرم و ارائه شیوه ارتکاب جرم و آسان نمودن وقوع جرم می باشد .

شرایط وقوع معاونت در جرم :

رفتار ارتکابی مباشر جرم باشد :

بر این اساس شریک اشخاص دیگر به اعمالی که سبب وقوع جرم نباشد نمی‌توان معاون دانست. مثلاً خودکشی جرم تلقی نمی شود. پس اگر شخصی شخص دیگر را تشویق به خودکشی کند حتی اگر  خودکشی اتفاق افتاد الف معاون در جرم محسوب نمی‌شود.

وحدت قصد :

منظور از وحدت قصد آن است که معاون و مباشر هردو باید اراده به ارتکاب جرم کنند. پس اگر الف درخواست اسلحه نماید و با فرض این که الف تصمیم به شکار دارد به او سلاح بدهد اما الف قتلی را انجام دهد شخص به سبب آن که وحدت اراده  ی هر دو یکی نبود معاونت در قتل محسوب نخواهد شد.

هم زمان بودن یا زود تر بودن عمل معاون نسبت بهم نباشد :

اعمالی که پس از ارتکاب جرم به وسیله ی  شخص مباشر انجام می شود مصداق معاونت در جرم نمی باشد. مثل این که بعد از ارتکاب جرم به وسیله ی شخص الف شخص با بهره گرفتن از سوء استفاده از قدرت اجازه شکایت را به مجنی علیه ندهد و با توجه به این که اقدام بعد از ارتکاب جرم انجام شده است معاونت در جرم نخواهد بود.

اگر فعل معاونت خاتمه یافته باشد :

منظور  آن است که عمل معاونت در هنگام شروع متوقف نشده باشد. مثلاً اگر شخصی اقدام به تحریک شخص دیگر کند اما توفیق یابد این امکان وجود ندارد که او را به جرم معاونت در جرم مجازات نماید. زیرا که شروع به معاونت جرم نخواهد بود.

عمل معاون موثر باشد :

به این مفهوم که اقدام معاون در احراز جرم به وسیله ی مباشر نقش اساسی داشته باشد. مثلا اگر شخص الف را تحریک به ارتکاب جرم نماید و ب متوجه تحریک الف نشده باشد و مرتکب جرم شود معاون محسوب نمی شود .

جرم به وسیله مباشر باید انجام شود و شروع به اجرا نماید :

پس چنان چه الف ، ب را تحریک به قتل نماید، اما قتل را اجرا نکند اقدام و اعمال الف را نمی‌توان معاونت در جرم محسوب نمود. اما چنان چه ب قتلی را مرتکب شود یا شروع به قتل کند الف بر اساس مورد، معاون در قتل و شروع به قتل محسوب خواهد شد.

مجازات معاونت در جرم

در مورد مجازات معاونت در جرم باید گفت که در ماده ی ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است که در صورتی که در شرع یا قانون مجازات دیگری برای معاونت در نظر گرفته نشده باشد

مجازات او شامل مواردی است که در زیر به آن اشاره شده است:

-جرایمی که مجازات قانونی آن ها سلب حیات یا حبس دائمی باشد مجازات تعزیری درجه ۲ یا ۳ برای معاون جرم جاری خواهد شد.

– در سرقت حدی و قطع عضو حبس تعزیری درجه پنج یا شش اجرا می‌شود.

– در جرایمی که مجازات قانونی آن ها شلاق حدی می باشد ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه ۶ در مورد معاون جرم اجرا می‌شود.

– در جرایمی که مجازات آن ها تعزیر است یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی می باشد. در مورد بند اخیر باید اشاره داشت که مجازات معاون از دسته مجازات قانونی جرم ارتکابی از این که راجع به مصادره اموال و انفصال دائم انتشار حکم محکومیت مجازات معاون بر حسب مراتب جزای نقدی درجه ۴ و ۶ و ۷ خواهد بود. در شرایطی که به هر دلیل قصاص  عضو عملی اجرا نشود مجازات معاون با توجه به مقدار تعزیر فایل اصلی جرم بر اساس بند ت ماده مذکور انجام خواهد شد.که البته شما جویندگان عزیز میتوانید در مورذ تخفیف مجازات در همین سایت یعنی دادیار مطالعه کنید.

خروج مرتکب جرم از توافق با معاون :

چنان چه مرتکب اصلی جرم یعنی مباشر از شرایط توافق ضمنی با معاون خارج گردد ۴ فرض وجود خواهد آمد -در فرض اول مباشر اصلی، جرم کامل متضادی با آن چه معاون در ذهن داشته انجام دهد در این حال معاون را نمی توان به سبب معاونت در انجام آن چیزی که اصلاً هدف او بوده است قابل مجازات محسوب کرد. مثل فراهم نمودن کلید برای سرقت و ارتکاب به جرم هتک ناموس به وسیله ی مباشر.

-فاعل اصلی همان جرم را انجام دهد که مدنظر معاون بوده است. بر اساس تبصره ماده ی ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسیده است معاون به مجازات معاونت در جرم به شکل خفیف‌تر مجازات قطع شد مثل ارتکاب سرقت در شب.

-معاونت در جرم نامعلوم. این که معاون با وجود یاری و همکاری به مباشر آگاه نباشد که جرم به چه شکل و چه موقع و هم زمان با چه آثاری انجام می‌شود. در این فرض معاون در هر صورت در جرمی که در عمل انجام می شود معاون محسوب می شود. چون او خلاقیت در عمل را به شخص دیگری واگذار کرده و هدف خود را تعیین نموده است. مثل تصمیم دیگری برای دریافت انتقام به شکل کلی.

فاعل اصلی همان جرم مد نظر معاون را به  شکل دیگری مرتکب شده باشد این تغییر شیوه اثری بر معاون نخواهد داشت. در هر حال معاون به مجازات معاونت در جرمی که رخ داده است که محکوم  می‌شود.

مثل ارتکاب  به قتل یا غرق نمودن یا به دار حلقه آویز کردن. منظور از جرم شدیدتر همان نوع می باشد و الا اگر مباشر به شکل کامل جرم را با دیگری در مورد آن تراضی کرده است تغییر دهد به شکلی که رابطه سببی بین عمل معاون و مباشر برقرار نشود محکوم نمودن معاون به معاونت در جرم شدیدتر به شکل قانونی نخواهد داشت.

معاونت در جرایم غیر عمدی :

اصولاً معاونت در جرم غیر عمدی محرز نمی‌شود. جرایم غیر عمدی از آن جایی که معاونت به ارتکاب جرم را ندارد و در عمدی که انجام گرفته است برای آن نامشخص بوده است معاونت اصلی که حتی برای مباشر مجهول می باشد عمد میسر خواهد بود.

وحدت اراده که در معاونت جرم شرط قرار گرفته است به این مفهوم می باشد که بین اراده ی معاون و اراده ی مباشر باید تطابق برقرار باشد و از آن جایی که در جرایم غیر عمدی، عمدی در کار نیست تا عمد در معاونت را ثابت کند. پس وحدت قصد بین معاون و مباشر ساقط شده است. البته شایان به ذکر است که قتل خطای محض همانطور که از نامش مشخص است بر اثر یک خطا صورت گرفته و داری مجازات کمتری نسبت به سایر قتل ها می باشد اما همانند سایر جرایم مرتکب ان مجازات میگردد.

سکوت  مامور  و معاونت در جرم :

سکوت مامور نیروی انتظامی در برابر سرقتی که مامور دیگر انجام می‌دهد معاونت در جرم سرقت محسوب نمی‌شود. بلکه خودش جرمی مستقل خواهد بود. چنان چه قانون گذار به منظور اطلاع رسانی مقامات ذیصلاح تعیین تکلیف کرده باشد ترک این موضوع به معنای آسان نمودن وقوع جرم و معاونت در آن تلقی خواهد شد.