کیفرخواست چیست؟
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی کیفرخواست چیست؟و شرایط کیفرخواست پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه کیفرخواست :
در ارتباط با مفهوم کیفر خواست مفاهیم گوناگونی بیان شده است که مجموع همه آن ها در یک عبارت خلاصه می‌شود. می‌توان گفت کیفرخواست ادعای می باشد که دادستان راجع به مجرمیت متهم ارائه میکند. نکته‌ای که باید در نظر داشت آن است که صدور کیفر خواست و انواع آن و محتویات کیفرخواست و مراحل اجرایی آن موضوعاتی می باشد که در این مقاله به آن پرداخته شده است و سعی بر آن است تا مفاهیم کاربردی و مورد استفاده های مورد ملاحظه قرار داده شود.
مفهوم کیفرخواست :
کیفر خواست ادعایی می باشد که دادستان راجع به مجرمیت یا عدم مجرمیت شخص متهم ارائه می نماید و تقاضای او از دادگاه آن است تا به این موضوع را بررسی کند و رای مقتضی را صادر نماید. در واقع دادستان با صدور کیفرخواست از آن تقاضا داشته است که تحقیقات دادسرا نتیجه داده و متهم مجرم باشد و از دادگاه تقاضای مجازات او را دارد.
اظهار نظر بازپرس در مورد مجرمیت متهم :
در این خصوص باید اشاره داشت نظر بازپرس در هنگام کشف جرم بسیار تعیین سرنوشت می‌نماید. نظر بازپرس در دو فرض قابل بررسی می‌باشد؛ یا بازپرس چنان تشخیص می‌دهد که عمل ارتکابی از سوی متهم جرم نبوده است و قرار موقوفی تعقیب را صادر نموده و رسیدگی را پایان می بخشد یا به تشخیص او عمل ارتکابی از سوی متهم جرم تلقی شده و حکم جلب او را صادر می‌نماید.
قرار جلبی که از سوی بازپرس صادر شده برای دادستان فرستاده می‌شود. دادستان مکلف است بر طبق ماده ی ۲۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری به مدت ۵ روز نظر خودش را در مورد مورد قرار و جلب صادر شده از سوی بازپرس اعلام دارد. بر اساس ماده ی مذکور چنین مقرر شده است که بعد از آن که تحقیقات ضروری انجام گرفت و ختم تحقیقات و کافی بودن آن اعلام شد، بازپرس وظیفه دارد به شکل مستند نظرش را طی مدت نهایتا ۵ روز در شکل قرار مناسب اظهار دارد.
در شرایطی که دادستان به مجرمانه بودن عمل ارتکابی تراضی کند، کیفرخواست صادر می‌شود و پرونده به دادگاه به منظور صدور رای مقتضی فرستاده می شود. بر اساس ماده ی ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر شده است که اگر عمل انجام شده از سوی متهم از نظر بازپرس جرم تلقی شود و دلایل کافی برای نسبت دادن جرم و متهم وجود داشته باشد قرار جلب به دادرسی برای او صادر خواهد شد و اگر عمل ارتکابی جرم نباشد یا دلایل کافی به منظور نسبت دادن جرم مورد هم وجود نداشته باشد قرار منع تعقیب صادر گردیده و پرونده بلافاصله برای دادستان فرستاده می شود.
دادستان باید طی سه روز از زمانی که پرونده را دریافت کرده آن را مورد بررسی قرار داده و نظرش را به شکل کتبی اظهار کند و پرونده را به بازپرس برگرداند. اگر موضوع از موضوعات موقوفی تعقیب تلقی شود قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد شد و بر اساس مقررات عمل می شود.
مفاد کیفرخواست :
مواردی در کیفرخواست ذکر می شود که در ادامه به شرح آن پرداخته شده است از جمله مواردی که باید در کیفرخواست مندرج شود نام و نام خانوادگی و نام پدر و شهرت و سن و شغل و شماره ملی و شماره شناسنامه و مذهب و تابعیت و وضعیت طرح و محل اقامت و سایر مشخصات متهم می باشد و نیز باید در کیفرخواست نوع اتهام و تاریخ و مکان وقوع جرم که شامل بخش و استان و روستا و شهر و ناحیه و منطقه و خیابان و کوچه می باشد ،
درج گردد و نیز ادله انتساب اتهام و مستندات و قانونی اتهام و این که تحت قرار تامین و نظارت قضایی باشد یا آزاد است یا بازداشت است و علت و تاریخ شروع بازداشت آن هم ذکر شود.
هم چنین پیشینه محکومیت موثر کیفری متهم و جمع‌بندی پرونده و شخصیت یا شرایط روحی و روانی متهم نیز باید قید گردد. چنان چه در هنگام صدور کیفرخواست به شکل غیر عمدی قلم خوردگی و اشتباهی اتفاق بیفتد تا قبل از این که به دادگاه ارسال شود دادستان آن را تصحیح می نماید. اگر هم به دادگاه فرستاده شده باشند و مواردی که باید به اصلاح برسد را به دادگاه اعلام میکند.
انواع کیفرخواست :
کیفرخواست کتبی و شفاهی :
در کیفرخواست کتبی مشخصات متهم و سایر مواردی که پیشتر به آن اشاره شد مندرج می گردد.
در مورد کیفرخواست شفاهی با عنایت به ماده ی ۳۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری نام دیگر کیفرخواست شفاهی ادعای شفاهی دادستان در دادگاه نیز می‌باشد. بر طبق ماده ی ۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری در مورد کیفرخواست شفاهی چنین بیان داشته است که در مورد جرایمی که موضوع ماده ی ۳۰۲ قانون مذکور نیست اگر متهم و شاکی حضور داشته باشند
یا مثلاً متهم حاضر باشد و شاکی نباشد یا از جرم گذشت نموده باشد و تحقیقات مقدماتی هم تکمیل شده باشد دادستان این امکان را دارد که به شکل مستقیم یا به تقاضای بازپرس با فرستادن متهم به دادگاه اگر شاکی با او حضور داشته باشد، دعوای کیفری را فوراً بدون صدور کیفرخواست به شکل شفاهی اقامه نماید.
در این خصوص دادگاه بدون معطلی تشکیل جلسه دادرسی می‌دهد و تفهیم اتهام لازم را به متهم می نماید. در این خصوص متهم این حق را خواهد داشت که برای خود وکیل بگیرد و مقدمات دفاعی اش را فراهم کند و به همین سبب از دادگاه مهلت بخواهد. دادگاه هم حداقل به مدت سه روز به او مهلت می دهد. وقتی موضوع به متهم تفهیم می شود جوابش باید در صورت مجلس درج شود.
اگر متهم از حق خود بهره نبرد دادگاه همان جلسه رسیدگی را انجام داده و حکم صادر میکند و چنان چه در بین انجام تحقیقات ضرورت بداند که تحقیقات بیشتری انجام دهد آن را انجام می‌دهد و یا فرمان به کامل نبودن تحقیقات آن را به ضابطان دادگستری و دادستان خواهد داد. البته این را هم باید در نظر داشت که دادگاه تامین مناسبی از متهم دریافت می دارد.
اگر شاکی بخواهد ضرر و زیانی را مطالبه کند باید نهایتاً طی پنج روز دادخواست ضرر و زیان اقامه کند و دادگاه این امکان را دارد که منهای موضوع کیفری به دعوای ضرر زیان و او رسیدگی کرده و رای مناسب صادر کند.
تغییر عنوان اتهام در کیفرخواست :
ممکن است این سوال در ذهن به وجود بیاید که آیا دادگاه وظیفه دارد که حکم را با توجه به کیفر خواست صادر کند یا اصلاً این امکان برای ان وجود دارد که عنوان اتهام در کیفرخواست را تغییر دهد؟ خب پیش از این که به این سوال پاسخ داده شود اول بهتر است ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری مورد بررسی قرار بگیرد.
در این ماده مقرر شده شاکی قادر است موقع تحقیقات، شاهدان خود را معرفی کرده و دلایل آن ها را بیان دارد و در تحقیقات حاضر داشته باشد و صورت مجلس تحقیقات مقدماتی یا بقیه برگ‌های پرونده را که به منظور ضرورت روشن شدن حقیقت در تضاد با آن نیست مورد بررسی قرار دهند یا به خرج خود از آن ها کپی بگیرد.
چنان چه شاکی درخواست کند و بازپرس پرونده را مطالعه نموده و به همه برگ‌های پرونده دسترسی داشته باشد و به منظور کشف حقیقت این موضوع منافاتی نداشته باشد قرار رد درخواست را صادر می نماید.
این قرار به شکل حضوری به شاکی ابلاغ می‌گردد و شاکی می تواند به مدت سه روز نسبت به آن در دادگاه سال اعتراض کند. دادگاه وظیفه دارد در یک زمان فوق العاده به این اعتراض رسیدگی نموده و تصمیم گیری کند و تصمیم دادگاه قطعی تلقی می‌شود.
بنابراین دادستان با توجه به ماده ی ۲۸۲ قانون مذکور این امکان ندارد که بعد از این که پرونده را به دادگاه فرستاد از اصل اظهار دلایل آن صرف نظر کند و با توجه به آن کیفرخواست را برگرداند یا مورد اصلاح قرار دهد. تنها کاری که می‌تواند انجام دهد یا این که دلایل جدیدی را به نفع یا به ضرر متهم به منظور روشن شدن واقعیت به دادگاه اعلام نماید.
از طرف دیگر بعد از آن که کیفرخواست به دادگاه داده شد قبل از این که به دادگاه فرستاده شود اگر شاکی در جرایم قابل گذشت رضایتش را به دادستان اعلام کند اگر پرونده در دادسرا باشد، دادستان قادر است از کیفرخواست چشم‌پوشی نماید که در این وضعیت قرار موقوفی تعقیب به وسیله ی بازپرس صادر خواهد شد. اگر جرایم از دسته جرایم غیرقابل گذشت باشد و شاکی رضایت پدر دادستان اگر شرایط فراهم باشد قرار تعلیق تعقیب صادر می کند و این امکان برای او وجود دارد که از کیفرخواست صرف نظر کند و آن را معلق می کند.
در شرایطی که با رضایت شاکی نوع مجازات تغییر یابد دادستان از کیفرخواست پیشین خود صرف نظر نموده و کیفرخواست جدیدی صادر میکند.
بنابراین در پاسخ به سوال اول باید گفت رسیدگی دادگاه به پرونده منحصر به کیفرخواست می باشد. یعنی چنان چه جرمی در کیفرخواست درج نشود دادگاه حق دخالت در در آن را ندارد. اما این موضوع باعث نمی‌شود که عنوان اتهامی را تغییر ندهد. دادگاه این امکان را دارد که با تشخیص خودش عنوان اتهام درست شده در کیفرخواست را تغییر دهد.
خصوصیات کیفرخواست شفاهی :
-باید در نظر داشت که کیفرخواست شفاهی تنها راجع به جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری دو صادر می شود و در مورد جرایم موضوع ماده ی ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری قابل صادر شدن نیست.
-آن کسی که طرح کننده دعوا یا صادر کننده کیفرخواست شفاهی می باشد مقام دادستان است.
اقامه دعوا ی یا کیفرخواست با حضور یافتن شاکی و متهم و یا اگر شاکی نباشد و گذشت کرده باشد با حضور متهم انجام می شود.
-برای صدور کیفرخواست شفاهی حتماً باید تحقیقات مقدماتی به شکل کامل صورت گرفته باشد.
-بعد از اقامه دعوا دادگاه بدون اتلاف وقت تشکیل جلسه خواهد داد.
– کیفرخواست شفاهی واجد ارکان دادرسی عادلانه مثل برخورداری از وکیل و فرصت سه روزه به منظور جمع آوری دفاعیات و تفهیم اتهام به متهم هم می باشد و در صورت مجلس دادگاه انجام می‌شود و رسیدگی به شکل فوری و صدور حکم اگر متهم به وکیل و دفاع تقاضا نکند انجام می گیرد.
-تحقیقات بیشتر با صلاح قاضی با توجه به اخذ تامین مناسب و انجام و تکمیل آن به وسیله ی دادستان یا ضابطان صورت می گیرد.
-دادخواست ضرر و زیان در مدت نهایتا ۵ روز به وسیله شاکی با تقدیم دادخواست و رسیدگی و صدور رای دادگاه راجع به آن انجام خواهد شد.