عدم ثبت ازدواج چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی عدم ثبت ازدواج چیست؟و شرایط عدم ثبت ازدواج پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه عدم ثبت ازدواج :

نهاد خانواده اهمیت زیادی دارد که استحکام و پیشبرد ساختار آن همواره مورد نظر قانونگذار واقع شده است. از جمله ی وظایفی که در ارتباط با این نهاد تشکیل خانواده است. ضرورت اصحاب دعوا به ثبت این اقدام حقوقی است. مهمترین اثر ثبت نکاح سهولت اثبات ازدواج است و زن و شوهر مجازات عدم ثبت ازدواج دائم و موقت، رهایی می یابند.

جرم عدم ثبت ازدواج دائم یا موقت :

به شکلی جرم عدم ثبت ازدواج مانند بسیاری از جرایم به منظور احراز به سه رکن قانونی و مادی و معنوی نیاز دارد:

عنصر قانونی جرم عدم ثبت ازدواج :

مقصود از عنصر قانونی مقرراتی می باشد که بر اثر آن این عمل ممنوع شده است و اگر ارتکاب آن صورت گیرد برای آن مجازات تعیین شده است. در قانون مجازات اسلامی با توجه به ماده ی ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی این موضوع مورد جرم انگاری قرار گرفته و در ماده ی مذکور تعیین شده است.

با هدف نگهداری و پایداری و بقای خانواده ثبت موضوع ازدواج دائم طلاق و رجوع بر اساس قوانین ضرورت دارد و اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی اقدام به ازدواج دائم طلاق و رجوع کند به مجازات حبس تعزیری تا یک سال محکوم خواهد شد. یکی از نواقص این ماده آن است که فقط ثبت ازدواج دائم را ضرورت می شناسد و راجع به ازدواج موقت قانون را تعیین کرده است و سبب ترویج بی قید و بندی به نام ازدواج موقت می شود.جهت کسب اطلاعات بیشتر با وکیل طلاق در بندر عباس و وکیل طلاق در شیراز و یا وکیل طلاق در اصفهان مشورت نمایید.البته پیشنهاد میشود که برای ارتباط و دسترسی سریع به وکلا به سایت دادیار مراجعه نمایید وبه راحتی به حل مشکلات خود بپردازید.

آسیب زیادی در این میان به فرزندان وارد می شود.در هنگام تصویب لایحه ی حمایت خانواده نیز اختلافات زیادی راجع به ثبت ازدواج موقت وجود داشت و خیلی از حقوقدانان ثبت هر دو ازدواج و ضرورت می‌شناختند و مخالفین ازدواج موقت نیز بر این باور بودند که اگر ازدواج موقت ثبت نمی شود حداقل با ضرورت به ثبت آن رواج آن باید محدود شود. چون معمول شدن عدم ثبت ازدواج موقت و عدم ضرورت به ثبت آن پیامدی جز سستی نهاد خانواده و بی سر و سامانی فرزندان حاصل از رابطه ندارد.

ثبت ازدواج :

بعد  از آن که عقد ازدواج و نکاح منعقد می‌شود، مرد این تکلیف را برعهده دارد که نکاح را به ثبت برساند و چنان چه از این موضوع جلوگیری کند، ضمانت اجرا برای او در قانون تعیین شده است. در مواردی مثل ازدواج دائم و طلاق و فسخ نکاح و رجوع و  انفساخ و بطلان نکاح و بطلان طلاق مرد ملزم به ثبت این موارد می باشد. اما اگر نکاح موقت ثبت نشود و نیز عدم ثبت بذل مدت، جرم انگاری نشده است.

جز در شرایطی که ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده  ضع نموده است که در این شرایط مرد مکلف به ثبت واقعه می‌باشد. بر طبق این ماده در شرایطی مرد موظف است که عقد نکاح موقت را ثبت کند که ثبت به شکل شرط ضمن عقد درج شده باشد و در حالتی که دو طرف تراضی به ثبت نموده باشند این موضوع نیز در حکم شرط ضمن عقد خواهد بود که صریحاً در عقد نیامده اما دو طرف بنا را بر آن گذاشته اند و نیز در موردی که زن باردار باشد. پس با توجه به آن چه که اشاره شد ثبت نکاح دائم همیشه جزو وظایف مرد می باشد.

اما ازدواج موقت نیازی به ثبت ندارد. مگر در این سه مورد یعنی اگر ثبت ازدواج موقت به شکل شرط ضمن عقد آمده باشد یا زن باردار باشد یا دو طرف با توافق هم به ثبت ازدواج موقت تراضی کرده باشد.

موارد الزامی ثبت ازدواج موقت :

وقتی ماده ی ۲۰ قانون حمایت خانواده به تصویب رسید که ثبت ازدواج دائم و فسخ یا انفساخ آن و طلاق و رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق را ضرورت شناخت و بر طبق ماده ی ۲۱ قانون حمایت خانواده نیز نظام جمهوری اسلامی ایران در مسیر دوام و پایداری روابط خانوادگی ازدواج دائم را که اساس ایجاد خانواده میباشد را مورد حمایت قرار داد،

تعیین نمود که ازدواج موقت یا صیغه بر اساس قوانین شرعی و مقررات قانون مدنی بوده و ثبت آن در مواردی مثل باردار شدن زن و توافق دو طرف و شرط ضمن عقد الزام و ضرورت دارد.

در حقیقت  قانون گذار در برابر فشار موافقان ثبت  قرار گرفت ثبت ازدواج موقت را به شکل مشروط ضرورت شناخت. با توجه به ماده ی ۴۹ قانون حمایت خانواده که در سال ۱۳۹۱ به تصویب رسیده است، ضمانت اجرای کیفری سرپیچی از ثبت ازدواج پیش‌بینی شده است.

اگر مردی بدون ثبت در دفاتر اسناد رسمی و ازدواج دائم و طلاق یا فسخ نکاح یا بعد از رجوع تا یک ماه از ثبت آن جلوگیری نموده یا در موضوعاتی که ثبت ازدواج موقت ضرورت دارد از ثبت آن خودداری کند. ضمن ضرورت به ثبت این اقدام به پرداخت جزای نقدی درجه ۵ و غیاب زندان تعزیری درجه ۷ مجازات خواهد شد. این مجازات در موضوع مردی که از ثبت  انفساخ نکاح و اعلام بطلان ازدواج و طلاق هم پیشگیری می نماید جاری خواهد بود.

عنصر مادی جرم عدم ثبت ازدواج :

رفتار مجرمانه ی جرم عدم ثبت موضوع ازدواج و طلاق با توجه به دلایل قانونی بیان شده که ثبت نکردن یا عدم اعلام ازدواج است که به شکل عمل منفی یا ترک فعل انجام خواهد شد و در هر دو ماده  عنصر مادی جرم مذکور یعنی ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی و ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده مقرر شده است . تکلیف ثبت موضوع ازدواج طلاق از جمله مسئولیت‌های مرد است.

پس عدم ثبت واقعه ی ازدواج از طرف مرد جرم‌انگاری شده و فقط این مرد است که قابلیت محکومیت و مجازات را خواهد داشت و از این حیث مسئولیت بر دوش زن نسبت به عدم ثبت واقعه ازدواج نخواهد بود و قابل مجازات نیست.

نکته‌ای که باید به آن اشاره نمود این که :

اولا برخلاف قانون مجازات اسلامی که موضوع جرم را عدم ثبت اقدام به ازدواج دائم و طلاق و رجوع میشناسند ماده ی ۲۱ قانون حمایت از خانواده موضوع جرم را بسط داده و ثبت موارد زیر را نیز عنصر مادی جرم می‌شناسد. ثبت فسخ نکاح و اعلام بطلان نکاح و ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان طلاق و ثبت نکاح موقت در موارد خاص.

ثانیاً در هر دو قانون مذکور موضوع این جرم باید به ثبت برسد و مطابق قوانین در دفاتر اسناد رسمی انجام شود. پس اگر مردی موضوع ازدواج را به دنبال یک سند عادی و بدون آن که تشریفات قانونی ثبت را رعایت کنند و آن را ثبت کرده باشد باز هم باید گفت که تکلیف خود را بر اساس قانون انجام نداده و قابل مجازات می باشد.

سوما برعکس ماده ی ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی برای ثبت موضوع  رجوع فرصت یک ماهه از طرف قانونگذار در ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده درج شده است. پس برخلاف  موضوعات دیگر مثل موضوع طلاق و ازدواج و فسخ ازدواج اعلام بطلان ازدواج و طلاق که باید فوری ثبت شود موضوع رجوع مهلتی برابر با یک ماه خواهد داشت.

چهارما جرم عدم ثبت ازدواج و طلاق غیر متوالی و مستمر خواهد بود و در طول زمان ادامه می یابد.

عنصر معنوی جرم عدم ثبت ازدواج :

مقصود  از عنصر معنوی، احراز ارادهی ارتکاب فعل مجرمانه در فرد است. به منظور احراز جرم مزبور مرد باید اراده‌ی عدم ثبت نماید. پس قاعدتاً چنان چه بر طبق بی سوادی یا عدم آگاهی عدم ثبت انجام شود جرمی صورت نگرفته است. از سوی دیگر باید این نکته را نیز مدنظر داشت که نادانی نسبت به حکم قابل استماع نخواهد بود .

مجازات عدم ثبت ازدواج دائم و موقت :

جرم عدم ثبت ازدواج و طلاق از جمله جرائم مطلق می باشد و نیازمند سوء نیت خاص نیست. همین که سوءنیت محرز شود به منظور احراز آن کافی می باشد. ثبت ازدواج دارای این مزیت می باشد که دو طرف قادر هستند حقوق خود را از هم درخواست کنند و حقوق فرزندان حاصل از این نکاح تامین خواهد شد.

چون زمانی که ازدواج به ثبت نرسیده است هر یک از دو طرف این امکان را دارند که نسبت به تکالیف خود بی اهمیت بوده و از آن خودداری کنند و حتی رابطه زوجیت و پدری و مادری را منکر شوند و این نمایانگر آن است که ثبت ازدواج در اثبات وجود رابطه ی زوجیت اثرگذار است.

آثار ثبت ازدواج :

با ثبت هر ازدواج اندازه تعهد اشخاص نسبت به پیمان عقد ازدواج بیشتر می شود و  ازدواج های بعدی و تدلیس و فریب در ازدواج کمتر خواهد شد. این ثبت در شناسنامه اشخاص انجام می‌شود. مضاف بر ان هنگام ثبت ازدواج از سوی دو طرف گواهی سلامتی نسبت به امراض مسری درخواست استرداد و شیوع بیماری‌ها و تولد فرزندان بیمار تا مقدار زیادی جلوگیری می‌شود. در صورتی که اگر ازدواج در پنهان انجام شود احتمال رواج بیماری و یا به دنیا آمدن فرزندان بیماری بیشتر خواهد شد.

مجازات عدم ثبت ازدواج :

ممکن است این سوال در ذهن ایجاد شود که آیا در قانون و مقررات مجازات عدم ثبت ازدواج هم در نظر گرفته شده است یا خیر و اگر که پاسخ آن آری می باشد مجازات عدم ثبت ازدواج دائم چه چیز است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت با توجه به ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده اگر مردی بدون آن که در دفاتر اسناد ثبت رسمی عمل ازدواج دائم را انجام دهد و آن را ثبت نکند مضاف بر این که ضرورت به ثبت ازدواج میشود به پرداخت جریمه نقدی از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال و زندان از ۹۱ روز تا ششم و محکومیت می‌یابد با تصویب قانون مذکور مجازات در نظر گرفته شده در ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی راجع به عدم ثبت ازدواج یعنی یک سال حبس منحل شده است.

پس در حال حاضر بر این اساس قوانین عدم ثبت ازدواج دائم برای مردان مجازاتی در نظر گرفته است و در قانون حمایت خانواده الزام به ثبت ازدواج و جریمه نقدی را به دنبال خواهد داشت.