مهر و موم ترکه چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی مهر و موم ترکه چیست؟و شرایط مهر و موم ترکه پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مفهوم مهر و موم ترکه :

اگر بخواهیم  راجع به مفهوم ترکه توضیح دهیم ابتدا باید به مفهوم دارایی بپردازیم. دارایی به معنای شایستگی و امتیاز دارا شدن حقوق و تکالیف مالی که از جمله خصوصیات راجع به شخصیت انسان است میباشد که با به دنیا آمدن فرد برای او ایجاد می شود و با فوت شخص منحل می گردد.

بعد از فوت شخص دارایی در این مفهومی که بیان شد سقوط می کند و فقط های مثبت و منفی دارایی به جای می‌ماند که بعد از فوت متوفی به آن عنوان ترکه داده می شود. به بیان دیگر دارایی فرد بعد از فوت او ساقط می‌شود و تنها اجزای دارایی در  فرضی که ورثه وجود داشته باشند به آن ها انتقال می یابد.

به نظر  دیدگاه حقوقدانان مهر و موم ترکه به معنای عملیاتی است که به وسیله ی محاکم قضایی انجام می‌شود. تا ورثه از هر شکل استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممانعت به عمل آید و این موضوع با هدف نگهداری ترکه انجام می‌شود.

مهر و موم ترکه فقط با تقاضای هر یک از ورثه ی متوفی یا نماینده قانونی آن ها یا موصی در شرایطی که وصیت به جز مشاع انجام شده باشد یا طلبکار متوفی وصیتی انجام می‌شود و همین اشخاص نیز در رفع مهر و موم ترکه نقش اساسی ایفا می کنند.

تقاضای رفع مهر و موم ترکه نیز به دو صورت انجام می شود: یا بدون تنظیم ریز ترکه یا با درخواست تنظیم ریز تر که که بعدا راجع به آن توضیحات بیشتری داده می‌شود. مهر و موم ترکه با هدف حفظ و نگهداری و پیشگیری از استفاده یا سوء استفاده یا اتلاف آن به وسیله ی ورثه یا اشخاص ثالث انجام می‌شود در شرایطی که اشخاص غیر از درخواست دهندگان مهر و موم ترکه تقاضای رفع آن را بنمایند.

شورای حل اختلاف وارد عمل شده و موظف است در هنگام رفع مهر و موم ترکه صورت ریز ان دارایی‌های را که مهر و موم بوده است تنظیم نماید و بدین‌ترتیب ضمن ثبت خصوصیات اموال غیرمنقول و با بیان مشخصات اموال منقول و تعیین ارزش آن ها این اقدام را انجام می‌دهد.

شورای حل اختلاف راجع به تعیین قیمت اموال منقول وظیفه دارد که نظر کارشناس را جلب کند و نیز شورای حل اختلاف وظیفه دیگری که بر عهده دارد آن است که پس از آن که مهر و موم ترکه انجام شد با هدف اداره کردن و نگهداری ترکه ی شخصی را از میان ورثه یا غیر از آن ها دارایی آن ها می شود.

هدف  از حفظ و نگهداری ترکه شخص از میان وراث یا غیر از آن ها به منظور نگهداری ترکه و پیشگیری از اطلاح و تجزیه ی حقوق بقیه وراث مشخص می نماید. هیچ یک از حقوقدانان شک ندارند که بعد از تصفیه ترکه هر آن چه از این میراث به جای می‌ماند در ملکیت وراثت در خواهد آمد و وارد دارایی آن ها می‌شود.

مرجع صالح رسیدگی به امور ترکه :

مرجع صلاحیت دار به منظور رسیدگی به امور راجع به ترکه، دادگاه بخش می باشد که طبق آخرین اقامتگاه متوفی در ایران حوزه آن دادگاه قرار داشته و چنان چه متوفی در ایران ساکن نباشد، دادگاه آخرین محل اقامت متوفی صلاحیت رسیدگی را خواهد داشت و چنان چه متوفی در ایران اقامت نداشته باشد، دادگاهی که اموال غیرمنقول متوفی در آن حوزه قرار گرفته صلاحیت دارد. اگر اموال غیر منقول متوفی در حوزه‌های مختلف قرار داشته باشد دادگاهی که قبل از همه، این عملیات را شروع کرده صالح خواهد بود.

شیوه ی انجام مهر و موم ترکه :

-قرار دادن لاک و موم گداخته در درب ورودی خانه یا پاکت و صندوق مرجع صلاحیت دار به منظور رسیدگی به امور مربوط به ترکه همان طور که قبلا هم اشاره شد دادگاه بخشی می باشد که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران حوزه آن دادگاه بوده است و چنان چه متوفی در ایران مقیم نباشد دادگاه آخرین محل سکونت متوفی صلاحیت دادرسی خواهد داشت.

– دوم زدن مهر رسمی بر لاک و موم گداخته شده مهر و موم ترکه امکان دارد به تقاضای اشخاص یا بدون تقاضای آن ها انجام شود که در مواد ۱۶۷ و ۱۶۸ قانون امور حسبی تعیین شده است

اشخاص صالح تقاضای مهر و موم ترکه :

-هر یک از ورثه ی متوفی یا نماینده قانونی آن ها می‌توانند تقاضای مهر و موم ترکه کند.

-در شرایطی که وصیت به جز مشاع شده باشد.

-طلبکار متوفی که طلب به استناد سند رسمی رای قطعی انجام شود. به اندازه ی طلب در شرایطی که در برابر طلب رحمی واقع نشده باشد و مراتب دیگری هم برای تامین طلب در نظر گرفته نشده باشد.

-شخصی که از سوی متوفی به عنوان وصایت معلوم شده باشد.

-راجع به مهر و موم بدون تقاضای اشخاص همین که دادگاه نسبت به این موضوع مطلع شود برای اقدام به مهر و موم ترکه کفایت می کند و شرایط آن  عبارت است  از این که شخص در ملک استیجاری و غیره فوت کند و شخصی برای حفظ اموال وجود نداشته باشد و اموال دولتی و عمومی نزد متوفی به امانت گذارده شده باشد.

تحریر ترکه :

ورثه و نمایندگان قانونی آن ها و وصی این امکان را دارند به منظور مشخص نمودن ارزش و مقدار تر که از مقام قضایی تقاضای تحریر ترکه را نمایند. در این خصوص پس از دعوت از اشخاص ذینفع و گاهی تعیین وقت از یک ماه نباید کمتر و سهم آن باید بیشتر باشد منتشر می گردد.

البته اشخاصی که به‌منظور تحریر ترکه یا مهر و موم ترکه احضار گردیده اند مانع از آن نیست که تحریر ترکه انجام نشود. اگر ترکه  متعلق به حقوق عمومی واقع شود یا غائب یا محجوری در بین وراث قرار داشته باشد یا وارث متوفی معین نباشد امین یا قیم ضرورت دارد تقاضای تحریر ترکه را از مرجع صلاحیتدار بنماید.

چنان چه متوفی در ایران ساکن نباشد دادگاهی که اموال غیر منقول متوفی در حوزه آن قرار گرفته صلاحیت دارد و چنان چه اموال غیرمنقول در حوزه های مختلف قرار گرفته باشد دادگاهی صالح هست که پیش از همه اقدام به عمل نموده است.

شیوه ی رفع مهر و موم ترکه

با توجه به مندرجات ماده ی ۱۹۵ تا ۲۰۰ قانون امور حسبی شیوهی رفع مهر و موم ترکه را می توان به شرح زیر اعلام نمود؛ اشخاصی که حق تقاضای مهر و موم ترکه را دارند این امکان را خواهند داشت که رفع مهر و موم را هم تقاضا کنند. تقاضای برداشتن مهر و موم از دادگاه بخش انجام می‌شود که برای رسیدگی به امور ترکه صلاحیت دارد و اگر ترکه در حوزه ی دادگاه بخش دیگری واقع شده باشند.

دادگاه بخش محل ورود وجود ترکه با فرمان دادگاه مسئول به رفع آن اقدام می‌کند و صورت مجلس راجع به این موضوع را به دادگاهی که دستور برداشتن و رفع مهر و موم را اعلام نموده ارجاع می کند.

دادگاه بخشی که رفع مهر و موم می‌نماید روز و ساعت رفع مهر و موم را تعیین و به همه وراث و وصی و موصی لهم  محل اقامت آن ها در حوزه ی آن دادگاه بخش باشد، اعلام می‌کند. راجع به اشخاص ذینفع که محل اقامت آنه ا بیرون از حوزه دادگاه بخش باشد ابلاغ وقت به آن ها ضرورت ندارد و چنان چه وقت به این اشخاص اطلاعات داده نشود دادگاه به جای آن ها متصدی دفتر رسمی یا یک شخص است.

معتمدین محل را تعیین و او را دعوت می نماید که با حضور و مهر و موم رفع شود. اگر اشخاصی که وقت رفع ترکه به آن ها اطلاع داده شده حاضر نشوند این موضوع مانع از رفع مهر و موم نخواهد بود.

در شرایطی که بین وراث غایب یا محجوری حضور داشته باشد رفع مهر و موم پس از تعیین وکیل یا امین برای قائم و تعیین قیم برای محجور انجام می‌شود. دادرس دادگاه بخش قادر است رفع مهر و موم را خودش انجام دهد یا به کارمند علی البدل خود بسپارد.

در هنگام رفع مهر و موم صورت مجلسی تنظیم می‌شود که شامل موارد زیر می باشد؛

– نام و مشخصات درخواست کننده.

تاریخ و ساعت و روز و ماه و سال با همه حروف.

– حضور و بیانات اشخاص ذینفع و نمایندگان آن ها و اشخاصی که دادگاه بخش آن ها را دعوت نموده است.

– مهر و موم صحیح و بی عیب باشد یا دست خورده با توصیف کامل از دست خوردگی نام و سمت شخصی که مهر و موم را رفع می کند و امضای شخصی که مهر و موم را رفع می کند و بقیه حاضرین.

تعیین دیون متوفی و مهر و موم ترکه :

در مورد بدهی متوفی در مدت  تحریر ترکه باید گفت که مرور زمان راجع به مطالبات متوفی در مدت تحریر ترکه  نمی‌شود. دعاوی مربوط به ترکه یا بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه توقیف خواهد شد. اما با تقاضای مدت امکان دارد خواسته تامین گردد. صورت ترکه و نیز صورت مجلس تحریر ترکه در دفتر دادگاه به بایگانی می رود و افراد صاحب منفعت قادرند به آن رجوع نموده و کپی بگیرند.

اگر در هنگام تحریر ترکه اختلافی بین وراث در مورد اداره ترکه واقع شود دادگاه تلاش می‌کند که اختلاف آن ها را به روش مسالمت آمیز رفع کند و گرنه به تقاضای یکی از ورثه شخصی را از آنه یا غیر آن ها برای نگهداری ترکه به شکل موقت تعیین می‌کنند. پایان تحریر ترکه به اطلاع ورثه می رسد و اگر وراث یا اقامتگاه آن ها مشخص نباشد این اطلاعات و آگاهی ها از طریق درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار انجام خواهد شد.