حقوق خانواده چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی حقوق خانواده چیست؟و شرایط حقوق خانواده پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه حقوق خانواده

با توجه به این که هر موضوعی در  حوزه حقوقی قوانین مقررات خود را دارا می‌باشد، خانواده نیز که بنیان مهم و اساسی در جامعه است، مقررات ویژه خود را دارد. اعضای خانواده حقوق و تکالیفی دارند که برای آن ها تعریف ویژه در قانون در نظر گرفته شده است.

وقتی زن و مردی با هم ازدواج می کنند، از ابتدای عقد نکاح مسئولیت‌هایی برای آن ها تحقق می‌یابد که برای یک زندگی بهتر متعهد بودن به این اصول به منظور تحکیم پایه های خانواده امری لازم می باشد. در ایران قوانین و مقررات راجع به حقوق خانواده، ناشی از دین اسلام و مباحث فقهی و دستورات دین اسلام در مورد خانواده پایه های اساسی قوانین و مقررات حقوق خانواده در کشور ایران است.

مفهوم حقوق خانواده :

حقوق خانواده زیر گروه حقوق مدنی باشد که مقررات راجع به آن در قانون مدنی پیش بینی شده است. در واقع حقوق خانواده مجموعه قوانین و مقرراتی می باشد که بر روابط و مسئولیت های اعضای خانواده حاکم است. این موارد را در زیر شرح داده ایم. ازدواج و طلاق و روابط والدین با فرزندان و مباحثی هم چون مهریه زوجه و نفقه همسر در بحث ازدواج و مباحث طلاق و فسخ نکاح و موضوعات راجع به نفقه اقارب و وصیت و اجرت المثل.البته شایان به ذکر است که شما عزیزان برای اطلاعات بیشتر در زمینه مهریه و نفقه و انواع طلاق میتوانید با وکیل مهریه در شیراز و وکیل طلاق در بندر عباس و… از طریق سایت دادیار به صورت 24 ساعته در ارتباط باشید.

حقوق خانواده در ایران :

قانون اساسی ما در مورد حقوق خانواده پیش‌بینی شده است که این نشان دهنده اهمیت اساس خانواده در ایران می باشد. همان طور که در اصل ۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین بیان شده است که خانواده واحد بنیادی این جامعه و مرکز اصلی رشد و تعالی انسان‌ها می‌باشد و همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی های کشور باید در راستای پیشرفت و استحکام بنیان خانواده باشد.

قابل توجه این که قوانین راجع به حقوق خانواده در قانون مدنی بیان شده است و قانونی تحت عنوان قانون حمایت از خانواده که نخستین بار در سال ۱۳۵۳ تصویب شد و البته که در سال ۱۳۹۲ مجدداً اصلاحاتی در آن ایجاد شد.

حقوق خانواده در اسلام :

در اسلام، زن و مرد که پایه اصلی نظام خانواده را ایجاد می‌کنند، دارای حقوقی هستند و هرکدام حقوق و تکالیفی  به طور مشترک نیز دارا می باشند. مثل حق حیات، حق مسکن، حق حضانت و تکالیفی همچون واجب و حرام و مستحب.

حقوق زن در ایام ازدواج :

زن در حقوق خانواده و بر اساس اصول دین اسلام دارای حقوق می باشد که هم در دین هم در قوانین باید این حقوق را رعایت شود.

حق مسکن :

قرآن کریم گفته است هر جا خودتان ساکن می شوید زنان را در همان جا سکونت دهید.

حق نفقه :

همان مسکن و لباس و غذا و وسائل خانه می باشد که باید به طور معمول و به اقتضای شان زن برای او فراهم شود و همچنین خادم هم جزو نفقه است که اگر زن عادت به داشتن خادم داشته یا به سبب مریضی یا نقصان اعضا نیازمند خادم است، باید برای او تهیه شود.

حسن معاشرت :

قرآن کریم بر خلاف اعراب جاهلیت که با زنان بدرفتاری می کردند دستور می‌دهد که با زنان خوش رفتاری کنید. حتی اگر آن ها مورد پسندتان نیستند.

حق مهریه یا صداق :

وکیل پایه یک دادگستری بر این عقیده است که همان مالی می باشد که با انجام عقد نکاح مرد باید به زن خود بپردازد یا پرداختش را به محض درخواست زن بر دوش خود قبول کند. هرچند که عملاً مهریه در زمان ازدواج رایج نیست. اما با توجه به این که در قانون ما حقوق و تکالیف زن و شوهر برابر نیست و بر اساس قانون اختیار طلاق در دست شوهر می باشد. بنابراین وجود مهریه ضرورت داشته و ضمانتی برای دوام ازدواج زن محسوب خواهد شد.

حق حبس :

به محض این که عقد ازدواج منعقد شد، زن مالکیت مهریه را دارا می شود و این حق را دارد که آن را از شوهر درخواست کند. اگر شوهر آن را قبول نکند و از پرداخت مهریه خودداری ورزد، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و به روش قانونی مهریه خود را درخواست نماید و ضمانت اجرایی که این حق دارد این است که زن تا وقتی مهریه خود را دریافت نکرده می‌تواند از تمکین خودداری کند و این حق به حق حبس شهرت دارد.

وظایف زن و شوهر در حقوق خانواده :

زن و شوهر باید نسبت به هم رفتار محترمانه داشته باشند و به هم احترام گذاشته و متعهد باشند. زن و شوهر باید نسبت به هم تمکین کنند. زن و مرد هر دو باید در تربیت فرزند تلاش کنند. زن و شوهر این امکان را دارند که هر شرطی که مخالف با ذات عقد نکاح نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا هر عقد لازم دیگر قید کند.

طلاق :

وکیل طلاق در شیراز در این زمینه توضیح میدهد:

وکیل طلاق در بندر عباس توضیح میدهد:با توجه به این که قانون مدنی ایران ناشی از فقه اسلامی باشد، جدایی زن و شوهر به وسیله‌ی طلاق در قانون مدنی تشریفات خاصی دارد و پایبندی به خانواده و تفاوت های فرهنگی، اثرات نامطلوبی بر خانواده وارد شده و میزان طلاق و جدایی زن و شوهر رشد چشمگیری داشته است که اکثر آن ها بر اثر مشکلات اجتماعی ناشی می‌شود. بنابراین قانونگذار به منظور پیشگیری از سوء استفاده و رفتارهای غیر انسانی، موضوع طلاق(وکیل طلاق در اصفهان)را  به انحصار در آورده است.

در نتیجه این محدودیت‌ها مرد لازم است به دادگاه مدنی رجوع کند و مستقیماً قادر است زن را طلاق دهد. پس از آن دادگاه موضوع را به داوری ارسال می‌کند. در صورتی که تلاش داوران به منظور برقراری صلح و سازش میان زن و شوهر نتیجه ندهد، دادگاه گواهی عدم سازش بین زن و شوهر را صادر می کند.

حضانت فرزند :

روایات زیادی در مورد حق پدر و مادر برای حضانت فرزند و مشخص نمودن دوره مسئولیت هرکدام جاری می باشد. مثل این که  راوی نقل می کند: که برخی از افراد نامی از امام صادق علیه السلام پرسیدند: شخصی که زن خود را طلاق می دهد در شرایطی که از او فرزند داشته باشد، حضانت فرزند با کدام یک از پدر یا مادر می باشد؟

آن حضرت در پاسخ فرمودند: مادر در موضوع حضانت نسبت به فرزند تا ۷ سالگی حق بیشتری دارد و چنان چه بخواهد می‌تواند این حق را از پدر دریافت کند. امروزه بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی حضانت فرزندان اعم از پسر یا دختر تا هفت سالگی بر عهده مادر بوده و بعد از آن حضانت باید به پدر انتقال داده شود. 

ارث زن و شوهر :

مقررات راجع به ارث در قانون مدنی هم بخشی از حقوق خانواده تلقی می شود. که با توجه به فرمایشات قرآن و قوانین و مقررات اسلامی تعیین  شده است. بر این اساس مرد از همسر خود در شرایطی که فرزند داشته باشد یک چهارم و اگر نداشته باشد اندازه یک دوم ارث می برد.

زن هم از همسر خود در شرایطی که فرزند داشته باشد یک هشتم اگر نداشته باشد یک چهارم ارث می برد. نکته قابل توجه این که اگر مرد  بیش از یک همسر داشته باشد، در مجموع زنان یک هشتم ارث می برند و این درحالی است که فرزند داشته باشند.

ارث :

ارث بردن زن و شوهر از هم در صورت وقوع نکاح دائم روی می‌دهد. یعنی زن و شوهر در نکاح موقت از هم ارث نمی برند.

اشتغال زن در حقوق خانواده :

اگر شغل با مصالح خانوادگی و آبروی زن و شوهر مغایرت داشته باشد و این موضوع در دادگاه به اثبات برسد شوهر همچنین می تواند زن خود را از شغلی که با مصالح خانوادگی یا آبروی خود یا زنش در تضاد باشد منع کند و در این مورد فرقی بین کار مستمر و موقت یا دولتی و خصوصی وجود ندارد.

تمکین در حقوق خانواده :

اثر عدم اجرای حکم تمکین به وسیله زن این است که حق او در مورد دریافت نفقه از بین می رود. این نکته را باید در نظر داشت که تمکین بر دو قسم تمکین عام و تمکین خاص است. منظور از تمکین عام پذیرفتن ریاست مرد و تبعیت از آن می‌باشد و مقصود از تمکین خاص به مفهوم رابطه زناشویی بین زن و شوهر به شکل مباشرت است.

در مورد تمکین زن از مرد و نیز تهیه وسایل زندگی در خانه ی شوهر برای زندگی مشترک از سوی مرد، نظر کارشناس رسمی دادگستری بسیار لازم است.

نفقه در حقوق خانواده :

نفقه فرزندان جزو وظایف پدر است و قادر نیست این حق را از خود زایل کند. نفقه در واقع همان نیازهای معمول و مناسب با شرایط زن مثل لباس و غذا و وسایل خانه و هزینه بهداشت و درمان عمومی می باشد. چنان چه زن پیش از صدور حکم الزام به تمکین به خانه برگردد مستحق نفقه خواهد بود.

در شرایطی که مرد، زن خود را به اجبار از خانه بیرون کند و به او اجازه بازگشت ندهد، مرد نمی تواند از پرداخت نفقه خودداری کند و امکان استفاده از قاعده نشوز را نخواهد داشت. منظور از نشوز آن است که زن از انجام وظایف زناشویی از جمله ترک منزل با اذن شوهر و نیز رابطه زناشویی خودداری کند.

عقد موقت در حقوق خانواده :

وقتی عقد موقت خواهد بود که برای مدت مشخصی صیغه ازدواج جاری شود. به تعبیری صیغه ۹۹ ساله هم همان عقد موقت است. در ازدواج موقت وقتی پرداخت نفقه شرط شود و مرد از این شرط تخلف کند زن قادر است به وسیله دستگاه قضایی درخواست فسخ نکاح یا ضرورت شوهر به بذل مدت را بنماید.

در جایی که  عدم تعیین مدت در ازدواج موقت ثابت شود می‌توان با رای دادگاه مرد را اجبار به بذل مدت و در شرایطی که میسر نباشد حکم انحلال زوجیت صادر کرد. در حالتی که میان زن و شوهر اختلاف به وجود بیاید که عقد دائم است یا موقت اصل بر آن است که عقد دائم می‌باشد. به گفته وکیل ارث در شیراز: از آثار عقد موقت آن است که دو طرف از هم ارث نمی برند و در مدت زوجیت زن نفقه نخواهد داشت. اما می توان شرط نفقه را در این عقد ذکر کرد. اما شرط ارث بردن را نمی توان در عقد موقت گذاشت.

فسخ نکاح و درخواست جهیزیه :

در شرایطی که مرد پیش از ازدواج به دروغ ویژگی‌هایی را عنوان کند یا واجد بیماری صعب العلاجی باشد و آن را از زن مخفی نماید و بعد از عقد نکاح محرز شود، زن این امکان را دارد که تحت عنوان تدلیس در ازدواج درخواست فسخ نکاح را به دادگاه بدهد و همچنین می تواند بر اساس دادخواست استرداد جهیزیه، آن را از دادگاه مطالبه کند. البته به منظور اثبات وسایل جهیزیه، سیاهه ی جهیزیه که به امضای شوهر رسیده است یا شهادت شهود یا اقرار زوج یا فاکتور خرید ضرورت دارد.

انواع طلاق :

طلاق به دو شکل است یا رجعی یا باین. طلاق باین خودش به طلاق خلع و مبارات قابل تقسیم است. اصلی ترین علت طلاق در جامعه ایران، عدم شناخت مناسب زن و شوهر نسبت به یکدیگر قبل از ازدواج می باشد. به بیان شفاف تر زن و شوهر به ویژگی های رفتاری و شخصیتی هم در زندگی آینده بی اطلاع هستند.

طلاق خلع و مبارات :

اگر زن و شوهر نسبت به هم کراهت داشته باشند، طلاق از نوع مبارات خواهد بود. اگر یک طرف نسبت به طرف دیگر مثلاً زن نسبت به شوهر یا شوهر نسبت به زن کراهت داشته باشد، طلاق از نوع خلع است. کراهت  به معنای نفرت و بیزاری زن و شوهر نسبت به هم است که ادامه ی زندگی را برای آن ها غیرممکن می‌کند.

تقاضای طلاق از سوی زوج :

مرد حق دارد بعد از طلاق به زن رجوع کند و این حق در دوره عده بعد از طلاق رجعی قابل اجرا خواهد بود و نیازی به تشریفات مراجعه نخواهد داشت.

تقاضای طلاق از  سوی زوجه :

چنان چه زن یکی از شرایط ۱۲ گانه در قباله ازدواج را دارا باشد، از سوی مرد وکیل است که حق طلاق خود را به اجرا در بیاورد. او می تواند یا شخصا و یا با مراجعه به یک وکیل به دادگاه رجوع نماید و بعد از تصویب آن درخواست طلاق دهد.