دادگاه کیفری یک چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی دادگاه کیفری یک چیست؟و شرایط دادگاه کیفری یک پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه دادگاه کیفری یک

امکان دارد راجع به دادگاه کیفری یک مطالبی به گوش بسیاری از افراد خورده باشد و ممکن است برای خیلی از ما پیش آمده باشد که یک پرونده داشته باشیم که به منظور رسیدگی به آن به دادگاه کیفری یک که نموده باشیم.

سوالی که در این جا مطرح می شود این که  دادگاه کیفری یک واجب چه خصوصیات و چه صلاحیت های قانونی می باشد و فرق آن با دادگاه کیفری دو چیست؟

به طور کلی همه اشخاص این را به خوبی می‌دانند که وقتی انجام هر کاری به اشخاص حرفه ای سپرده شود آن کار به بهترین شکل انجام می گیرد. زیرا اشخاصی که متخصص در هر حوزه هستند با علم و دانش و اطلاعاتی که دارا می باشند قادر هستند  فعالیت ها را در زمان کم و به بهترین شکل انجام دهند.

بنابراین دادگاه کیفری یک نیز از آن دسته از اشخاص متبحری می باشد که قادر است رسیدگی و پیگیری به پرونده هایی را که در صلاحیت این دسته از دادگاه ها می باشد بهترین شکل ممکن به انجام برساند. وقتی اشخاص می‌خواهند شکایت نامه را نسبت به شخصی خاص تنظیم کنند باید این موضوع را در نظر داشته باشند که صلاحیت دادگاه ها با هم فرق می‌کند.

پس کاملاً محرز است که قادر نباشند از همان ابتدای کار به هر شعبه دادگاه کیفری که مایل هستند رجوع کنند. در این شرایط عموماً به اشخاص پیشنهاد می‌شود که برای اقامه ی شکایت نامه به مرجع صاحب صلاحیت رجوع نمایند و در این خصوص از آگاهی های ضروری را با موضوع مورد شکایت کسب کنند.

آشنایی با تشریفات آیین دادرسی کیفری سبب زودتر انجام شدن رسیدگی به پرونده کیفری خواهد شد و از مسائل و مشکلاتی که امکان دارد بعداً برای پرونده کیفری به وجود بیاید و در صدور حکم مثل صدور قرار عدم صلاحیت اثرگذار باشد پیشگیری نماید.

هنگامی که اشخاص نسبت به تشریفات آیین دادرسی کیفری مطلع نباشند و به صورت جزئی آگاه باشند که پرونده‌ای که راجع به آن می‌خواهند شکایت کنند، در حوزه صلاحیت چه دادگاهی می باشد، امکان دارد متحمل هزینه های گزاف و زیادی به منظور شروع روند دادرسی شود.

با توجه به این که پس از فرستادن درخواست رسیدگی موضوع  در صلاحیت دادگاه های قابل طرح است اگر پرونده جز صلاحیت‌های دادگاهی که به آن رجوع شده است نباشد دادخواست رد صلاحیت از سوی دادگاه صادر خواهد شد. در این وضعیت خواهان پرونده باید دوباره هزینه دادرسی پرداخت کند و وقتی زمان بسیاری بگذارد تا دادخواست را به دادگاه صلاحیت دار بدهد و در آن جا اقامه کند.

با تصویب قانون آیین دادرسی کیفری و عملی شدن آن در  دادسراها و دادگاه ها راجع به قانون قبل تغییراتی به وجود آمد که شناخت آن برای همه ی اعضای جامعه ضروری و مفید است. بر اساس ماده ی ۲۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های کیفری را به دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو و دادگاه انقلاب و دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه‌های نظامی تقسیم‌بندی می‌کند.

صلاحیت دادگاه کیفری یک :

دادگاه کیفری یک دادگاه کیفری استان می باشد و این دادگاه می تواند موارد زیر را مورد بررسی قرار دهد و در مورد آن ها حکم صادر کند.

-جرایمی که مجازات آن ها باعث قتل  یا سلب حیات می باشد.

-جرایمی که مجازات آن ها محکومیتی مثل حبس ابد  و قطع عضو است.

-جرایمی که سبب محکومیت های تعزیری درجه ۳ و بالاتر خواهد شد.

– جرایم سیاسی و مطبوعاتی.

با توجه به آن چه که در بالا اشاره شد معلوم است که دادگاه کیفری یک به آن دسته از جرائم رسیدگی می‌کند که دارای اهمیت زیادی از لحاظ کیفری می‌باشند. به بیان ساده‌تر این دادگاه موضوعاتی مثل قتل عمد و غیرعمد نقص عضو و دیه و غیره را مورد رسیدگی قرار می‌دهد.

این دسته موضوعات به شکل مستقیم با ناموس و امنیت و جان اشخاص رابطه دارد. به همین جهت می‌توان به آسانی گفت که این دادگاه سخت‌گیری‌های قانونی را شامل می شود. از سوی دیگر با توجه به قانون اصحاب دعوا باید حتما از یک وکیل(وکیل ملکی در شیراز) پایه یک دادگستری در این مسیر بهره ببرند.

بنابر این دادگاه کیفری یک از حساس ترین و با اهمیت ترین مرجع قضایی کیفری در قانون به حساب می آید. صلاحیت‌های دادگاه کیفری یک نشان دهنده ی آن است که در عمل جان و مال اصحاب دعوا در گروی حکم این دادگاه قرار دارد.

ساختار دادگاه کیفری یک

با توجه به تبصره یک ماده ی ۲۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه کیفری یک در مرکز استان و با تایید رئیس قوه قضاییه در حوزه قضایی شهرستان ها برپا می‌شود. در جایی که این دادگاه به وجود نیامده است به جرائم موضوعی که در صلاحیت آن دادگاه است در نزدیکترین دادگاه کیفری یک در حوزه قضایی آن استان دادرسی خواهد شد. اعضای تشکیل دهنده ی دادگاه کیفری یک ، یک رئیس و دو مستشار و در غیاب رئیس ، مستشار خواهد بود.

با توجه به ماده ی ۲۹۶ آیین دادرسی کیفری مقرر شده است که دادگاه کیفری یک با حضور یک رئیس و دو مستشار و اگر رئیس غائب باشد مستشار اگر حضور یابد ایجاد می‌شود. در این خصوص ریاست دادگاه به عهده ی عضو مستشاری می‌باشد که پیشینه قضایی بیشتری را خواهد داشت.

شیوه ی رسیدگی دادگاه کیفری یک :

شیوه ی رسیدگی به پرونده‌ها در دادگاه کیفری یک و جلسات آن به این ترتیب است که قاضی بعد از آن که ختم رسیدگی را اعلام کرد با عنایت به دفاعیات اصحاب دعوا و محتوای پرونده با هم به شور می نشینند و رای ضروری را صادر می نمایند. اگر امکان صدور رای در همان جلسه نباشد در نخستین فرصت و  و حداکثر طی مدت یک هفته رای صادر می نماید. چنان چه بین اعضای دادگاه تفاهم برقرار نشود با عنایت به نظر اکثریت رای صادر خواهد شد.

تفاوت دادگاه کیفری یک و دو :

تفاوت اصلی دادگاه کیفری یک و دو در مورد جرائم می‌باشد که به آن ها رسیدگی می شود. دادگاه کیفری یک جرایمی را رسیدگی می‌کند که مجازات های آن در قانون احساس شده است که اصولاً این جرایم مجازات های سنگین و قابل توجهی را به همراه دارد و دارای حساسیت بیشتری نیز می‌باشد و ضرورتا این دادگاه چند قاضی دارد تا در رایی که صادر می‌شود دقت عمل بیشتری انجام شود.

دادگاه کیفری دو به همه ی جرایم رسیدگی می‌نماید. جز جرایمی که در صلاحیت دادگاه دیگر قرار داشته باشد اصولا جرایمی که در دادگاه کیفری دو مورد بررسی واقع می شود حساسیت کمتری نسبت به جرایم دیگر در دادگاه کیفری یک و سایر دادگاه ها خواهد داشت. به همین سبب این دادگاه با یک قاضی به دادرسی می‌پردازد.

محل استقرار دادگاه کیفری یک :

بر اساس تبصره ی یک ماده ی ۲۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری تعیین شده است که دادگاه کیفری یک در مرکز استان و با تشخیص رئیس قوه قضاییه در حوزه ی قضایی شهرستان ها تشکیل می شود. در حوزه‌هایی که این دادگاه ایجاد نشده است به جرایمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک می باشد در نزدیکترین دادگاه کیفری یک در حوزه قضایی آن استان دارد مطرح خواهد شد.

دادگاه کیفری یک بر اساس قانون جدید آیین دادرسی کیفری با صلاحیت تعیین شده‌ای مشخص گردیده است  و در حقیقت همان دادگاه کیفری استان می باشد که در قانون پیشین آیین دادرسی کیفری در نظر گرفته شده بود.

با توجه به تبصره ی ۳ ماده ی ۲۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه کیفری استان و عمومی جزایی موجود به ترتیب به دادگاه کیفری یک و دو قابل تقسیم می باشد. جرایمی که تا تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مذکور در دادگاه به ثبت رسیده است از نظر صلاحیت رسیدگی پیروی قوانین زمان ثبت می باشد و بقیه ی قوانین رسیدگی بر اساس این قانون در همان شعبه مرتبط انجام می گیرد.

مقدمات رسیدگی در دادگاه کیفری یک :

وقتی که دادسرا در جرایم موضوع ماده ی ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری دلایل ضروری در اتهام متهم را ابراز می‌کنند با قرار حکم جلب به دادرسی و صدور کیفرخواست پرونده به دادگاه کیفری یک فرستاده می شود. جز در جرایمی که باید مستقیماً در دادگاه کیفری یک مورد دادرسی واقع شوند.

مانند لواط و یا زنا در این دسته از پرونده ها بر اساس ماده ی ۳۸۳ قانون آیین دادرسی کیفری اگر دادگاه علل ضروری به منظور تحقق جرم فهرست کند رای به محکومیت متهم صادر می نماید و گرنه اگر دلایل کافی به منظور نسبت دادن جرم متهم را نتواند به اثبات برساند باید قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب صادر کند.

تعیین وکیل دادگستری در دادگاه کیفری یک :

با توجه به ماده ی ۳۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری هریک از دو طرف دعوا یعنی شاکی و متهم این امکان را دارند تا سه وکیل به دادگاه کیفری یک معرفی کنند که این موضوع اهمیت پرونده در دادگاه کیفری یک را نشان خواهد داد

و بر اساس تبصره یک ماده ۳۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری در جرایمی که موضوع صلاحیت دادگاه کیفری یک نمی باشد هر یک از اصحاب دعوا می توانند دو وکیل انتخاب کنند. البته اگر هر یک از اصحاب دعوا وکلای متعددی برگزینند حضور یک وکیل پایه یک دادگستری به منظور برقراری جلسه دادگاه کافی خواهد بود.

مرجع تجدیدنظرخواهی آرای دادگاه کیفری یک :

دادگاه کیفری یک بعد از شروع به رسیدگی باید رای مناسب را صادر کند و این امکان برای وجود ندارد که قرار  عدم صلاحیت صادر کند. جز این که عدم صلاحیت راجع به صلاحیت ذاتی باشد و مرجع تجدیدنظر از آرای دادگاه کیفری یک بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دیوان عالی کشور خواهد بود.