تغییر جنسیت چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی تغییر جنسیت چیست؟و شرایط تغییر جنسیت پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه تغییر جنسیت

در دهه های جاری آن چه از علم پزشکی به دست آمده است این موقعیت را ایجاد کرده که اشخاصی که دارای نارسایی های جنسی هستند و حتی اشخاصی که در سلامت کامل به سر می‌برند عمل تغییر جنسیت را انجام دهند که بررسی آثار وارد بر آن از موضوعات پیچیده حقوقی می باشد که بسیار حائز اهمیت است.

در واقع می توان در یک جمله اشاره داشت که تبدیل خواهی جنسی یک اختلال در هویت جنسی محسوب می شود. متقاضیان تغییر جنسیت یا دگرجنس گرایی یا اشخاصی که ابتلا به بی قراری جنسیتی هستند خودشان را به جنسیت مخالف خود متعلق می شناسند و از وضعیت جنسی خود ناخشنود هستند.

ه همین سبب همه تلاش خود را می‌کنند که با بهره گرفتن از هورمون ها و عمل‌های جراحی خود را به یک ثبات برسانند. این موضوع در شرایطی وجود دارد که خیلی از مردم این مسئله را جزو مسائل انحرافی تلقی نموده و خیلی از پزشکان آن را بیماری می‌شناسند که باید مورد درمان قرار بگیرد.

از نظر حقوقی با عنایت به رعایت حقوق نخستین انسانی و با توجه به حقوق اولیه بشری این امکان وجود ندارد که شخصی را تا پایان عمر در خودش زندانی کرد. بنابراین یکی از مناسبات حقوق بشر آن است که با تجویز و پیشنهاد تغییر جنسیت حکم به آزادی فرد می دهد.

ابهامات تغییر جنسیت در نظام حقوقی :

به طور کلی در بیشتر نظام های حقوقی و نیز با توجه به نظر فقهای مشهور، تغییر جنسیت در شرایطی که از نظر پزشکی لازم شناخته شود، دارای مجوز می باشد. پس اگر فردی در این مسیر اقدام کند باید مسائلی مورد بررسی واقع شود چون ابهاماتی در این روند ایجاد می‌شود که باید به آن ها پاسخ داد.

از جمله این که این تغییر جنسیت و این عمل جراحی دارای چه آثار حقوقی می باشد و همچنین تغییر جنسیت چه اثری بر روابط افراد بشر خواهد گذاشت.

وکیل مهریه در شیراز میگوید:به بیان ساده تر روابط میان انسان ها بعد از تغییر ماهیت جسمی و نیز روحی و روانی چه پیامدهایی را به دنبال دارد. روابط زن و شوهر نسبت به هم به چه ترتیب در می آید؟ آیا ازدواج به همان شکل اول خواهد بود یا به شکل خود به خود رابطه نکاح از بین می‌رود؟ موضوع مهریه به چه ترتیب عمل می شود؟ آیا زن حق مهریه را دارد؟ ارث ولایت و قیمومت فرزندان در این خصوص چگونه خواهد بود؟ قبل از این که به ملاحظه وجوه حقوقی و آثار آن پرداخته شود باید راجع به این موضوع پیچیده در گستره علم حقوق  نگاه ویژه داشت.

تغییر جنسیت در حقوق ایران :

قانون حمایتی در حقوق ایران کم و کاستی در این خصوص دارد که سبب شده این گروه از افراد جامعه کنار گذاشته شوند و این اشخاص به شکل آشکاری نیازمند توجه و حمایت قانونگذار هستند. شیوه نخستین در در حمایت از این اشخاص شرح اصول قانون اساسی در راستای حمایت از حقوق قطعی آن ها می باشد.

اما نیاز به تصویب قانون خاص و ابراز وجوه مختلف حقوق این اشخاص قابل احساس است. با توجه به اصل ۱۶۷ قانون اساسی و ماده ی ۳۳ قانون آیین دادرسی مدنی معنی حکم این موضوع را با رجوع به منابع معتبر فقهی می توان دریافت. در منابع فقهی علتی بر حرام بودن تغییر جنسیت وجود ندارد. اما اصل  اباحه  و اصل صحت و اصل عسر و حرج مستندی بر جواز این موضوع می باشد.

به طور کلی در فقه و حقوق مقررات و وظایف دو گروه از اشخاص درگیر با اختلال جنسیتی یعنی اشخاص خنثی و ممسوح به شکل کامل ابراز شده است. اما با دستاوردهای جدید علم روانپزشکی شکل دیگری از اختلال جنسیتی به نام روان دگرجنسی نیز پدیدار شده که با خصوصیت های خاصش از این دو دسته خارج شده و در حقیقت تغییر جنسیت به مفهوم دقیق کلمه در مورد دسته سوم معنا پیدا می کند.  عده ای از فقها و حقوقدانان تغییر جنسیت را اجازه داده‌اند اما آثار و پیامدهای حقوقی آن را که بر روابط زن و شوهر است را بیان نکرده‌اند.

آثار تغییر جنسیت در ازدواج :

از جمله آثار تغییر جنسیت در عقد ازدواج بطلان آن می باشد. وقتی عقد ازدواج باطل می شود مرد باید اگر عمل دخول را انجام داده است همه مهریه و اگر انجام نداده مثل مهریه را به زن پرداخت کند. وقتی عمل تغییر جنسیت  انجام می گیرد مرد همچنان باید نفقه را پرداخت کند. اما وظیفه نگه داشتن عده به وسیله زن از بین خواهد رفت.

مرد دیگر نسبت به فرزندان خود دارای حق ولایت و سرپرستی نخواهد بود. اما حضانت با توجه به اصل استصحاب و نیز اصل ترجیح بلا مرجح متوالی بر اساس زمان قبل از تغییر جنسیت برای هر کدام از زن و شوهر ثابت بوده و جاری می باشد. در مورد ارث نیز باید اشاره کرد وقتی که  عمل تغییر جنسیت اتفاق می‌افتد زن و شوهر از هم ارث نمی برند.البته که شما عزیزان میتوانید در این باره با وکیل ارث در شیراز مشورت کنید یا به سایت دادیار مراجعه نمایید.

به این نکته توجه کنید که حضانت و ولایت با هم فرق دارند حال اگر شما تفاوت حضانت و ولایت را نمیدانید میتوانید مقاله حضانت و لایت را مطالعه و یا با مشاوران ما تماس حاصل فرمایید.

اگر فرزند تغییر جنسیت دهد با توجه به جنسیت جدید خود از پدر و مادرش ارث خواهد برد. اما اگر هر یک از پدر و مادر تغییر جنسیت دهند بر اساس جنسیت پیشین خود از فرزندشان ارث می برند.

این نکته را باید در نظر داشت که بر اساس نظر مشورتی مقرر شده است شخصی که به طور معلوم و مشخصی مرد و یا زن از آلت تناسلی برخوردار می باشد زمانی که بخواهد عمل تغییر جنسیت را انجام دهد و پزشکان آن را به تصویب برسانند این موضوع در قانون جلوگیری نشده است.

اما از آن جایی که دارای آثار حقوقی بیشماری می باشد باید اشاره داشت که اگر عمل تغییر جنسیت اتفاق افتاد این موضوع اثری در حقوق ثابت نخواهد داشت و آن ها را جز در موضوعاتی مثل ابطال ازدواج و حرمت و حلالیت تغییر نخواهد داد .

پس با عنایت به عللی که به آن اشاره شد پدری که پیش از یا پس از قصد فرزندش عمل تغییر جنسیت را انجام می دهد باز هم شامل ماده ۲۵۹ قانون مجازات اسلامی خواهد شد و علتی برای از بین رفتن این حق پدر تغییر جنسیت داده در کار نیست.

آثار تغییر جنسیت در قراردادها

به شکل کلی در قراردادهایی که نوع جنسیت اثر حقوقی ندارد تغییر جنسیت نیز دارای اثر نمی باشد. اما در قراردادهایی که نوع جنسیت شخص نقش مهمی ایفا می کند قرارداد از زمان انجام تغییر جنسیت باطل اعلام می شود و نسبت به حقوق به دست آمده پیشین بلا اثر می شود.

تغییر جنسیت و آثار کیفری آن :

در حوزه حقوقی  موضوع تغییر جنسیت  مورد بررسی بیشتری واقع شده است و قانونگذار ناچار به قبول موضوع تغییر جنسیت شده است. اما در مورد جرایم و مجازات ها راجع به این دسته از اشخاص مبحثی جاری نمی باشد و اگر هم وجود داشته باشد فتواهایی است که از طرف فقها ابراز شده است .

جدا از مسئولیت کیفری اشخاص مزبور که در ماده ی ۱۶ قانون ثبت احوال در قالب اشخاص اعلام کننده یا امضا کننده دفاتر ثبت، همه افرادی که اقدام به دریافت شناسنامه دوم برای شخص دو جنسی کرده اند و برخلاف هویت طفل اظهار کرده اند اگر شخص دوجنسی به شکل آگاهانه و عمدی بعد از از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام از همان شناسنامه بهره ببرد که برخلاف ظاهر عمومی باشد مسئولیت کیفری دارد

و این امکان وجود دارد که شخص دو جنسی را به اتهام جرم بهره گرفتن از شناسنامه موهوم بر اساس بند ب ماده ۲ قانون قانون در مورد تعقیب قرار داد و مجازات آن زندان از ۹۱ روز تا یک سال و یا پرداخت جریمه نقدی از ۲۰۰ هزار ریال تا یک میلیون ریال یا هر دو مجازات می باشد.

با توجه به ماده ی ۱۱۶۹ قانون مدنی مبنی بر اصل برائت و بقیه اصول حاکم بر دادرسی و رسیدگی های حقوقی و کیفری مثل قانونی بودن جرم و مجازات، اشتباه هیچ شخصی قابل فرض نیست. بنابراین اگر کسی اعتقاد دارد که شخص دیگر دچار اشتباه شده است باید به شکل قطعی قادر باشد خطای او را به اثبات برساند.

بنابراین نخست باید علت قطعی و نهایی بر حرمت تغییر جنسیت را ارائه کرد و بعد از آن ارتکاب این اقدام را گناه و جرم شناخت. با وجود موضوعات پیشین و خارج از پیشنهاد آن به اسباب ارائه شده نمی توان این اشخاص را مجرم شناخت.

به علاوه در حوزه جرم انگاری بقیه اصول حاکم بر رسیدگی ها مثل اصل قانونی بودن جرم و مجازات و تفسیر به نفع متهم  و تفسیر مضیق در دادرسی‌های کیفری امکان صدور حکم مجرمیت نی باشد.

روند رسیدگی طبق درخواست تغییر جنسیت :

بر اساس بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده دادگاه  صلاحیت دار به منظور اقامه ی تقاضای تغییر جنسیت دادگاه خانواده می باشد. اما شخص خواستار تغییر جنسیت  ابتدا باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و ثبت نام در سامانه ثنا انجام دهد .

باید عنایت داشت که تغییر جنسیت در اصل نیازمند طرف دعوا قرار دادن شخص یا سازمان خاصی نمیباشد. اما از این نظر که تغییر جنسیت توأم با ابطال شناسنامه قدیم و صدور شناسنامه جدید است و روند قضایی نیز از این موضوع تبعیت کرده دادگاه خانواده صالح بعد از فرستادن شخص به پزشکی قانونی روانپزشک دارای اعتبار است و پس از اعمال آزمایشات لازم و دریافت تاییدیه آنان، در شرایطی  که امکانات تغییر جنسیت را احراز کند تصمیم بر صدور جواز تغییر جنسیت را اتخاذ می نماید.