تحریر ترکه چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی تحریر ترکه چیست؟و شرایط تحریر ترکه پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه تحریر ترکه :

با عنایت به این که انسان بعد از فوت دیگر امکان نگهداری اموال خود را ندارد و اقدام نسبت به وصیت او هم از وظایف وصی می باشد. بنابراین قانون گذار نهادی تحت عنوان تحریر ترکه به منظور حفاظت و نگهداری حقوق وراثت بنیان نهاده است.

تحریر ترکه یک عمل احتیاطی محسوب می‌شود که با هدف تعیین مقدار ترکه و بدهی های فرد فوت شده به منظور نگهداری و حقوق طلبکاران و وراث از دستبرد اشخاصی که با متوفی هم خانه بوده‌اند یا در دارایی و دخل و تصرف داشته است مفید تلقی می شود. در این مقاله سعی شده است که در مورد این نهاد توضیحاتی ارائه شود

مفهوم تحریر ترکه :

از نظر حقوقی تحریر ترکه به مجموعه فعالیت‌های گفته می شود که به دنبال آن دیون و بدهی‌های متوفی تعیین می‌شود و از اموال شخص متوفی نگهداری می‌گردد. به بیان دیگر لیست برداری دقیق از ترکه با وصف دارایی و ارزش گذاری آن و مشخص نمودن بدهی ها که بر اساس احکام نهایی و اسناد رسمی و دفاتر  اسناد رسمی یا اقرار بدهکاران ورثه قطعی خواهد شد انجام می شود.

انجام اقدامات مربوط به تحریر ترکه سبب می شود که وارثان آگاهی ضروری در تصمیم‌گیری اتخاذ کنند. بستانکاران هم با تحریر ترکه از شیوه و میزان وثیقه طلب خود آگاه می شوند و موصی له نیز اقتضای مقدار آن را با ارزش کل ترکه در هنگام مرگ موصی درمی‌یابند و سهم خود را از همه ی دارایی متوفی تا هنگام تصفیه آن تشخیص خواهد داد.

قبول و رد ترکه و آثار آن :

این نکته را باید در نظر داشت که بعد از فوت متوفی اموال او به شکل قهری وارد دارایی وراث می‌شود و قبول و رد ترکه اثری در این واگذاری اجباری نخواهد داشت. مقصود از قبول ترکه با عنایت به ماده ی ۲۴۰ قانون امور حسبی آن است که ورثه ی متوفی قادرند ترکه را قبول کنند که دیون و بدهی‌های متوفی را پرداخت نمایند و یا ترکه را رد کنند که به بستانکاران داده شود و نیز این امکان را دارند که قبول یا رد ترکه را مشروط به تحریر آن کنند و بعد از تحریر ترکه بدهی ترکه را بر اساس صورت تحقیق قبول یا رد کند و یا تصفیه ترکه را از دادگاه تقاضا نمایند.

بنابراین چنان چه ورثه ترکه را پذیرفتند فرض بر آن است که میراث شخص متوفی برای پرداخت بدهی‌های او کفایت می‌کند و هر ورثه مکلف است به نسبت سهم الارث خود بدهی‌های او را پرداخت کند. جز این که امکان ثبوت  خلاف آن را داشته باشد. وقتی ورثه قادر باشد ثابت کند که دارایی‌های متوفی برای پرداخت بدهی های او کفایت نمی کند یا این که ثابت کند بدون این که تقصیری مرتکب شده است دارایی متوفی از بین رفته است.

برای اطلاع از سهم الارث جنین و قوانین مربوط به آن مقاله مربوطه را مطالعه نمایید.

در این صورت رد ترکه به این معنا می باشد که وراث فکر می‌کنند که دارایی‌های متوفی برای پرداخت بدهی‌های کافی نیست و از طلبکاران یا دادستان تقاضا دارنند که تحریر ترکه را انجام دهند. در این صورت دیگر لازم نیست کفایت یا عدم کفایت دارایی متوفی را به اثبات برساند.

اما در همین خصوص هم ارث به شکل قهری و اجباری به وراث انتقال پیدا می کند. بر اساس ماده ی ۲۵۰ قانون امور حسبی رد ترکه باید  طی مدت یک ماه از زمان آگاهی وارثان از فوت متوفی یا از زمان ابلاغ پایان تحریر ترکه انجام شود و اگر در طی مدت مقرر صورت نگیرد رد نکردن به معنای قبول ترکه خواهد بود. چنان چه همه وراث ترکه را رد کنند تعیین مدیر ترکه از وظایف دادگاه تلقی می‌شود.

درخواست تحریر ترکه :

کسانی که می توانند تقاضای تحریر ترکه را نمایند عبارتند از:

– وصی آن هم در مورد اداره اموال شخص متوفی .

-دوم وراث یا نماینده قانونی آن ها.

– سوم امین غائب و قیم محجور فقط به مدت ۱۰ روز از زمان تعیین و ابلاغ سند به آن ها این امکان را دارا می باشند.

– چهارم بر اساس ماده ی ۳۳۸ قانون امور حسبی در ترکه متوفی که در خارج از کشور اقامت داشته است ذینفع یا کنسول دولت متبوع متوفی امکان تقاضای تحریر ترکه را دارد.

– پنجم با توجه به ماده ی ۳۲۷ و ۳۲۸ قانون امور اصلی راجع به ترکه متوفی که وارث ندارد هر ذینفع یا دادستانی و مدیر ترکه قادر است تحریر ترکه را تقاضا نماید.

مدارک ضروری برای تحریر ترکه :

نخست ورثه بعد از آماده ساختن مدارک و اسناد ضروری باید دادخواست تحریر ترکه را به شورای حل اختلاف آخرین جایی که متوفی اقامت داشته است تسلیم می کند. مدارک ضروری برای این که به دادخواست پیوست شود گواهی فوت مورث و گواهی انحصار وراثت و صورت تمام اموال شخص متوفی میباشد.

ضمن آن که باید نام و فهرستی از اموال غیر منقول و توصیف اموال منقول با تعیین قیمت روز آن ها و تعیین  وزن عیار نقره و طلا فلزات گرانب ها و مبلغ و نوع نقدینگی موجود نیز به درخواست پیوست گردد.  در نهایت به لیست ارائه شده طلب ها و بدهی‌های متوفی که به سبب احکام نهایی و اسناد رسمی یا دفاتر و برگی راجع به متوفی یا اقرار  طلبکاران و وراث قطعی می باشد، نیز اضافه می شود.

نکاتی در خصوص تحریر ترکه :

-چنان چه متوفی مورد شخصی و امور تجارتخانه داشته باشد باید در یک جعبه مورد اطمینان قرار داده شود و آن جعبه مهر و موم گردد. این اقدامات برای این است که بعد از فوت در دفاتر چیزی اضافه نشود.در طی مدتی که ترکه تحریر می شود تصرف در آن ممنوع می باشد. جز تصرفاتی که برای اداره و حفظ ترکه ضرورت دارد.

-در موارد های ضروری به منظور اداره و تحریر ترکه از وجه نقد متوفی پرداخت خواهد شد و اگر وجه نقد نداشته باشد با عنایت به نظر دادرس بخشی از اموال او که مصلحت ایجاب می‌کند فروخته می‌شود و از مبلغ آن مخارج ضروری برای اداره ترکه پرداخت خواهد شد.

-اقدامات اجرایی مربوط به بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه معلق خواهد شد. علت این موضوع آن است که چنان چه عملیات اجرایی در جریان باشد و اموال متوفی مورد بازداشت و فروش و مزایده قرار بگیرد، در امور مربوط به تحریر ترکه اختلال به وجود می آید.

مضاف بر آن که بازداشت و مزایده بخشی از اموال متوفی در برابر اجراییه به سود عده‌ای از طلبکاران امکان دارد به ضرر طلبکاران دیگر باشد که طلب آن ها مورد اجراییه واقع نشده است. زیرا با فوت مدیون همه ترکه به طلبکاران او می‌رسد چه مورد اجراییه واقع شده باشد چه نشده باشد.

با توجه به ماده  ی۲۲۱ قانون امور حسبی مقرر شده دعواهای راجع به ترکه و بدهی متوفی در هنگام تحریر ترکه متوقف می شود. اما به تقاضای مدعی امکان دارد خواسته تامین گردد. چنان چه شخصی دعوایی به طرفیت متصرف ترکه یا ورثه در مورد عین ترکه یا بدهی از متوفی مطرح کند بعد از تقاضای تحریر ترکه این دعوا متوقف شده و تا تحریر ترکه خاتمه می یابد.

صورت ترکه و نیز صورت مجلس تحریر ترکه در دفتر دادگاه بایگانی خواهد شد و اشخاص صاحب منفعت قادرند به آن رجوع کرده و کپی بگیرند.

مفهوم مهر و موم ترکه :

به نظر  دیدگاه حقوقدانان مهر و موم ترکه به معنای عملیاتی است که به وسیله ی محاکم قضایی انجام می‌شود. تا ورثه از هر شکل استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممانعت به عمل آید و این موضوع با هدف نگهداری ترکه انجام می‌شود.

مهر و موم ترکه فقط با تقاضای هر یک از ورثه ی متوفی یا نماینده قانونی آن ها یا موصی در شرایطی که وصیت به جز مشاع انجام شده باشد یا طلبکار متوفی وصیتی انجام می‌شود و همین اشخاص نیز در رفع مهر و موم ترکه نقش اساسی ایفا می کنند .

تقاضای رفع مهر و موم ترکه نیز به دو صورت انجام می شود: یا بدون تنظیم ریز ترکه یا با درخواست تنظیم ریز تر که که بعدا راجع به آن توضیحات بیشتری داده می‌شود. مهر و موم ترکه با هدف حفظ و نگهداری و پیشگیری از استفاده یا سوء استفاده یا اتلاف آن به وسیله ی ورثه یا اشخاص ثالث انجام می‌شود در شرایطی که اشخاص غیر از درخواست دهندگان مهر و موم ترکه تقاضای رفع آن را بنمایند.

شورای حل اختلاف وارد عمل شده و موظف است در هنگام رفع مهر و موم ترکه صورت ریز ان دارایی‌های را که مهر و موم بوده است تنظیم نماید و بدین‌ترتیب ضمن ثبت خصوصیات اموال غیرمنقول و با بیان مشخصات اموال منقول و تعیین ارزش آن ها این اقدام را انجام می‌دهد.

شورای حل اختلاف راجع به تعیین قیمت اموال منقول وظیفه دارد که نظر کارشناس را جلب کند و نیز شورای حل اختلاف وظیفه دیگری که بر عهده دارد آن است که پس از آن که مهر و موم ترکه انجام شد با هدف اداره کردن و نگهداری ترکه ی شخصی را از میان ورثه یا غیر از آن ها دارایی آن ها می شود.

هدف  از حفظ و نگهداری ترکه شخص از میان وراث یا غیر از آن ها به منظور نگهداری ترکه و پیشگیری از اطلاح و تجزیه ی حقوق بقیه وراث مشخص می نماید. هیچ یک از حقوقدانان شک ندارند که بعد از تصفیه ترکه هر آن چه از این میراث به جای می‌ماند در ملکیت وراثت در خواهد آمد و وارد دارایی آن ها می‌شود.

مرجع صالح رسیدگی به تحریر ترکه :

مرجع صلاحیت دار به منظور رسیدگی به امور راجع به ترکه، دادگاه بخش می باشد که طبق آخرین اقامتگاه متوفی در ایران حوزه آن دادگاه قرار داشته و چنان چه متوفی در ایران ساکن نباشد، دادگاه آخرین محل اقامت متوفی صلاحیت رسیدگی را خواهد داشت و چنان چه متوفی در ایران اقامت نداشته باشد، دادگاهی که اموال غیرمنقول متوفی در آن حوزه قرار گرفته صلاحیت دارد.اگر اموال غیر منقول متوفی در حوزه‌های مختلف قرار داشته باشد دادگاهی که قبل از همه، این عملیات را شروع کرده صالح خواهد بود.