توهین به مقدسات ؟
وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی توهین به مقدسات چیست؟و شرایط توهین به مقدسات پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه توهین به مقدسات :
به شکل کلی در حقوق اسلامی توهین به مقدسات دینی از دسته جرایم با اهمیت محسوب می‌شود. این شکل از جرم در قانون تعزیرات و مقررات مطبوعاتی ملاحظه میگردد و مجرم در جایگاه همه مفسد فی الارض مورد کیفر قرار می گیرد و بر اساس ماده ی ۲۶ قانون مطبوعات اگر فردی با بهره گیری از مطبوعات به مقدسات توهین کند و در نهایت سبب ارتداد یعنی خارج شدن از دین گردد مجرم تلقی شده و حکم ارتداد برای او صادر خواهد شد.
اما چنان چه اقدام او سبب ارتداد نگردد حکم او بر طبق قانون تعزیرات مشخص شده و قاضی قادر است اگر شرایط تخفیف در مجازات را داشته باشد مجازات او را تغییر داده یا کاهش دهد.
مفهوم اهانت در قانون جمهوری اسلامی ایران :
اهانت به شکل فعل یا گفتاری و نوشتاری و ایما و اشاره شامل استفاده از صریح از الفاظ رکیک و انتساب هر عمل و ترک عملی که سبب حقارت شود می باشد. مثلاً بی اهمیت شناختن روز عاشورا و شادی و جشن گرفتن در آن یا ایجاد شبکه‌های اجتماعی و انتشار عکاسی در رابطه با آن چه مسلمانان مقدس می شود اهانت خواهد بود.
مجازات اهانت به مقدسات :
بر اساس ماده ی ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی هر شخصی که به مقدسات اسلام یعنی خداوند و قرآن کریم و پیامبر اکرم و ائمه اطهار و حضرت فاطمه زهرا و مکان ها مناسبت های مقدس توهین کند، به حبس از یک تا پنج سال محکومیت می یابد. بر اساس ماده ی مذکور چنان چه توهین شامل حکم سب النبی شود مجازات اعدام را به دنبال خواهد داشت. اگر توهین شامل سب النبی نباشد مشمول مجازات حبس به اندازه ی یک تا پنج سال خواهد شد.
مفهوم مقدسات :
هنگامی که در ایران بحث مقدسات مطرح می شود مقصود مقدسات اسلامی می باشد. در قانون مجازات اسلامی از مقدسات تعریف به خصوصی ارائه نشده و فقط مصادیق آن توضیح داده شده است .
نخستین و پرکاربردترین مصداقی که از مقدسات می‌توان عنوان کرد مقام تعالی خداوند است و در جایگاه بعدی هر مکان و فردی که از نظر دینی شایسته احترام است از مصداق های مقدس تلقی می شود که از مصداق های آن می توان به مکان های مقدسی مانند زیارتگاه امامان و امامزاده ها و خانه ی کعبه و اشخاصی مثل پیامبران و امامان و یاران و اشخاصی که به آن ها منسوب است اشاره نمود.
مفهوم توهین :
توهین از دسته جرایم قابل گذشت می‌باشد که شروع و رسیدگی و اجرای آن با شکایت شاکی صورت می گیرد. به منظور احقاق این جرم درست مانند بقیه ی جرایم باید عناصر مادی و معنوی و قانونی آشکار شود. عنصر قانونی جرم توهین در ماده ی ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است.
بدین ترتیب که توهین به اشخاص شامل فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک اگر سبب حد قذف نباشد، مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی را به دنبال خواهد داشت و این نکته را هم باید یادآوری کرد که با عنایت به اصلاح قانون مجازات و کاهش مجازات های تعزیری جرایم تعزیری درجه چهار تا هشت در شرایطی که امکان گذشت راجع به آن ها وجود داشته باشد مجازات آن به یک دوم تقلیل می یابد.
جرم توهین دارای انواع مختلفی می باشد از جمله توهین به اشخاص عادی و توهین به کارمند دولت و نه به رهبری و توهین به مقدسات . هر یک از آن ها شرایط خاص خود را در بر دارد.
به منظور آن که عنصر مادی جرم توهین محقق شود باید شرایطی برقرار باشد. یعنی توهین باید با عمل انجام گیرد و ترک عمل در مورد آن باعث تحقق جرم توهین می‌شود.
-از طرفی توهین باید به شکل علنی و حضوری انجام شود. به این مفهوم که فردی که به او توهین می گردد و در هنگام احقاق جرم حاضر باشد یا چنان چه حضوری ندارد توهین باید در حضور شخص دیگر انجام شده باشد.
-توهین باید نسبت به فردی که در قید حیات است انجام شود. البته این راجع به اشخاصی که از دنیا رفته اند در شرایطی که در قانون مطبوعات مقرر شده است جرم انگاری گشته است.
عنصر معنوی جرم توهین را هم باید اشاره کرد که برای آشکار شدن این جرم ضرورت دارد عمد در کار باشد. به این مفهوم که مرتکب باید به شکل عالمانه و عامدانه به این رفتار بپردازد و با قصد توهین الفاظ رفتار موهن را ارتکاب یابد.
شرایط توهین به مقدسات :
توهین از ریشه وهن به مفهوم تحقیر و خوار و خفیف کردن است. به منظور آن که اهانت به مقدسات، جرم محسوب شود شرایطی باید محرز گردد
که این شرایط در زیر شرح داده شده است:
اول این که که توهین به مقدسات نباید شامل عنوان مجرمانه ی ویژه ای در قانون مجازات اسلامی شود. مثلاً سب النبی در قانون، مجازات جداگانه ای دارد.
اهانت به مقدسات باید به شکلی باشد که اهانت به خود اسلام صورت گرفته باشد. مثلاً چنان چه در حوزه ی اسلامی حیثیت مومن باعث احترام و اهمیت زیادی باشد اما توهین به مومن توهین به مقدسات تلقی نشود، جرم احراز نیافته است. همچنین بسیاری از اعمال هستند که ارتکاب به آن ها در اسلام حرام است و ممنوع تلقی شده اما ارتکاب به آن ها توهین به مقدسات محسوب نمی شود.
توهین باید راجع به مقدسات انجام شود که تقدس آن مورد پذیرش جامعه ی مسلمانان قرار گرفته است. مثل این که همه ی مسلمانان متفقا قران را یک موضوع مقدس میشمارند.اما دسته ای از مقررات فقهی مثل ضرورت اجازه ی پدر برای ازدواج دختر باکره مورد پذیرش همه جامعه ی مسلمانی نمی باشد. پس چنان چه این قانون مورد اهانت قرار بگیرد کیفری به دنبال نخواهد داشت.
مقدس بودن موضوع باید در مرتبه ای از اهمیت قرار بگیرد که اهانت به آن اهانت به پایه اسلام تلقی شود.
به منظور احراز جرم توهین به مقدسات مرتکب جرم باید عمد و سوء نیت داشته باشد.
جرم توهین به مقدسات از دسته جرایم مقید می باشد. یعنی مرتکب باید قصد نقض قوانین و تحقیر مقدسات را دارا باشد و عملاً اتفاق محرز شود. چنان چه مرتکب دارای اراده ی آزاد و مسئولیت نباشد عمل جرم نخواهد بود.
اهانت به مقدسات از روی شبهه :
عملی که مرتکب اهانت به مقدسات می گردد به شکل قطعی اهداف مختلفی را در بر دارد. مثل دشمنی و تمسخر. در نظام حقوقی ایران هدف مرتکب اثری در مجازات او نخواهد داشت اما آن چه از این موضوع برداشت می‌شود آن است که در مورد امر به شکلی که اهانت از روی شک و تردید انجام شود مقداری متفاوت خواهد بود.
دستهای از حقوقدانان باید با این وضعیتی که جهل به موضوع برقرار است و وضعیتی که جهلی وجود ندارد فرق می گذارند.
بدین ترتیب که چنان چه مرتکب راجع به موضوعی که اهانت می‌کنند نادان باشد و آگاهی نداشته باشد که آن موضوع مقدس است. در این حالت اعتقاد بر آن است که جهل به موضوع برطرف کننده ی مسئولیت کیفری خواهد بود و شخص مرتکب مجازات نخواهد شد.
اهانت به مقدسات از روی غضب :
چنان چه شخصی در هنگام دعوا درگیری و از روی عصبانیت به مقدسات توهین کند در این خصوص توهین به مقدسات از روی خشم باید باشدد. این نکته را باید در نظر گرفت که برخی اوقات خشم سبب از بین رفتن اراده ی مرتکب می گردد و برخی اوقات هم نه و اراده ی او را سلب نمی کند.
چنان چه خشم به شکل کلی اراده ی مرتکب را از بین ببرد کیفری در بر نخواهد داشت. اما اگر خشم اندازه اینباشد که اراده او سلب شود می‌توان آن را از موضوعات تخفیف مجازات ماده ی ۳۸ قانون مجازات اسلامی برشمرد.
اهانت منجر به ارتداد :
بر اساس ماده ی ۲۶ قانون مطبوعات اهانت به مقدسات در شرایطی که سبب ارتداد نگردد جرم تلقی می شود.به این ترتیب که در ماده ی ۲۶ قانون مذکور مقرر شده است اگر کسی از طریق مطبوعات به دین مبین اسلام و مقدسات آن توهین کند در شرایطی که سبب اقتدار دادن به حکم ارتداد منتهی نشود
بر اساس نظر حاکم شرع با توجه به قانون تعزیرات نسبت به او عمل می شود. در هر حال امکان دارد این سوال به ذهن متصور شود که در چه شرایطی توهین به مقدسات باعث ارتداد می گردد؟
موارد اهانت به مقدسات منجر به ارتداد
انکار ضروری تدین- ضروریت دین دربرگیرنده ی یگانگی خداوند و نشانه های قران و اصول دین پیامبر و نبوت پیامبر فرد است.
دوم انکار ضروریات مذهب- ضروریات مذهب شیعه در واقع دربرگیرنده ی وجود امامان و ائمه اطهار است.
– سوم انکار صداقت پیغمبر- به این مفهوم است که چنان چه شخصی در ادعای پیامبری پیامبر تردید راه دهد مرتد خواهد بود.
– چهارم اهانت منجر به ساب النبی – اهانت منجر به ساب النبی به مفهوم دشنام و ناسزا گفتن می باشد.
حقوق دانان بر این باورند که مقصود از نبی پیامبر اسلام است. این نکته را هم باید در نظر داشت که برای ارتداد یک مرتکب، دین خود مرتکب حائز اهمیت است. به این مفهوم که شخص مرتکب باید مسلمان باشد و عمل و رفتار او به شکلی تلقی شود که نشان دهنده ی خروج او از دین باشد