قرار ابطال دادخواست چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی قرار ابطال دادخواست چیست؟وشرایط قرار ابطال دادخواست پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه قرار ابطال دادخواست :

درست مانند احکام صادره شده از دادگاه ها قرار ها هم بخشی از تصمیمات عمده آن ها را تشکیل می‌دهد.  در روند رسیدگی به یک پرونده در دادگاه از آغاز تا پایان قرار های متنوعی صادر می گردد و حتی در برخی موارد امکان دارد دادرسی به مفهوم واقعی کلمه شروع نشده باشد اما دادگاه یک قرار را صادر کند. مثل قرار تامین خواسته.

باید به این نکته توجه داشت که در مورد قرارها با عنایت به این که تصمیماتی که از سوی دادگاه اتخاذ می‌شود امکان دارد دارای عناوین مختلفی باشد مثل حکم و دستورات اداری و غیره صدور یک رای در قالب قرار در شرایطی ممکن است که قانونگذار به صورت صریح آن را  در نظر گرفته باشد.

انواع قرار :

قرار را از ابعاد مختلف می‌توان مورد تقسیم بندی قرار داد. مثلاً قرار می تواند  از نظر قابلیت تجدید نظر خواهی به قرار قطعی و غیر قطعی تقسیم شود یا از نظر فرجام خواهی یا از نظر این که اعدادی یا قاطع دعوا و شبه قاطع دعوا باشد امکان تقسیم بندی خواهند داشت.

منظور از قرارهای مقدماتی قرارهایی می باشد که وقتی صادر می شود پرونده برای صدور حکم آماده می گردد. مثل قرار تحقیق و معاینه محلی و قرار اتیان سوگند.

از بارزترین خصوصیات قرارهای مقدماتی آن است که اصولاً در روند دادرسی و قبل از اعلام پایان  دادرسی صادر می گردد و روی برگه های صورت جلسه رایج به نگارش دادرس امضا می گردد و پاکنویس نمی شود. نسبت به اصحاب دعوا هم قابل ابلاغ نیست و قابل شکایت و اعتراض هم نمی باشد.

اما قرارهای شبه قاطع قرار هایی هستند که با صدور آن ها پرونده از روند رسیدگی بیرون می رود یا این که از دادگاه خارج  می شود مثل قرار عدم اهلیت خواهان یا خوانده. حتی اگر پرونده از دادگاه هم خارج شود برای رسیدگی به شعبه دیگر ارجاع می گردد. مثل قرار عدم صلاحیت یا امتناع از رسیدگی.

قرار قاطع دعوا هم به طور خلاصه باید گفت که وقتی صادر شدند پرونده از رسیدگی در دادگاه بیرون می رود که با احکام دارای وجه مشترک هستند. قرار با طرح دعوا در حکم سند رسمی خواهد بود و امکان شکایت را دارد.

در واقع قرار های قاطع دعوا درست مانند احکام شامل قاعده فراغ دادرس می شود. اما فقط قرار سقوط دعوا دارای اعتبار امر مختومه می باشد که منظور از آن این است که اقامهی مجدد دعوا و رسیدگی به آن میسر نیست.

مفهوم قرار ابطال دادخواست :

در همه مواردی که صادر شدن یک حکم نیازمند انجام اعمالی می باشد که در حوزه قانونی خواهان مکلف به انجام آن می باشد اما با وجود ابلاغ از سوی دادگاه از انجام اعمال معین مورد نظر دادگاه خودداری ورزد دادگاه قرار ابطال دادخواست را صادر می نماید. نکته قابل توجه در مورد قرار آن است که صدور قرار ابطال دادخواست تنها از سوی دادگاه میسر است. سمت مدیر دفتر دادگاه صالح به صدور قرار ابطال دادخواست به هیچ وجه نمی باشد .

موارد صدور قرار ابطال دادخواست :

-استرداد دادخواست :

خواهان این امکان را دارد تا نخستین جلسه دادرسی درخواست خود را پس بگیرد. در این شرایط در دادگاه قرار ابطال دادخواست را صادر می نماید. با توجه به ماده ی ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر شده است که خواهان قرار ابطال دادخواست با همه شرایط قانونی از جمله ماده ی ۲ قانون آیین دادرسی مدنی در مورد صاحب منفعت بودن در دعوا مورد نگارش قرار می دهد.

اما به علت های دیگر مثل این که گمان برد در دعوا شکست می‌خورد  دادخواست خود را پس می گیرد .در این شرایط دادگاه قرار ابطال دادخواست را صادر می نماید.

پس اگر شخصی که دارای منفعت نیست دادخواست خود را پس بگیرد دادگاه قرار ابطال دادخواست را  صادر نخواهد کرد. چون صدور این قرار منوط به این است که دادگاه دادخواست را قبول کرده و حتی دادخواست دارای شرایط قانونی بوده است اما به اسبابی رسیدگی دادگاه با موانعی مواجه شده است.

بنابراین استرداد دادخواست از طرف فردی که صاحب منفعت در دعوا نمی باشد با قرار عدم استماع دعوا مواجه خواهد شد و قرار ابطال دادخواست در مورد آن صادر نمی گردد. در حقیقت هر استرداد دادخواستی منجر به صدور قرار ابطال دادخواست نخواهد شد.

عدم حضور خواهان در جلسه دادرسی :

در حقیقت بر اساس ماده ی ۹۴ و ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی هر یک از اصحاب دعوا این امکان را دارند که به نمایندگی از سوی خود وکیل معرفی کنند یا لایحه بفرستند. بنابراین اصل بر عدم ضرورت حضور طرفین دعوا در جلسه دادرسی می باشد.

عدم حضور آن ها هم مانعی برای رسیدگی نیست. اما راجع به موضوعی که دادگاه نیازمند شرح و توضیح خواهان باشد و او در جلسه دادرسی مقرر شده حضور به هم نرساند و با دریافت توضیح از خوانده هم دادگاه قادر به صدور حکم نباشد و نیز در شرایطی که با دعوت قبلی هیچ کدام از طرفین دعوا در دادگاه حاضر نشوند و دادگاه قادر نباشد در ماهیت دعوا بدون دریافت توضیح از آن ها حکم دهد دادخواست باطل خواهد شد و قاضی قرار ابطال دادخواست را صادر می کند.

عدم تهیه ابزار اجرای قرار معاینه  و تحقیق محلی :

بر طبق ماده ی ۲۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر شده است در شرایطی که دادگاه نیازمند اجرای قرار معاینه محلی یا قرار تحقیقات محلی باشد و ابزار و وسایل اجرای این قرار در مرحله نخستین باید از سوی خواهان تامین شود و در مرحله تجدید نظر هم باید از سوی تجدید نظر خواه تامین گردد اما آن ها این ابزار را فراهم نکنند به طوری که اجرای قرار مذکور میسر نباشد ،دادخواست ابطال صادر می گردد. اگر که رسیدگی در مرحله تجدیدنظر باشد تجدید نظر متوقف خواهد شد .اما مانع اجرای حکم نمی شود.

عدم پرداخت هزینه کارشناس :

چنان چه قرار کارشناسی از سوی دادگاه صادر شود و دادگاه قادر نباشد بدون آن که کارشناسی‌های ضروری را انجام دهد حکم صادر کند و در مرحله بعدی خواهان و در مرحله تجدیدنظر این وظیفه تجدید نظر خواه می باشد که حق الزحمه کارشناس را پرداخت کند، در شرایطی که در مرحله بدوی دادگاه قادر نباشد بدون دریافت نظر کارشناس حتی با اتیان سوگند رای بدهد، دادخواست بدوی ابطال خواهد شد و در مرحله تجدیدنظر تجدید نظر خواهی متوقف می گردد. اما این موضوع مانعی برای صدور حکم بدوی نیست.

عدم ارائه اصول مستندات در نخستین جلسه دادرسی :

در موضوعاتی که اسناد به صورت عادی در اختیار دادگاه گذارده شود و از سوی خوانده مورد تردید و انکار واقع شود و خواهان اسناد دیگری نداشته باشد و ادعای او مستند به دلایل دیگر مثل سوگند هم نباشد با توجه به ماده ی ۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی خواهان باید اصل اسنادی که کپی آن ها را به دادخواست پیوست نموده است در جلسه دادرسی ارائه کند. خوانده هم باید اصل و کپی اسناد را که تمایل دارد به آن ها استناد کند در جلسه دادرسی بیاورد.

اگر یکی از طرفین دعوا قصد نداشته باشد یا امکان آن را نداشته باشد که در دادگاه حضور پیدا کند اگر خواهان باشد باید اصل اسناد و اگر خوانده باشد باید کپی اسناد را به وکیل یا نماینده خود برای تقدیم به دادگاه و بررسی ارسال نماید.

اگر سند عادی باشد در مورد خواهان  امکان دارد مورد  انکار قرار بگیرد  در مورد خوانده از دسته دلایل او بیرون می‌رود. هم چنین در مورد خواهان هم چنان چه دادخواست او قابل استناد به دلایل دیگری نباشد در مورد دادخواست او قرار ابطال دادخواست صادر خواهد شد.

اعتراض به قرار ابطال دادخواست :

در بخش قبل به موارد صدور قرار ابطال دادخواست اشاره گردید که در چه شرایطی دادگاه اقدام به صدور قرار ابطال دادخواست می نماید. اما باید در نظر داشت که قرار ابطال دادخواست با عنایت به قانون آیین دادرسی مدنی در قالب قرار با طرح دعوا می باشد

و از دسته آثار قرار ابطال دادخواست آن است که خواهان بعد از صدور این قرار باز هم این امکان را دارد که همان دادخواست با همان شرایط قبلی را به دادگاه تقدیم کند که به اصطلاح حقوقی گفته می‌شود که قرار ابطال دادخواست اعتبار امر مختومه را ندارد.

با این حال در قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به قرار ابطال دادخواست اعتراض هم مورد عنایت قرار گرفته است و اعتراض به قرار ابطال دادخواست که از سوی دادگاه صادر می شود به طریق تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی میسر شده است.

بنابراین چنان چه قرار ابطال دادخواست از دادگاه بدوی صادر شود خواهان با توجه به شرایطی امکان آن را دارد که نسبت به قرار ابطال دادخواست اعتراض تجدیدنظر نماید. همچنین امکان درخواست فرجام خواهی از قرار ابطال دادخواست نیز جاری خواهد بود که بر اساس تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی انجام می شود.

تفاوت قرار رد دادخواست و ابطال دادخواست :

در تفاوت این دو قرار باید گفت که فقط قاضی این قدرت را خواهد داشت که قرار ابطال دادخواست را صادر نماید و بیشتر در موضوعاتی این قرار صادر می گردد که ارتباطی با تکمیل و یا رفع نقص نخواهد داشت. اما قرار رد دعوا مضاف بر قاضی امکان دارد از سوی مدیر دفتر دادگاه نیز صادر گردد و در بسیاری از موضوعات برای رفع نقص یا تکمیل دادخواست صادر می‌شود.