نفقه در دوران عقد چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی نفقه در دوران عقد چیست؟ و شرایط نفقه در دوران عقد پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه نفقه در دوران عقد :

نفقه به شکلی به معنای انفاق می باشد و به سه نفقه زوجه و اقارب و نفقه فرزندان قابل تقسیم است. نفقه در دوره ی عقد نیز دارای شرایط خود می باشد.همین که عقد ازدواج بین زن و شوهر شکل می گیرد پیوند ازدواج دائم بین آن ها برقرار می شود. مبلغی به عنوان مهریه برای زن مقدر می گردد و در جوار آن نیازمندی های روزمره ی زندگی زن نیز در شکل نفقه باید تامین شود که بر دوش مرد قرار دارد.برای اطلاعاتع بیشتر در زمینه مهریه و  انواع طلاق و… و همچنین برای دسترسی سریع و راحت به وکلا از جمله وکیل مهریه در شیراز و وکیل سرقفلی در اصفهان و … به سایت دادیار مراجعه نمایید.

از نظر شرع و قانون اعطای مهریه و نفقه از دسته وظایف مرد است و در برابر زن باید تمکین شوهر را بکند. بنابراین زن و شوهر در مقابل هم دارای تکالیفی می باشند و هیچ یک قادر نیستند در انجام این تکالیف کوتاهی کنند.

اما از آن جا که تمکین زن با عقد نکاح به صورت رسمی آغاز می‌شود و در دوران عقد عموماً قابل طرح نیست، عده‌ای امکان دارد بر این تصور باشند که در دوران عقد نفقه به زن تعلق نمی گیرد اما باید تاکید داشت که این گونه نیست و زن قادر است در دوران عقد نفقه ی خود را مطالبه نماید حتی اگر تمکین نکند.

مفهوم نفقه :

نفقه  شامل مسکن و لباس و  غذا و لوازم خانه  می باشد.  همه ی این ها باید عرفا با اوضاع و احوال زن در تناسب باشد و خدمت کار برای زن در صورتی که زن عادت به این امر داشته باشد یا این که به واسطه ی بیماری که دارد یا نقضی که در بدن او است لازم است که خادمی داشته باشد.

حال اگر زنی بدون این  که مانعی شرعی وجود داشته باشد از ایفای وظایفش در رابطه با مرد بپرهیزد دیگر نفقه به او تعلق نخواهد گرفت.

مرد یا شوهر موظف است که بر اساس قانون به زن نفقه بدهد  و اگر از این موضوع خودداری نماید زن این حق را می یابد که هم دعوای مطالبه نفقه را از او به دادگاه ببرد هم دعوای ترک نفقه او را مطرح نماید.

مبلغ نفقه در دوره عقد :

نفقه در دوران عقد با عنایت به موضوعات بسیاری مشخص می‌شود. مثلاً با توجه به وضعیت و موقعیت خانوادگی زن و جایگاه اجتماعی و شرع و مقدار توانایی مالی و غیره زن و با عنایت به نظر کارشناس مبلغی در جایگاه نفقه مشخص می‌شود.

مبلغ نفقه با تعیین هزینه‌های پوشاک و مسکن و درمان و خوراک و اسباب و اثاثیه زندگی ضروری مشخص می گردد و اگر زن از شوهر تمکین ننماید حق دریافت نفقه ندارد و قادر است که شوهری که نفقه پرداخت نکرده را محکوم به زندان کند.

نفقه ی زن در دوره عقد :

زن در دوران عقد مشروط به تمکین از مرد می باشد. اما با ازدواج و جاری شدن صیغه ی نکاح و برگزاری مراسم عروسی و این که زن و شوهر با هم زیر یک سقف زندگی کنند رسمی می‌شود.

در دوران عقد زن و شوهر در یک خانه زندگی نمی کنند و فقط با هم رفت و آمد دارند و در منزل پدری هم ارتباط می یابند. پس چون تمکین به شکل رسمی برقرار نیست و زن باکره تلقی می‌شود و تمکین خاص مورد نظر نفقه می باشد برخی گمان می‌کنند که نفقه به زن تعلق نمی گیرد.

اما با همه ی این اوصاف با توجه به قانون مدنی همین که صیغه نکاح جاری شد و ازدواج دائمی بین زن و شوهر برقرار گردید، مرد وظیفه ی پرداخت نفقه دارد و زن باید تمکین کند.

ترک انفاق و مجازات آن :

همان گونه که بیان شد ، پرداخت نفقه، از وظایف الزامی مرد در ازدواج است.

حال اگر مرد از این مورد امتناع کند، حالتی به وجود می‌آید که به آن ترک انفاق می‌گویند. ترک انفاق به موردی می‌گویند ، که مردی مکلف به پرداخت نفقه است و از آن امتناع ورزد، البته قوانین مطروحه برای این امتناع و سرپیچی ، ضمانت اجرا و مجازات‌هایی را بیان کرده‌اند که به آن‌ها خواهیم پرداخت.

در قانون حمایت از خانواده ماده 53 موارد ایجاد این جرم را بیان نموده‌است.

یکی از موارد ایجاد این جرم، همان گونه که بیان شد، تمکین زن است.

مورد دیگر اما ، توانایی مالی مرد است ، یعنی مرد استطاعت مالی داشته باشد ، البته از این بند نباید این‌گونه برداشت کرد که اگر مردی از توانایی مالی برخوردار نباشد، دیگر وظیفه‌ای در قبال تادیه نفقه نخواهد داشت، خیر، مرد در هر شرایطی، مکلف و موظف به این امر خواهد بود، اما درصورتی‌که توانایی مالی را دارا نباشد، از باب ضمانت اجرای کیفری و مجازات، معاف خواهد بود، ولی برای زن این امکان وجود دارد که با مراجعه به دادگاه خانواده، التزام وی را از طریق حقوقی پیش ببرد.

از دیگر شرایط ایجاد این جرم، شکایت این مسئله به وسیله زن خواهد بود. پس اگر زنی، از مرد خویش، شکایت نکند، از باب ترک انفاق، مرد قابل مجازات نخواهد بود.

طبق ماده 53 : هر کس با داشتن توانایی مالی ، نفقه زن خویش را در صورت تمکین به او نپردازد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه ای که باید حقوقشان را پرداخت کند، امتناع ورزد، به حبس تعزیری درجه شش محکوم خواهد شد.

اما این تعقیب کیفری، منوط به شکایت شاکی خصوصی خواهد بود و در صورت انصراف وی از شکایت، در هر زمان، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.

تبصره: امتناع کردن از پرداخت نفقه زوجه ای که به ‌موجب قانون، این اجازه را دارد که تمکین نکند، و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی، مشمول این مقررات خواهد شد.

در این رابطه، مرد زمانی قابل‌ تعقیب و مجازات خواهد بود که زن وی ، از او شکایت به عمل آورد.

برای زن این امکان وجود دارد که با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، فرم مخصوص شکوائیه را تکمیل نماید، تا بعد با ارسال پرونده به دادگاه، این مسئله به جریان خود ادامه دهد.

شرایط مطالبه ی نفقه از طرف زن :

بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران زن با عنایت به دو شرط قادر است نفقه را اخذ نماید. اولاً این که زن و شوهر حتماً باید به عقد هم درآمده باشند و پیوند ازدواج دائمی بین آن ها جاری شده باشد.

زیرا در عقد موقت پرداخت نفقه از سوی مرد ضرورتی ندارد و دوم این که زن فقط در شرایطی مستحق دریافت نفقه می باشد که از شوهر خود تمکین کند. تمکین به مفهوم پیروی از شوهر در زندگی زناشویی است و در شرایطی که انجام نگیرد مرد را مجاز به عدم پرداخت نفقه می نماید.

نفقه ی زن در دوره نامزدی :

حال امکان دارد این سوال به ذهن تصور شود که آیا در دوره ی نامزدی نیز نفقه به زن تعلق خواهد گرفت یا خیر؟ در جواب به این موضوع باید اشاره داشت که یکی از شرایط اساسی استحقاق نفقه به زن آن است که عقد ازدواج بین زن و مرد جاری شود و رابطه زناشویی بین آن ها صورت بگیرد.

عقد ازدواج باید از نوع دائمی باشد  و در شرایطی که عقد موقت صورت پذیرد یا عقد ازدواج فسخ یا باطل شده باشد نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت. بنابراین با عنایت به آن چه که تا الان گفته شد در دوره ی نامزدی به زن نفقه ای نمی رسد.

زیرا بین آن ها ازدواج و عقدی بین آن ها جاری نشده است و وظایف قانونی میان آن ها صورت نگرفته است. بعد از دوران نامزدی اگر عقد ازدواج دائم بین زن و شوهر برقرار گردد مرد موظف به پرداخت نفقه می باشد.

نفقه ی معوقه در دوره عقد :

در فاصله بین عقد تا عروسی نفقه ای از آن زن نخواهد بود. جز این که برای شروع زندگی خود را آماده دانسته و مرد همسر را به خانه نبرد وکه در این حالت زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود. زن وقتی شوهرش نفقه پرداخت نمی کند  و یا نفقه فرزندان را نمی پردازد می تواند از مرد شکایت به عمل آور و هم دعوای مطالبه نفقه را اقامه نماید و هم دعوای ترک نفقه را در مرجع صالح طرح کند.

این را هم باید تذکر دهیم که فقط نفقه زمان کنونی قابلیت طرح شکایت کیفری دارد و نفقه زمان گذشته  ماهیت حقوقی دارد و باید  به وسیله دادخواست حقوقی مورد مطالبه قرار بگیرد  زن این امکان را هم دارد که نفقه ای که به تعویق افتاده است را درخواست نماید  اما فرزندان این امکان را ندارند که در مورد نفقه گذاشته مطالبه کنند.

در قانون مدنی و از لحاظ شرعی این را هم باید بگوییم که مادر هیچ تکلیفی برای تامین نفقه ندارد اما چنان چه پدر و جد پدری در قید حیات نباشند یا قدرت تامین و پرداخت نفقه طفل را نداشته باشند  مادر باید نفقه را بپردازد.

حال اگر مادر هم نتواند این  موضوع را به عهده بگیرد  اجداد مادری باید عهده دار پرداخت نفقه طفل بشوند اگر پدر فوت کند یا توانایی مالی برای پرداخت نفقه نداشته باشد این تکلیف بر دوش جد پدری می باشد. 

نفقه با وجود حق حبس :

از جمله حقوقی که بر اساس قانون و شرع به زن متعلق است برخورداری از حق حبس در ازدواج برای زنان می باشد. منظور آن است که زن قادر است تا قبل از آن که مهریه به او پرداخت نشده از انجام تکالیفی که در برابر شوهر دارد خودداری کند .

اما در این مدت قادر است از نفقه برخوردار شود. یکی از تکالیف زن در برابر شوهر تمکین می باشد بنابراین زن قادر است تا وقتی که مهریه را نگرفته از تمکین در مقابل شوهر جلوگیری کند. ولی در عین حال نفقه را دریافت دارد.