اجراییه چیست؟

وب سایت حقوقی دادیار به معرفی و بررسی تخصصی اجراییه چیست؟ و شرایط اجراییه پرداخته تا بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه اجراییه

یکی  از مهمترین مراحل دادرسی اجرای حکم می‌باشد که قانونگذار در قانون اجرای احکام مدنی مقررات آن را پیش‌بینی کرده است. وقتی دادگاه حکم را صادر می نماید باید نسبت به کسی که محکوم شده یا وکیل یا قائم مقام قانونی او این حکم ابلاغ گردد و محکوم علیه  یعنی شخصی که حکم به ضرر او صادر شده است یا نماینده و یا قائم مقام و باید به شکل کتبی اجراییه ی خود را از دادگاه درخواست کند. به شکل کلی اجرای حکم با صدور اجراییه انجام می‌شود و انجام این موضوع از طریق دادگاه بدوی می باشد.

مراحل صدور اجرائیه مقررات ویژه ی خود را می‌طلبد و حتی پس از صدور، مهلت قانونی مقرر برای اجرا دارد که محکوم له و محکوم علیه باید نسبت به آن آگاهی داشته باشند. به اضافه اجراییه انحصارا از دادگاه صادر نمی گردد و امکان صدور آن ها از مراجع ثبتی هم میسر است با عنایت به اهمیت موضوع اجراییه در دعوای بین اشخاص در این مقاله سعی شده به مفهوم اجراییه و مراحل صدور و شیوه ی اعتراض به آن پرداخته شود.

مفهوم اجراییه

اجراییه در لغت به مفهوم برگه ای می باشد که به هدف مطلع ساختن شخصی که اجرا علیه او صورت می‌گیرد از سوی اجرای مراجع دادگستری مثل شورای حل اختلاف صادر گردیده و به محکوم علیه ابلاغ می شود و بعد از مدت معین اجرای حکم جاری خواهد شد. در حقیقت اجراییه یک فرم چاپی می باشد که به منظور اجرای حکم و با درخواست محکوم علیه صادر خواهد شد. بر اساس ماده ی ۴ قانون اجرای احکام مدنی اجرای حکم با صدور اجراییه صورت می‌گیرد مگر این که در قانون به شکل دیگری معین شده باشد.

اجرای حکم صدور اجراییه از مسئولیت‌های دادگاه بدوی می باشد. بر طبق ماده ی ۶ قانون اجرای احکام مدنی باید کلیه خصوصیات هویت دو طرف دعوا در اجراییه نگارش شود و مورد امضای رئیس دادگاه و مدیر دفتر قرار گرفته و از سوی دادگاه مهر و موم شده و به منظور ابلاغ ارسال گردد. منظور از مشخصات هویتی، نام نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه می باشد. به اضافه خصوصیات حکم و عنوان آن به این که پرداخت حق اجرا بر دوش محکوم علیه می باشد در اجراییه مندرج گردد.

با توجه به ماده ی ۷ قانون اجرای احکام مدنی برگه‌های اجراییه به اندازه اشخاص محکوم علیه به اضافه ی دو نسخه صادر می شود. یک نسخه از آن در پرونده ی دعوا و نسخه ی دیگر بعد از ابلاغ به محکوم علیه در پرونده اجراییه بایگانی خواهد شد و نسخه ی دیگر هم در هنگام ابلاغ به محکوم علیه پرداخت می شود. بنابراین تعداد برگه های اجراییه به تعداد محکومان علیه هاا وابسته است.

مراحل صدور اجراییه

برای توضیح مراحل صدور اجراییه نخست باید اشاره داشت که صدور اجراییه بدون تقاضای محکوم له انجام نمی‌شود. پس محکوم له تقاضای اجراییه را به دفتر دادگاه اطلاع می‌دهد و دفتر دادگاهی که حکم بدوی را صادر کرده و تقاضای اجرای حکم را به اضافه پرونده به دادگاه تسلیم می نماید. در صورت نیاز میتوانید مقاله توقف اجرای حکم را نیز مطالعه نمایید

دادگاه اگر شرایط را به منظور صدور اجراییه محقق دانست دستور ضروری به منظور صدور آن را صادر خواهد کرد. مراحل صدور اجراییه در برگیرنده ی مواردی است که در ادامه به آن پرداخته شده است. اول این که حکم قطعی باید صادر شده باشد یا حکم پس از دادگاه تجدیدنظر  به قطعیت رسیده باشد. دوم این که احکام دادگاه های دادگستری هنگامی به اجرا در می‌آید که به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی ابلاغ گردد و سوم این که محکوم علیه یا نماینده قائم مقام قانونی او به شکل کتبی درخواست اجرای حکم را از دادگاه نموده باشد. چهارم این که مهلت قانونی ده روزه برای محکوم  پیش بینی می شود تا حکم را اجرا کند.

شیوه  ی اعتراض به اجراییه

اعتراض به اجراییه در مواردی میسر است که در قانون در نظر گرفته شده باشد. مثلاً بر اساس ماده  ی۱۱ قانون اجرای احکام مدنی چنان چه سهو و  خطایی در صدور اجراییه اتفاق بیفتد هر یک از اصحاب دعوا قادر است راجع به اجراییه معترض شود و تقاضای درستی یا بطلان آن را کند. مثلاً چنان چه در مشخصات هویتی یکی از طرفین دعوا خطا و اشتباهی رخ دهدو اجراییه برای سمت دیگر صادر شود در این خصوص امکان اعتراض به وجود می‌آید. از مهم‌ترین موضوعات اعتراض به اجراییه موارد نقض رای می‌باشد. موارد نقض حکم در ماده ی ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی توضیح داده شده  است که چنان چه حکم یا قرار یکی از موارد نقض را داشته باشد رد می‌شود.

موارد نقض حقوق عبارت است از این که؛

– دادگاه صادرکننده  رای صلاحیت ذاتی به منظور دادرسی به موضوع دعوا را در اختیار نداشته باشد و همچنین در زمانی که عدم رعایت صلاحیت محلی نموده و نسبت به آن ایراد صورت گرفته باشد.

-از دیگر موارد نقض رای آن است که رای صادره بر خلاف مقررات شرعی و قانونی تشخیص داده شود. از دیگر موارد نقض رای عدم رعایت اصول دادرسی و مقررات آمره و حقوق طرفین دعوا در شرایطی می باشد که به درجه ای از اهمیت است که رای را بی‌اعتبار سازد.

-از دیگر موارد نقض رای این است که آرای مغایر با یکدیگر بدون علت قانونی راجع به یک موضوع و بین همان دو طرف دعوا صادر شود.

– از دیگر موارد نقض رای آن است که تحقیقاتی که در مورد دعوا انجام گردیده ناقص بوده یا به اسباب و دفاعیات دو طرف بی توجهی شده باشد. چنان چه اجراییه برای کسی صادر شود که یکی از مواردی که پیشتر به آن اشاره شده داشته باشد در این خصوص طرفین دعوا این امکان را دارند که در دادگاه راجع به اجراییه اعتراض کنند. دادگاه به این موضوع دادرسی کرده و شخص باید برای اعتراض اسباب و دلایل کافی را داشته باشد. در نتیجه  اجراییه تصحیح شده یا باطل می شود.

شیوه ی ابطال اجراییه

از مهم‌ترین موارد ابطال اجراییه موارد نقض رای ذکر شده در ماده ی ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد. که دربرگیرنده ی مواردی مثل ناقص بودن تحقیقات مقدماتی و عدم مراعات اصول دادرسی و قوانین آمره حقوق اصحاب دعوا و مواردی از این دست است. به علاوه وجود اشتباهی که اثر گذار باشد در صدور اجراییه از موضوعات ابطال اجراییه می باشد. در این صورت هر یک از طرفین دعوا که تقاضای ابطال اجراییه را دارد ، باید به شعبه ی دادگاه بدوی که رای را صادر کرده است رجوع نموده و تقاضای خود را بر اساس ابطال اجراییه اعلام نماید. دادگاه پس از ملاحظه ی تقاضای ابطال در شرایطی که جهات را محکم بشناسد تقاضای ابطال را قبول کرده و اجراییه را باطل می نماید.

 اجراییه ی ثبتی و شیوه ی ابطال آن

وکیل مهریه در شیراز میگوید:چنان چه شخصی دارای سند رسمی لازم الاجرا می باشد و در سند تعهداتی ذکر شده باشد و شخص تقاضای انجام این تعهدات را داشته باشد، در این صورت ، با درخواست یکی از مراجع، به صدور اجراییه ثبتی رجوع کند و تقاضای اجرای تعهد مندرج را ابلاغ نماید. مثلا سند ازدواج یک سند رسمی لازم الاجرا می‌باشد که پرداخت مهریه به وسیله ی مرد در آن به صورت تعهد درآمده است.

در این خصوص قادر است به منظور اجرای تعهد پرداخت مهریه با در دست داشتن سند ازدواج و با استناد به آن به یکی از مراجع صدور اجرای ثبت رجوع نموده و تقاضای خود را ابلاغ کند. نتیجه آن که به این دسته از اجراییه ها  بر اساس یک سند رسمی لازم الاجرا و به وسیله‌ ی مرجع صلاحیت دار مثل دفاتر اسناد رسمی و اداره ثبت سند و مانند آن صادر می گردد، اجراییه ی ثبتی اطلاق می شود .در اجراییه ی ثبتی نام و مشخصات متعهد و متعهد له و موضوع تعهد بیان شده است.

ابطال اجراییه ی ثبتی

حال امکان دارد سوالی در ذهن متصور شود که شیوه ی ابطال اجراییه ی ثبتی به به چه شکل است؟ حتی بر اساس ماده ی یک قانون اصلاح دسته ای از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی مقرر شده است که چنان چه شخصی تقاضای اجرای اسناد رسمی را متضاد با مفاد سند یا متضاد با قانون بشناسد یا از سوی دیگری شکایت از دستور اجرای سند رسمی داشته باشد، قادر است به شیوه ی تعیین شده در آیین دادرسی مدنی اقامه ی دعوا کند. شخصی که مندرجات اجراییه را با قانون در مخالفت می شناسد قادر است  طرح شکایت کند .

در این خصوص شخص متقاضی باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و شکایت خود را ثبت کرده و خواسته ی خود را بر اساس اخطار اجراییه ی ثبتی اقامه کند. با توجه به ماده ی ۲ قانون مذکور مرجع رسیدگی به دعاوی حاصل از دستور اجرای اسناد رسمی در صلاحیت دادگاه محلی می‌باشد که در حوزه ی آن دستور اجرا صادر شده است و نیز رسیدگی به این دعوا از مقررات دولتی اختصاری پیروی می‌کند و خارج از نوبت رسیدگی می‌شود.  بر طبق ماده ی ۵ قانون اصلاح برخی مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی این موضوع شرح داده شده است که دادگاه جهات شکایت را محکم بشناسد یا در اجرای سند رسمی زیان جبران ناپذیر وجود داشته باشد، به تقاضای مدعی پس از دریافت تامین قرار توقیف عملیات اجرایی را خواهد داد.